Η πρόταση – μαμούθ του ΔΕΣΦΑ για δίκτυο υδρογόνου εγκρίθηκε για χρηματοδότηση από την Ε.Ε.

Στη λίστα χρηματοδότησης των Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (PCI) για το πρόγραμμα «Υδρογόνο» μπαίνει η πρόταση του ΔΕΣΦΑ, με σκοπό τη δημιουργία νέου ολοκληρωμένου δικτύου αγωγών στην Ελλάδα, μέσω της οποίας θα διακινείται 100% ανανεώσιμο αέριο.

Είναι πολύ σημαντική απόφαση για την Ελλάδα, καθώς από τα 47 πρότζεκτ υδρογόνου και ηλεκτρολυτών, τα οποία ήταν υποψήφια στην Ομάδα Hi-East, εγκρίθηκαν μόλις δύο.

Το έργο έχει προϋπολογισμό 1 δισ. ευρώ, ενώ το ελληνικό Hydrogen Backbone θα έχει μήκος 540 χλμ.

Έτσι, η «ραχοκοκαλιά» των δύο δικτύων αγωγών θα συμβάλει καταλυτικά ώστε το «πράσινο» υδρογόνο να γίνει όντως «όχημα» στην ευρύτερη περιοχή, για την απανθρακοποίηση του ενεργειακού μίγματος και την επίτευξη των στόχων για κλιματική ουδετερότητα.

Το σχέδιο κρίθηκε επιλέξιμο από την επιτροπή τεχνικής αξιολόγησης των υποψήφιων έργων, μία εξέλιξη που φέρνει πιο κοντά τη χρηματοδότησή του με ευρωπαϊκά κονδύλια.

Ικανοποίηση στους μέτοχους του ΔΕΣΦΑ

Να θυμίσουμε ότι το 66% του ΔΕΣΦΑ κατέχει η κοινοπραξία Senfluga, με μέλη τις Snam SpA από την Ιταλία, Enagas Internacional από την Ισπανία και Fluxys SA που είναι οι τρεις μεγαλύτεροι Ευρωπαίοι Διαχειριστές Συστημάτων Φυσικού Αερίου, αλλά και την εταιρεία του Ομίλου Κοπελούζου, ‘DAMCO Energy’, που μπήκε στο κεφάλαιο της Senfluga εξαγοράζοντας ποσοστό 10%.

Ύστερα από αυτή την εξέλιξη, η κα Ρίτα Γκάλλι που είναι διευθύνουσα σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ και ‘τρέχει’ το έργο, αλλά και ο Χρήστος Κοπελούζος από τον όμιλο Κοπελούζου , εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τη δρομολόγηση χρηματοδότησης από Κοινοτικά κονδύλια ενός πολύ σημαντικού έργου υποδομής για την Ελλάδα και τα Βαλκάνια.

…και οι Βουλγάροι στο παιχνίδι

Η πρόταση είχε υποβληθεί σε συντονισμό με ένα ανάλογο σχέδιο του Διαχειριστή του βουλγαρικού συστήματος (Bulgartransgaz), επίσης για ένταξη στα PCI, με στόχο τη στήριξη ανάπτυξης της οικονομίας υδρογόνου στις δύο χώρες.

Επίσης και το σχέδιο της Bulgartransgaz «πέρασε» από το πρώτο στάδιο. Η θετική ετυμηγορία της επιτροπής τεχνικής αξιολόγησης, όπως είναι φυσικό, δημιουργεί θετικό προηγούμενο για τη δεύτερη και τελική βαθμολόγηση του πρότζεκτ του ΔΕΣΦΑ – όπως και της βουλγαρικής πρότασης που επίσης κρίθηκε επιλέξιμη.

Η πρόκριση και από τη δεύτερη κρησάρα θα σηματοδοτήσει την οριστική ένταξη του ελληνικού Hydrogen Backbone στα IPCEI, με τη σχετική λίστα να ανακοινώνεται τον Νοέμβριο.

Όσα έργα δίνουν το «παρών» στη λίστα, θα μπορούν στη συνέχεια να μπορούν να διεκδικήσουν κοινοτικά κεφάλαια του Connecting Europe Facility (CEF).

Πέρασε και η πρόταση ΔΕΣΦΑ για τον Πρίνο

Πρόκριση από την πρώτη φάση τεχνικής αξιολόγησης υπήρξε και για το σχέδιο ανάπτυξης αποθήκης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, με φορέα υλοποίησης την Energean και την υποστήριξη επίσης του ΔΕΣΦΑ.

Το πρότζεκτ, το οποίο έχει υποβληθεί προς ένταξη στα Έργα Κοινού ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (PCI) στις υποδομές δέσμευσης CO2, αξιολογήθηκε επίσης ως επιλέξιμο, γεγονός που το φέρει κι αυτό ένα βήμα πιο κοντά στην εξασφάλιση ευρωπαϊκής χρηματοδότησης.

Η πορεία του δικτύου αγωγών

Στο δίκτυο αγωγών μεταφοράς υδρογόνου, η πορεία θα ξεκινά από το Πάτημα Ελευσίνας και, φτάνοντας στη Νέα Μεσημβρία, θα συνεχίζει στη συνέχεια μέχρι το ελληνοβουλγαρικά σύνορα.

Εκεί θα διασυνδέεται με το βουλγαρικό Hydrogen Backbone, το οποίο θα διατρέχει τις δυτικές περιοχές της Βουλγαρίας, φτάνοντας στα σύνορα με τη Ρουμανία. Ένας κλάδος θα καταλήγει σε περιοχές της ενδοχώρας.

Από την αρχική ελληνική πρόταση, η επιτροπή τεχνικής αξιολόγησης αφαίρεσε το σκέλος που προοριζόταν για διακίνηση υδρογόνου από τη Νέα Μεσημβρία μέχρι την αποθήκη του ΤΑΙΠΕΔ στην Καβάλα. Ως συνέπεια, το αρχικό budget του πρότζεκτ, που εκτιμάτο στα 1,3 δισ. ευρώ περίπου, μειώθηκε στα επίπεδα του 1 δισ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το εγχώριο σκέλος της του δικτύου, ευθυγραμμίζεται με νέες επεκτάσεις του ελληνικού συστήματος ή διασυνοριακές υποδομές, οι οποίες προβλέπεται να είναι «Hydrogen ready». Επομένως, με αυτό τον τρόπο θα δημιουργηθεί ένα αρκετά εκτεταμένο δίκτυο για τη μεταφορά ανανεώσιμου αερίου στην περιοχή.

Επίσης «Hydrogen ready» θα είναι ο αγωγός Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας, ο οποίος θα ξεκινά από τη Νέα Μεσημβρία και θα καταλήγει στην περιοχή του Νεγκότινο στη γειτονική χώρα. Συμβατός με τη μεταφορά υδρογόνου θα είναι και ο υπό κατασκευή νέος αγωγός που θα διασυνδέσει τη Δυτική Μακεδονία με το ΕΣΦΑ.

Ανάλογο «Hydrogen ready» προβλέπεται να είναι τα νέα τμήματα Καρπερή – Κομοτηνή και Πάτημα – Λειβαδιά, δηλαδή οι νέοι αγωγοί συνολικού μήκους 315 χιλιομέτρων, που έχει συμπεριλάβει ο ΔΕΣΦΑ στο νέο Πρόγραμμα Ανάπτυξης και θα κατασκευαστούν για να συμπληρώσουν τα υφιστάμενα σκέλη του ΕΣΦΑ.

Το ίδιο ισχύει και για τους νέους αγωγούς που θα συμπληρώσουν το τμήμα Λειβαδιά – Καρπερή, οι οποίοι θα «κλειδώσουν» με την ολοκλήρωση του υπό εξέλιξη Market Test.

Στα σκαριά και η αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα

Η αποθήκευση CO2 αφορά την αξιοποίηση των εξαντλημένων κοιτασμάτων στην περιοχή, σε μία ζώνη που εκτείνεται από το βάθος των 1900 έως των 4200 μέτρων, με τον οριοθετημένο όγκο του αποθηκευτικού χώρου να ορίζεται στα 93,4 km3.

Ετοιμάζεται η κατασκευή μιας γεωλογικής αποθήκης, όπου το διοξείδιο του άνθρακα που εκλύεται από τη βιομηχανική δραστηριότητα, θα δεσμεύεται, θα μεταφέρεται είτε με χρήση αγωγού, είτε με πλοίο στην αποθήκη, όπου και θα αποθηκεύεται μόνιμα. Σκοπός είναι σε βάθος χρόνου αυτό να κρυσταλλώνεται και να διατηρείται για πάντα στο υπέδαφος.

Σε πρώτη φάση θα μπορούν να αποθηκευτούν στην υποδομή 0,5-1 εκατ. τόνοι CO2 ετησίως, με προοπτική να αυξηθεί στην πορεία η δυναμικότητα.

Ως συνέπεια, εκτιμάται πως για την πλήρη ανάπτυξή της θα απαιτηθεί μία επένδυση ύψος 1 δισ. ευρώ. Το έργο έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ έχει επίσης υποβληθεί αίτηση χρηματοδότησης στο EU Innovation Fund.

Στο πλαίσιο της πρότασης που υποβλήθηκε για ένταξη στα έργα Κοινού Ενδιαφέροντος, ο ΔΕΣΦΑ θα αναλάβει τα έργα για την υγροποίηση του CO2 (εκεί όπου αυτό θα δεσμεύεται) και τη μεταφορά του στην αποθήκη. Το budget των έργων του Διαχειριστή ανέρχεται σε περίπου 470 εκατ. ευρώ.

ΥΑΦΑ Καβάλας: «κόπηκε» απο αποθήκη υδρογόνου – δύσκολη τώρα η ιδιωτικοποίηση

Αρνητική ήταν η έκβαση της προσπάθειας του ΤΑΙΠΕΔ να επανεντάξει την Υπόγεια Αποθήκη Φυσικού Αερίου Νότιας Καβάλας στην 6η λίστα PCI, αυτή τη φορά με τη δυνατότητα αποθήκευσης και ποσοτήτων «πράσινου» υδρογόνου.

Στην πρώτη φάση τεχνικής αξιολόγησης των υποψήφιων έργων, το πρότζεκτ του Ταμείου «κόπηκε» από το επόμενο και τελικό στάδιο της διαδικασίας πρόκρισης των έργων υδρογόνου για την επόμενη λίστα.

Η επιτροπή αξιολόγησε αρνητικά όλα τα «hydrogen ready» υποψήφια έργα, δηλαδή όσα δεν προορίζονται να συμβάλουν εξαρχής στην ανάπτυξη αλυσίδας αξίας στο ανανεώσιμο αέριο.

Σε αυτά συγκαταλεγόταν και το σχέδιο του ΤΑΙΠΕΔ για την ΥΑΦΑ Ν. Καβάλας, το οποίο προέβλεπε την αξιοποίηση της υποδομής αρχικά για την αποθήκευση ορυκτού φυσικού αερίου και, σε δεύτερο χρόνο, για το «στοκάρισμα» αποκλειστικά υδρογόνου.

Μάλιστα, η απόρριψη της αίτησης ένταξης του Ταμείου είχε ως συνέπεια να αναπροσαρμοστεί και το αποκλειστικά για Η2 σύστημα αγωγών μήκους 540 χιλιομέτρων που είχε υποβάλει προς ένταξη ο ΔΕΣΦΑ και, «πέρασε» από την αρχική φάση αξιολόγησης.

Έτσι, «κόβοντας» την αποθήκη Ν. Καβάλας, η επιτροπή «έκοψε» και τον κλάδο του συστήματος του ΔΕΣΦΑ, που προβλεπόταν να ξεκινά από τη Νέα Μεσημβρία και να καταλήγει στο asset του ΤΑΙΠΕΔ.

Σε κάθε περίπτωση, η εξέλιξη για την ΥΑΦΑ εκ των πραγμάτων δυσχεραίνει την προσπάθεια του Ταμείου να επαναφέρει στο προσκήνιο το έργο, επιστρατεύοντας για αυτό τον σκοπό την αξιοποίησή του μακροπρόθεσμα για την αποθήκευση υδρογόνου.

Αν αντίθετα το έργο επανεντασσόταν στα PCI και υπό αυτή τη δεύτερη «αποστολή», θα δημιουργούνταν θετικές προϋποθέσεις ώστε να αναθερμανθεί το επενδυτικό ενδιαφέρον και ιδίως των διεθνών και εγχώριων ομίλων που ετοιμάζουν αναπτυξιακά έργα στην παραγωγή και μεταφορά ανανεώσιμου αερίου.

Το υδρογόνο αποτελούσε σημαντικό παράγοντα στην επαναξιολόγηση από το Ταμείο της ιδιωτικοποίησης, μετά το «ναυάγιο» του πρώτου διαγωνισμού, ο οποίος κηρύχθηκε άγονος.

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά το ΤΑΙΠΕΔ στην ανακοίνωση για την «αυλαία» του διαγωνισμού, για την επαναξιολόγηση της ιδιωτικοποίησης «μεταξύ των παραμέτρων που θα εξεταστούν θα είναι η δυνατότητα αποθήκευσης υδρογόνου, σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται στο σχέδιο REPowerEU για την ταχύτερη απεξάρτηση από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων και την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας των κρατών μελών».

Υπενθυμίζεται ότι ο διαγωνισμός του ΤΑΙΠΕΔ, στον οποίο τελικά οι υποψήφιοι επενδυτές δεν υπέβαλαν προσφορές, κράτησε σχεδόν τρία χρόνια. Τον Ιούνιο του 2020 το ΤΑΙΠΕΔ είχε βγάλει στον αέρα την πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, για την παραχώρηση του εξαντλημένου κοιτάσματος για την αποθήκευση φυσικού αερίου.

Σε αυτήν την τριετία μεσολάβησαν σειρά παρατάσεων αλλά και καθυστερήσεων στην έκδοση κρίσιμων ρυθμιστικών αποφάσεων, οι οποίες θα καθόριζαν τον τρόπο τιμολόγησης και λειτουργίας της ΥΑΦΑ. Όταν τελικώς εκδόθηκαν, δεν άφησαν ικανοποιημένους τους διεκδικητές της, με αποτέλεσμα να υπαναχωρήσουν από το ενδιαφέρον διεκδίκησης της παραχώρησης.