Ποιες «ελληνικές» επενδύσεις 150 εκατομμυρίων μπαίνουν στο πρόγραμμα REPowerEU

Η Ελλάδα θα εισπράξει από το φιλόδοξο Πρόγραμμα της ΕΕ «REPowerEU» πάνω από 770 εκατομμύρια ευρώ, με τις δράσεις που θα ενισχυθούν αναλυτικά να έχουν σχεδόν αποφασιστεί σε ποσοστό 100%.

Στο ΥΠΕΝ και λίγο πριν προκηρυχθούν οι εκλογές, ήθελαν να απορροφήσουν μέρος αυτών των κεφαλαίων για την ακόμη μεγαλύτερη προώθηση της αποθήκευσης ενέργειας. Τελικά οι μπαταρίες θα απορροφήσουν λίγο κάτω από 100 εκατομμύρια.

Ήδη από το REPowerEU εκταμιεύονται τα κονδύλια αυτά και θα προστεθούν στα 220 εκατομμύρια που έχουν δεσμευθεί από το περιβόητο RRF για την επενδυτική ενίσχυση standalone μπαταριών.

Τι είναι το περιβόητο RTF που μπήκε δυνατά στη ζωή μας

Τι είναι όμως το περιβόητο RRF που μπήκε για τα καλά στη ζωή μας; RRF είναι το Recovery and Resilience Facility ελληνιστί «Διευκόλυνση Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας».

Πρόκειται για τον Κοινοτικό μηχανισμό, που θα διαχειριστεί 672,5 δισ. Ευρώ και αποτελεί το βασικό πυρήνα του Ταμείου Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ (ή NextGeneration EU) και προστίθεται στους όρους με τους οποίους πρέπει να εξοικειωθούμε τα επόμενα 5-6 χρόνια, μια και γύρω από αυτούς θα κινηθεί η ευρωπαϊκή επικαιρότητα στη μετά πανδημία εποχή.

Όπως την προηγούμενη μνημονιακή περίοδο εξοικειωθήκαμε μέχρις εξαντλήσεως με όρους όπως ESM, EFSF, EFSM, Τρόικα ή «Θεσμοί», επιτήρηση, ενισχυμένη εποπτεία.

Το RRF των 672,5 δισ. ευρώ χωρίζεται σε 360 δισ. δανείων και 312,5 δισ. επιχορηγήσεων. Τη διετία 2021-2022 κατανεμήθηκε το 70% των επιχορηγήσεων (περίπου 234 δισ.) και η κατανομή τους έγινε με κριτήρια τη μέση ανεργία 2015-2019, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και τον πληθυσμό, ενώ το 30% (93 δισ.) θα δοθεί το 2023-2024 με βασικά κριτήρια την πτώση του πραγματικού ΑΕΠ φέτος και τη συνολική τη διετία του κόβιντ 2020-2021.

Με βάση την πρόταση στην οποία κατέληξε το αρμόδιο κοινοτικό όργανο, το λεγόμενο Coreper, το μέγιστο που αντιστοιχεί στην Ελλάδα από τις επιχορηγήσεις της πρώτης διετίας είναι 5,77% ή 13,5 δισ. ευρώ (έναντι 48 δισ. της Ιταλίας, 46,6 δις της Ισπανίας, 24,3 δις της Γαλλίας και 20 δις της Πολωνίας).

Από το 2021 ήδη τα κράτη υποβάλουν τα «εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας» για χρηματοδότηση από το RRF, ενώ τα αιτήματα για δανεισμό μπορούν να υποβάλλονται μέχρι και τον Αύγουστο του 2023.

Τουλάχιστον το 37% των πόρων πρέπει να κατευθύνεται στην πράσινη μετάβαση και 20% στον ψηφιακό μετασχηματισμό

Κάθε εθνικό σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις σε 8 τομείς: συνδεσιμότητα, καθαρές τεχνολογίες, ενεργειακή αποτελεσματικότητα, υγεία, εργασία-κατάρτιση-δεξιότητες, έρευνα-καινοτομία, ψηφιακές υπηρεσίες, έξυπνες μεταφορές, ενώ τα δάνεια μπορεί να συνοδεύονται με πρόσθετα ορόσημα και δεσμεύσεις.

Η διαδικασία επιτήρησης περιλαμβάνει τα εξής: η Κομισιόν αξιολογεί κάθε εθνικό σχέδιο και το διαβιβάζει για έγκριση στο Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο. Το Συμβούλιο αξιολογεί και υιοθετεί κάθε εθνικό σχέδιο βάσει εισήγησης της Κομισιόν, αλλά μπορεί να ανακαλέσει την έγκρισή του ή τις πληρωμές σε περίπτωση αξιοσημείωτης μη συμμόρφωσης του σχεδίου στους στόχους του RRF

Κάθε κράτος-μέλος υποβάλλει δύο φορές τον χρόνο έκθεση προόδου, ενώ η Κομισιόν θα υποβάλλει μια συνολική έκθεση κάθε χρόνο για τις 27 χώρες στο Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο. Μια ανεξάρτητη αξιολόγηση του RRF θα γίνει το 2023.

Κάθε κράτος-μέλος πρέπει να έχει διεκπεραιώσει το σύνολο των επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων για τις οποίες χρηματοδοτείται μέχρι το 2026, ενώ αμέσως μετά την έγκριση του μηχανισμού κάθε κράτος μπορεί να ζητήσει προκαταβολή ίση με το 10% των επιχορηγήσεων και το 10% των δανείων που του αναλογούν από το RRF, που για την Ελλάδα σημαίνει περίπου 3-3,5 δισ. ευρώ.

Η Ελλάδα δίνει βάρος στην αποθήκευση ενέργειας

Η χώρα μας διασφαλίζει πως, παρά την αύξηση του κόστους των συσσωρευτών τους τελευταίους μήνες, θα μπορέσει να στηριχθεί η υλοποίηση ενός χαρτοφυλακίου έργων συνολικής ισχύος που μπορεί να ξεπερνά και το 1 Γιγαβάτ.

Με αιχμή το σύστημα standalone μπαταριών που θα εγκατασταθούν στη χώρα μας, αλλά και για τη στήριξη των πρώτων εγχειρημάτων στον τομέα των ανανεώσιμων αερίων, το ΥΠΕΝ θα απορροφήσει σημαντικό μερίδιο των επιχορηγήσεων που θα εισπράξει η Ελλάδα μέσω του REPowerEU.

Για το σχέδιο του REPowerEU (όπως και για την αναθεώρηση του «Ελλάδα 2.0» όπου αυτή θα ενσωματωθεί) θα χρειαστεί το «πράσινο φως» της Κομισιόν, έπειτα από διαβουλεύσεις.

«Δεν θα υπάρξουν αστερίσκοι από τις Βρυξέλλες, με δεδομένο ότι οι δράσεις συμπλέουν απόλυτα με τις προτεραιότητες που έχουν τεθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τα επιλέξιμα πρότζεκτ – δηλαδή την επίσπευση της ενεργειακής μετάβασης, για την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία» μας λέει Έλληνας τεχνοκράτης της Κομισιόν.

Σημαντική είναι η δράση χρηματοδοτικής στήριξης επενδύσεων στο «πράσινο» υδρογόνο και το βιομεθάνιο, που περιλαμβάνεται στο ελληνικό REPowerEU.

«Η Κομισιόν προτάσσει τα ανανεώσιμα αέρια ως «αντίδοτο» στις εισαγωγές αερίου από τη Μόσχα. Υπενθυμίζεται ότι η Ε.Ε. στοχεύει έως το 2030 στην παραγωγή 10 εκατ. τόνων «πράσινου» υδρογόνου και 35 bcm βιομεθανίου. Η δράση θα έχει προϋπολογισμό 50 εκατ. ευρώ, ώστε να επιδοτηθούν με ένα ποσοστό της τάξης του 40% σχετικά επενδυτικά σχέδια στη χώρα μας. Έτσι, εκτιμάται ότι θα κινητοποιηθούν επενδύσεις άνω των 100 εκατομμυρίων» προσθέτει ο Έλληνας εξπέρ.

Βρυξέλλες: η Ελλάδα ελκυστική για αποθήκευση ενέργειας

Στις πέντε πιο ελκυστικές αγορές στην Ευρώπη, για επενδύσεις στην αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας, τοποθετεί την Ελλάδα το κέντρο ευρωπαϊκών μελετών Aurora Research, σε πρόσφατη μελέτη για τον νεοαναδυόμενο «πράσινο» κλάδο.

Βασικός λόγος, είναι οι φιλόδοξοι στόχοι που έχει θέσει η χώρα μας.

Όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά στη μελέτη, η οποία αντιπαρέβαλε τις προοπτικές 24 αγορών στη «Γηραιά Ήπειρο», η Ελλάδα φιλοδοξεί έως το 2030 να αναπτύξει ένα χαρτοφυλάκιο μπαταριών συνολικής ισχύος 6 GW, το οποίο είναι το μεγαλύτερο στην Ευρώπη.

Υπενθυμίζεται ότι ο συγκεκριμένος στόχος περιλαμβάνεται στο βασικό σενάριο της επικαιροποίησης του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), τα βασικά συμπεράσματα του οποίου παρουσιάστηκαν τον Ιανουάριο από τον υπουργό Περιβάλλοντος και ενέργειας, Κώστα Σκρέκα.

Η αυξημένη φιλοδοξία στην αποθήκευση συνοδεύεται στο επικαιροποιημένο ΕΣΕΚ με τον ακόμη μεγαλύτερο «πήχη» που έχει τεθεί για τη διείσδυση των ΑΠΕ, καθώς έως το τέλος της 10ετίας προβλέπεται να έχουν εγκατασταθεί φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα 24 GW, από 19 GW που προβλέπει το υφιστάμενο ΕΣΕΚ.

Κι αυτό γιατί, όπως είχε ανέφερε ο υπουργός, η υψηλή «πράσινη» διείσδυση θα πρέπει να συνοδευτεί με την ανάπτυξη της απαιτούμενης αποθήκευσης, για την εξισορρόπηση και τη σταθεροποίηση του ηλεκτρικού συστήματος.

ΕΕ: Επενδύσεις 28 δις στην αποθήκευση τα επόμενα 6-8 χρόνια

Στη μελέτη επισημαίνεται πως η αποθήκευση ενέργειας αποτελεί κρίσιμο παράγοντα απαλλαγής της Ευρώπης από τις ανθρακούχες εκπομπές.

Η διττή φιλοδοξία των κυβερνήσεων για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και αύξηση της ενεργειακής ανεξαρτησίας επιταχύνουν άνευ προηγούμενου την ενίσχυση της παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, με αποτέλεσμα την αυξανόμενη εξάρτηση των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας από μεταβλητή παραγωγή.

Τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας μέσω μπαταριών (BESS) απαντούν στη στοχαστικότητα των ΑΠΕ, διασφαλίζοντας ότι τα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας παραμένουν αξιόπιστα και αντικαθιστώντας τις μονάδες που λειτουργούν με φυσικό αέριο και άνθρακα που επί του παρόντος βασικές επιτελούν αυτό τον ρόλο.

Η Aurora Energy Research εκτιμά πως ο ζωτικός ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν οι μπαταρίες στην απελευθέρωση του ευρωπαϊκού τομέα ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση των εγκαταστάσεων τις επόμενες δεκαετίες. Σε αυτό το πλαίσιο, προβλέπει ότι η εγκατεστημένη ισχύς στα ηλεκτρικά δίκτυα θα αυξηθεί στα 42 GW έως το 2030 και σε τουλάχιστον 95 GW έως το 2050, σε σύγκριση με τα 5 GW που είναι εγκατεστημένα σε όλη την «Γηραιά Ήπειρο» σήμερα.

Για να επιτευχθούν τα παραπάνω νούμερα, σύμφωνα με τη μελέτη, θα κινητοποιηθούν επενδύσεις άνω των 70 δισ. ευρώ μεταξύ 2023 και 2050. Μάλιστα, πάνω από το 40% αυτών των κεφαλαίων θα δαπανηθούν μέχρι το τέλος της τρέχουσας 10ετίας.

Τι προβλέπεται για αποθήκευση στις άλλες χώρες

Οι υπόλοιπες χώρες που συμπληρώνουν το «top-5» είναι η Γερμανία, η Μεγάλη Βρετανία, η Ιρλανδία και η Ιταλία. Στην περίπτωση της Ιταλίας, η αιτία είναι και πάλι η αυξημένη φιλοδοξία της χώρας για την εγκατάσταση ενός σημαντικού χαρτοφυλακίου έργων.

Από την άλλη πλευρά, η «διάκριση» της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας οφείλεται στις προοπτικές σημαντικών εισόδων από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, χάρις στις ρυθμίσεις που έχει ληφθεί στις δύο χώρες για τη βέλτιστη δυνατή συμμετοχή των μπαταριών στις χονδρεμπορικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας.

Την ίδια στιγμή, θέση της Γερμανίας στο «top-5» αντανακλά την προβλεπόμενη αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ τις επόμενες δύο δεκαετίες, η οποία αναμένεται να ξεπεράσει τις άλλες 23 χώρες που εξέτασε η Aurora στη μελέτη.

Στους βασικούς λόγους που μία αγορά ελκυστικά περιλαμβάνονται οι κρατικές πολιτικές και η ρυθμιστική υποστήριξη, όπως συγκεκριμένοι στόχοι ανάπτυξη μπαταριών ή σχέδια εφαρμογής μηχανισμών χρηματοδότησης. Σημαντικές είναι επίσης οι προοπτικές μιας αγοράς στην ενίσχυσης της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές—όσο υψηλότερο είναι το μερίδιο των ΑΠΕ σε ένα σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, τόσο μεγαλύτερη είναι η ζήτηση για μπαταρίες.

Επίσης οι 14 από τις 24 χώρες που αξιολογήθηκαν δεν έχουν ακόμη εθνική στρατηγική ή στόχους για την ανάπτυξη της αποθήκευσης ενέργειας μέσω μπαταριών. Σύμφωνα με τη μελέτη, μόνο έξι χώρες εκτιμάται ότι έχουν προχωρήσει σε ισχυρές κυβερνητικές δεσμεύσεις, όπως ο στόχος της Ιταλίας να εγκαταστήσει 3 GW μπαταριών μεγάλης διάρκειας έως το 2030 ή το σχέδιο της Ισπανίας να αναπτύξει 2,5 GW αποθήκευσης μπαταριών έως το 2030. Αν και η πολιτική υποστήριξη δεν αποτελεί πανάκεια, μπορεί ωστόσο να αποτελέσει σημαντικό μοχλό ελκυστικότητας.

Οι εφαρμογές ΑΠΕ εισέρχονται και στην αποκεντρωμένη διοίκηση

Στο REPowerEU περιλαμβάνεται και μία δράση για την εγκατάσταση μονάδων ΑΠΕ στις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης – Αποχέτευσης, μέσω των οποίων οι ΔΕΥΑ θα μπορούν να περιορίσουν σημαντικά τα ενεργειακά τους κόστη.

Επίσης, ένα μεγάλο μερίδιο των 769 εκατ. ευρώ προβλέπεται για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων που έχουν ήδη ανακοινωθεί από το ΥΠΕΝ και τα οποία βρίσκονται είτε πριν από την έναρξη, είτε σε τελικό στάδιο σχεδίασης.

Στα προγράμματα που βρίσκονται προ των πυλών συγκαταλέγεται το «Φωτοβολταϊκά στις Στέγες», για το οποίο προβλέπεται μία νέα χρηματοδοτική «ένεση» ύψους 200 εκατ. ευρώ, για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών από νοικοκυριά και αγρότες.

Επίσης, από το REPowerEU σχεδιάζεται ενίσχυση ύψους 100 εκατ. του προϋπολογισμού του προγράμματος εγκατάστασης ηλιακού θερμοσίφωνα σε κατοικίες.

Παράλληλα, για την ενεργειακή εξοικονόμηση κατοικιών θα αξιοποιηθούν 150 εκατ., ενώ για παρεμβάσεις ενεργειακής εξοικονόμησης σε επιχειρήσεις άλλα 40 εκατ.