«Λουκέτο» και στις χρηματαγορές; Ποιοι και γιατί δεν το αποκλείουν
«Λουκέτο» και
στις χρηματαγορές; Ποιοι και γιατί δεν το αποκλείουν
Κανένα ίδρυμα στη
σύγχρονη ζωή δεν έχει υιοθετήσει την κοινωνική αποστασιοποίηση πιο ενθουσιωδώς
απ’ ότι τα χρηματιστήρια. Πριν από
τριάντα χρόνια, στα χρηματιστήρια εργάζονταν ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων που
συναθροίζονταν σε περιορισμένο χώρο. Τώρα, τα χρηματιστήρια είναι ήσυχα με
λίγους ανθρώπους και ελάχιστο θόρυβο. Αν κάποιος κλάδος παραγωγής λοιπόν έχει
ήδη προετοιμαστεί για τη ζωή υπό τον κορωνοϊό, θα πρέπει να είναι οι
κεφαλαιαγορές. Ο συγγραφέας «The Fearful Rise of Markets» John Authers αναρρωτιέται σε άρθρο του στο Bloomberg αν έφτασε η στιγμή για ένα διάλειμμα στη
λειτουργία των χρηματαγορών. Με αυτό το δεδομένο, πολλοί φαίνεται να
προσελκύονται από την ιδέα του κλεισίματος των χρηματαγορών. Οι «διακόπτες»
ενός πιθανού shutdown ενεργοποιήθηκαν δύο φορές την περασμένη εβδομάδα
στις ΗΠΑ. Τις επόμενες ημέρες οι φωνές που θα ζητούν κλείσιμο των χρηματαγορών
θα είναι ακόμα περισσότερες. «Από την εμπειρία μου, αυτό είναι κάτι νέο. Ο
κόσμος ήταν τρομοκρατημένος κατά τη διάρκεια της πιστωτικής κρίσης του 2007-09,
και πολλοί προέβλεπαν ακόμη χειρότερες καταστάσεις από αυτές που ζήσαμε αλλά
δεν θυμάμαι κανέναν να ζητά να κλείσουν τα χρηματιστήρια. Τι θα συμβεί αν οι
αγορές κλείνουν για λίγο;» αναρωτιέται ο Authers και συνεχίζει: «Θα ήθελα να καταστήσω
σαφές ότι πρώτον, δεν είμαι καθόλου πεπεισμένος για αυτό το επιχείρημα, αλλά
νομίζω ότι πρέπει να διατυπωθεί. Δεύτερον, είναι μάλλον απίθανο να συμβεί,
τουλάχιστον αν τα πράγματα δεν γίνουν πολύ χειρότερα. Καμμία κυβέρνηση δεν θα
ήθελε να κλείσει το χρηματιστήριο».
Τι έχει συμβεί
στο παρελθόν
Τα τελευταία 30
χρόνια μόνο δύο φορές έκλεισε το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, και μάλιστα
απρογραμμάτιστα. Η πρώτη ήταν τον Οκτώβριο του 1997 μετά την πρώτη Μαύρη
Δευτέρα, αντίδραση στην ασιατική χρηματοπιστωτική κρίση. Η δεύτερη φορά ήταν
μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, όταν η ζημιά από την κατάρρευση
των δίδυμων πύργων κατέστησε αδύνατη τη λειτουργία του χρηματιστηρίου. Η
διαπραγμάτευση διακόπηκε την Τρίτη 11 Σεπτεμβρίου, το χρηματιστήριο έμεινε
κλειστό για λίγες ημέρες οπότε η κλίμακα των ζημιών και η δημοσιονομική και
νομισματική απάντηση της κυβέρνησης ήταν πολύ πιο σαφής. Τι συνέβη; Οι ζημιές
δεν ήταν τόσο μεγάλες όσο πολλοί φοβόντουσαν. Μέχρι τις 11 Οκτωβρίου ο S&P 500 επέστρεψε
στα επίπεδα της 10ης Σεπτεμβρίου. Δεδομένου του μεγέθους του σοκ η αντίδραση
ήταν η καλύτερη δυνατή.Τότε, όπως και τώρα, υπήρξε ένα πραγματικό εξωτερικό
σοκ. Υπάρχουν δύο γενικά επιχειρήματα για το κλείσιμο των αγορών: Το πρώτο έχει
να κάνει με τα δεδομένα.
Τα δεδομένα
Η αβεβαιότητα για
όλα τα δεδομένα που έχουν μεγαλύτερη σημασία στις αγορές. Δεν γνωρίζουμε το
ενδεχόμενο ανθρώπινο κόστος ή την έκταση των μέτρων που θα χρειαστούν, πόσο
χρόνο θα διαρκέσουν ή πόσο γρήγορα μπορεί να γίνει ανάκαμψη. Τα εταιρικά κέρδη
θα είναι αναμφισβήτητα χαμηλότερα από ό, τι ελπίζαμε προηγουμένως. Αλλά κανείς
δεν ξέρει ακριβώς ποιο θα είναι το τέλος. Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν σχετικά
με τη λιανική ζήτηση από την Κίνα και τις επενδύσεις έδειξαν ότι και στις δύο
πλευρές της οικονομίας το χτύπημα στη δραστηριότητα ήταν πραγματικά εκπληκτικό
και πρωτοφανές. Μόνο όταν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη μάθουν εάν το οικονομικό χτύπημα
θα είναι τόσο μεγάλο όσο στην Κίνα θα είναι σε θέση να γνωρίζουν πόσο γρήγορα
μπορεί να γίνει η ανάκαμψη.
Η ψυχολογία
Είναι ένας ακόμη
λόγος για να κλείσουμε τις αγορές. Η εμπιστοσύνη είναι στο… πάτωμα και είναι
δύσκολο να δούμε πώς αυτό μπορεί να αλλάξει. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ίσως είναι
καλύτερο να υπάρχει ένα μικρό διάλειμμα. Ο Peter Atwater του Financial Insyghts, ο οποίος μελετά την εμπιστοσύνη της
κοινωνίας και την επίδραση στη λήψη αποφάσεων, χαρτογραφεί την εμπιστοσύνη με
δύο διαστάσεις: το αίσθημα ελέγχου του κινδύνου και την αίσθηση της εγγύτητας.
Όταν ένας κίνδυνος φαίνεται απομακρυσμένος και υπό έλεγχο από την πλευρά σας,
όπως φάνηκε στους Αμερικανούς όταν ο κορωνοϊός θεωρήθηκε επιδημία στην κεντρική
Κίνα, τότε μπορεί να αγνοηθεί. Όταν φαίνεται δύσκολο να ελεγχθεί και πλησιάζει
τρομακτικά, η εμπιστοσύνη κάνει βουτιά: Στην Αμερική πρέπει να φτάσει έξω από
το σπίτι μας, να επηρεάσει τον τρόπο ζωής μας. Στη Νέα Υόρκη, ο ιός έκλεισε τα
σχολεία της πόλης τα μπαρ, τα εστιατόρια, τις πτήσεις. Τίποτα τέτοιο δεν έχει
συμβεί ποτέ πριν. Είναι δύσκολο να υποθέσουμε ότι ακυρώνουμε όλες τις
δραστηριότητες όπως συνέβη στη Γουχάν μια πόλη περίπου του ίδιου μεγέθους. Αλλά
αυτό είναι ένα σενάριο που μας πλησιάζει. Μέτρα όπως αυτό έχουν δυνητικά
θανατηφόρο αντίκτυπο στην εμπιστοσύνη. Τις επόμενες μέρες, δεν αποκλείεται να
βλέπουμε όλα τα σχολεία και τις περισσότερες επιχειρήσεις να κλείνουν –
πιθανότατα και τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Και δεδομένου του τι έχουμε ήδη
δει στην Κίνα, την Ιταλία και την Ισπανία, ένα είδος εθνικού κλεισίματος
φαίνεται να είναι αναπόφευκτο, κάτι παρόμοιο με αυτό που είδαμε στις 9/11, όταν
αποφασίστηκε να καθηλωθούν όλα τα αεροπλάνα. Μόλις φθάσουμε σε επίπεδα όπου οι
άνθρωποι απειλούνται και φοβούνται αρκετά, μπορεί να τελικά όλοι να θελήσουν να
κλείσουν και οι αγορές. Με την πραγματική οικονομία να έχει βάλει λουκέτο δεν
έχουν τίποτα να χάσουν και ίσως μόνο κάτι να κερδίσουν.
