Μαρία Κτιστοπούλου: Η πανδημία… η χαριστική βολή στην αγορά της τέχνης
Η Μαρία Κτιστοπούλου είναι μια εικαστικός που αγαπά κάθε έκφανση της φύσης. Θάλασσα, αγριεμένα κύματα, ελιές, καρποφόρα δέντρα, ανθισμένες αμυγδαλιές, μαγικά τοπία είναι κάποια από τα αγαπημένα της θέματα, στα οποία πραγματεύεται την ρεαλιστική τους απεικόνιση χωρίς να δεσμεύεται σ’ αυτή.
Σε πολλά έργα της, βιώνοντας με έναν τρόπο διαπεραστικό την κάθαρση από την αγιοσύνη του νερού, μας βυθίζει στην απεραντοσύνη του υγρού στοιχείου.
Φύσει και θέσει θετικός και αισιόδοξος άνθρωπος η Κτιστοπούλου, θελήσαμε να συνομιλήσουμε μαζί της ζητώντας την άποψή της για τις πανδημίες και τις ευκαιρίες που πιθανώς και να δημιουργούν, καθώς και τις δυσκολίες που διαβλέπει στην πορεία της αγοράς της τέχνης.
Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
- Μαρία, τον τελευταίο μήνα η πανδημία μάς έχει πολύ επηρεάσει. Πώς πιστεύετε ότι θα επηρεάσει και την αγορά της τέχνης το προσεχές διάστημα;
- Η αγορά της τέχνης είχε ήδη αποκτήσει πρόβλημα με την οικονομική κρίση των μνημονίων. Το πρόσφατο φαινόμενο της πανδημίας όμως έχει δώσει -κατά προσωπική μου άποψη- την χαριστική βολή στην αγορά της τέχνης, ιδιαίτερα στον ελλαδικό χώρο. Διότι τώρα πια μιλάμε για έναν οικονομικό Αρμαγεδδώνα, που όμοιό του δεν έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα.
- Κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή, μπορούμε να σκεφτούμε ανά τους αιώνες πίνακες που εξιστορούν ιστορικές καταστροφές και πανδημίες. Αν και η δουλειά σας κρύβει αισιοδοξία, είναι κάποιοι από αυτούς που σας έχουν εμπνεύσει;
- Στην ιστορία της τέχνης αρκετοί μεγάλοι και γνωστοί καλλιτέχνες έχουν απεικονίσει καταστροφές και πανδημίες και δίνουν έμπνευση στους νεότερους. Ο Πίτερ Μπρέγκελ ο πρεσβύτερος, Φλαμανδός ζωγράφος, είναι γνωστός και για τις αναπαραστάσεις τοπίων και αγροτικών θεμάτων. Ο συγκεκριμένος δημιούργησε ένα έργο με θέμα την πανδημία της πανώλης στην Ευρώπη και στην Ασία. Η καταστροφική αυτή πανδημία κόστισε περίπου 200 εκατομμύρια ζωές και ο τίτλος αυτού «Ο θρίαμβος του θανάτου».
Κατά την αρχαιότητα στην Ελλάδα το 430 π.Χ., άλλη μια σημαντική πανδημία της βουβωνικής πανώλης στην πόλη- κράτος των Αθηνών κόστισε πολλές ζωές. Ο Μίχιελ Σβέιρτς αναπαράστησε ένα συγκλονιστικό έργο, μια μνημειώδης σύνθεση με δραματική απεικόνιση στα χρόνια της βουβωνικής πανώλης στα χρόνια της κλασικής αρχαιότητας με τίτλο «Λοιμός σε αρχαία πόλη».
Ο Άλμπρεχτ Ντύρερ με τους «Τέσσερεις Ιππείς της Αποκάλυψης» το 1498 απεικονίζει τον θάνατο με τα τρία πρωτοπαλλήκαρά του, τους τρεις χειρότερους εχθρούς της ανθρωπότητας: τον πόλεμο, τον λιμό και την πανούκλα. Κατά τον δημιουργό του έργου, ο πιο φοβερός είναι αυτός που αντιπροσωπεύει την πανδημία της πανούκλας.
- Η τεχνολογία στην υπηρεσία της τέχνης. Αυτόν τον καιρό όλα γίνονται διαδικτυακά, εκθέσεις, παραστάσεις, σεμινάρια. Πώς σας φαίνεται αυτό;
- Η τεχνολογία θεωρείται μια λύση ανάγκης στην περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού, ώστε να μην κοπεί το νήμα ανάμεσα στην τέχνη και τον άνθρωπο. Αλλά ο υγιής τρόπος επαφής του κοινού με την τέχνη είναι ο άμεσος. Η τεχνολογία σε καμμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει την διά ζώσης επαφή διότι η μεγαλύτερη λειτουργία της τέχνης είναι η επικοινωνία.
- Πώς φαντάζεστε την επόμενη ημέρα;
- Νομίζω ότι η ερώτηση αυτή με μεταφέρει σε έναν κόσμο φανταστικό. Αν η ανθρωπότητα των εκατομμυρίων ετών ζωής ήταν μια παλιά μηχανή ξεχασμένη, αχρησιμοποίητη για πολύ καιρό, τότε τεχνικοί, μηχανικοί και επιστήμονες θα φρόντιζαν για την επανεκκίνησή της. Φαντάζομαι λοιπόν αρκετό θόρυβο και πολύ κίνηση σε αυτή την επανέναρξη λειτουργίας ζωής της παλιάς μηχανής. Τίποτε δεν θα είναι το ίδιο. Θα αλλάξουμε πολλές συνήθειες. Η επιστροφή στην κανονικότητα θα είναι επιστροφή στη διαφορετικότητα.
- Τελικά αυτή η κρίση έχει μόνο αρνητικά;
- Το αντίθετο. Θα διαπιστώσουμε ότι θα έχει πολλά θετικά και ιδιαίτερα στις σχέσεις. Μια σχέση δυσλειτουργική, μια άνιση φιλία, μια ανύπαρκτη συζυγική σχέση έχει την ευκαιρία να ξεκαθαρίσει. Δημιουργεί ευκαιρίες η πανδημία και επανατοποθετεί τη σχέση σε νέο πλαίσιο πιθανώς πιο υγιές. Όσα πριν θεωρούνταν δεδομένα, όπως η ελευθερία κινήσεων, αναθεωρούνται, η καραντίνα αποτέλεσε χρόνο εσωτερικής ανασκόπησης, πιθανώς και επαναδιαπραγμάτευσης με τον ίδιο μας τον εαυτό για όλα όσα είμαστε και για όλα όσα θέλουμε. Άρα η πανδημία αυτή αποτελεί και έναν υπαρξιακό διάλογο, που μόνο όφελος μπορεί να έχει για την ανθρωπότητα, παρά τον πόνο και την απώλεια ανθρώπινων ζωών που καθόλου δεν πρέπει να υποβαθμίζουμε. Ας προσπαθήσουμε να δούμε βαθύτερα. Ίσως όλα τα παραπάνω να μπορούσαν να αποτελέσουν φως στο σκοτάδι. Ένα επί πλέον θετικό είναι η μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος σε παγκόσμιο επίπεδο. Η φύση παίρνει βαθιές ανάσες μέσω της ανθρώπινης καραντίνας.
- Πιστεύετε ότι η αγορά της τέχνης θα φτάσει κάποια στιγμή στα επίπεδα προ κρίσης του 2009;
- Η επιθυμία η αγορά της τέχνης να επανέλθει στα επίπεδα προ του 2009 ανήκει στις «μεγάλες προσδοκίες» και δεν είναι καθόλου ρεαλιστική. Μετά από μια 10ετή οικονομική κρίση και με τις άγνωστες επιπτώσεις της πανδημίας του covid-19, οι εξελίξεις στην οικονομία δεν είναι καθόλου αισιόδοξες. Τουλάχιστον άμεσα δεν θεωρώ εφικτό κάτι τέτοιο.
- Μελλοντικά σας σχέδια
- Για μένα η ζωγραφική είναι το ψυχικό και πνευματικό μου αναλγητικό και δεν θα σταματήσω ποτέ να δημιουργώ. Η αναζήτησή μου είναι το φως. Η κατάσταση την οποία βιώνουμε αποτελεί και για μένα έμπνευση να την απαθανατίσω και να περιγράψω τι συμβαίνει. Εξάλλου η τέχνη από τη φύση της είναι δονκιχωτική. Δείχνει τον δρόμο και προκαλεί στοχασμό. Ο καλλιτέχνης αφουγκράζεται την αγωνία της ανθρωπότητας.
