Ευρωπαϊκό συμβούλιο: H ενεργειακή διάσταση των αποφάσεων

Κρίσιμες παραμέτρους με ενεργειακή διάσταση θίγουν τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που συνεδρίασε την Πέμπτη 9 Φεβρουάριου, χωρίς ωστόσο να περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα παρά παροτρύνει την Κομισιόν σε μια πιο ενδελεχή εξέταση βασικών ζητημάτων που θα βρεθούν στην «πρώτη γραμμή» το επόμενο διάστημα.

Σημειώνεται σχετικά πως οικοδομώντας την Στρατηγική της Κομισιόν για την Βιομηχανικό Σχέδιο Πράσινης Συμφωνίας για το net-zero, και υπό το πρίσμα των επικείμενων αναλύσεων για την αγορά, το Συμβούλιο επισημαίνει μια σειρά εργασίες που με όρους επείγοντος χρειάζεται να προχωρήσουν το επόμενο διάστημα.

Επιγραμματικά, σημειώνει τα παρακάτω:

-Στρατηγική κρατικών ενισχύσεων: Oι διαδικασίες χρειάζεται να απλοποιηθούν περαιτέρω, να γίνουν πιο γρήγορες και περισσότερο προβλέψιμες. Η ακεραιότητα της Ενιαίας Αγοράς θα πρέπει να διατηρηθεί. Ειδικότερα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εστιάζει σε εργαλεία της ΕΕ, όπως είναι τα Σημαντικά Έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (IPCEI) τα οποία χρειάζεται να υλοποιηθούν αποτελεσματικά αυξάνοντας την διαφάνεια και τις βελτιστοποιημένες διαδικασίες, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τον σχεδιασμό και τα στάδια των αξιολογήσεων. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Κομισιόν τακτικά να αναφέρει στο Συμβούλιο τον αντίκτυπο της Στρατηγικής Κρατικών Ενισχύσεων στην Ενιαία Αγορά καθώς και στην αντανωνιστικότητα της ΕΕ παγκοσμίως.

-Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση: Θέτει το ζήτημα της διευκόλυνσης της πράσινης μετάβασης στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την αποφυγή κατακερματισμού της ενιαίας αγοράς. Στη βάση αυτή, τα υφιστάμενα ταμεία της ΕΕ θα πρέπει να αναπτυχθούν σε έναν πιο ευέλικτο τρόπο και ταυτόχρονα να διερευνηθούν επιλογές που διευκολύνουν την πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Κομισιόν και το Συμβούλιο να διασφαλίσουν την πλήρη κινητικότητα της διαθέσιμης χρηματοδότησης των υφιστάμενων χρηματοδοτικών εργαλείων, και επομένως να παρέχουν χρονικά προσδιορισμένη και στοχευμένη στήριξη σε στρατηγικούς τομείς, χωρίς να επηρεάζεται η συνοχή της ευρωπαϊκής στρατηγικής. Ταυτόχρονα, καλύτερα θα πρέπει να διερευνηθεί η ίδια η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ως προς την «αρωγή» που μπορεί να προσφέρει.

-Αδειοδοτικό περιβάλλον: Ένα απλό, προβλέψιμο και διαφανές πλαίσιο επενδύσεων στην ΕΕ είναι κρίσιμης σημασίας. Οι διοικητικές και αδειοδοτικές διαδικασίες θα πρέπει να απλοποιηθούν και να γίνουν εξαιρετικά πιο γρήγορες, συμπεριλαμβανομένου της διασφάλισης για ανάπτυξη κατασκευαστικής ικανότητας στην ΕΕ σε προϊόντα που συνδέονται με τους κλιματικούς στόχους ουδετερότητας της Ένωσης. Χρειάζεται να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε σπάνια μέταλλα, περιλαμβανομένου της διαφοροποίησης των πηγών και της ανακύκλωσης σπάνιων υλικών για την προώθηση των βασικών αρχών κυκλικής οικονομίας. Η επικείμενη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να στηρίζει την μετάβαση σε ένα απανθρακοποιημένο και αποτελεσματικό ενεργειακό σύστημα με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, να διασφαλίζει την ασφάλεια εφοδιασμού σε όλες τις συνθήκες και να ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Σημειώνει την ανάγκη να εκσυγχρονιστούν οι κανόνες προμήθειας προκειμένου να διευκολυνθεί η ανάπτυξη κρίσιμων τεχνολογιών.

-Επενδύσεις: Για τον περιορισμό του επενδυτικού κενού απαιτούνται τόσο ιδιωτικές όσο και δημόσιες επενδύσεις. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο λαμβάνει υπόψη του την πρόθεση της Κομισιόν να προτείνει ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Κυριαρχίας (European Sovereignty Fund) πριν το καλοκαίρι του 2023 που στόχο θα έχει την στήριξη των επενδύσεων σε στρατηγικούς τομείς.

-Διαφοροποίηση των εφοδιαστικών αλυσίδων, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τα σπάνιες πρώτες ύλες που διατηρούν κολοσσιαία σημασία για την ανάπτυξη μιας σειράς κλάδων (βλ. ηλεκτρικά οχήματα, μπαταρίες, πάνελ κα) αλλά και συνολικότερα για την επιτυχία της πράσινης μετάβασης.

Πράσινο φως από το ευρωκοινοβούλιο για σαρωτικές αλλαγές στην πολιτική για περιβάλλον και άνθρακα

Υπέρ της αναθεώρησης του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών Ρύπων τάχθηκε η Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το Περιβάλλον, την Δημόσια Υγεία και την Ασφάλεια Τροφίμων (ENVI), σε σχετική ψηφοφορία που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 9 Φεβρουάριου, φέρνοντας ένα βήμα πιο κοντά την επίσημη υιοθέτηση.

Ειδικότερα, η Επιτροπή ENVI στήριξε κατά πλειοψηφία την μεταρρύθμιση του συστήματος ETS ενώ αντίστοιχα κατά πλειοψηφία στηρίχθηκε ο Μηχανισμός Διασυνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism/CBAM).

Ενδεικτικό της «βαρύτητας» που έχουν οι εν λόγω μεταρρυθμίσεις είναι η απότομη αύξηση που κατέγραψαν οι ευρωπαϊκές τιμές άνθρακα σε συνέχεια της έγκρισης που έδωσε η Επιτροπή. Σύμφωνα με όσα καταγράφει το Platts, τα δικαιώματα εκπομπών για τον Δεκέμβριο του 2023 αυξήθηκαν περισσότερο από 2 ευρώ/mtCO2e κατά την πρωινή τους διαπραγμάτευση την Πέμπτη.

Υπό το καθεστώς του CBAM, ο οποίος θα τεθεί σε ισχύ το 2026, οι εισαγωγές σιδήρου, τσιμέντου, λιπασμάτων, αλουμινίου και ηλεκτρικής ενέργειας θα συνοδεύονται από ένα σχετικό φόρο.

«Διασφαλίζοντας ότι θα πληρώνεται μια τιμή για τις ενσωματωμένες εκπομπές άνθρακα που προκύπτουν κατά την παραγωγή συγκεκριμένων αγαθών που εισάγονται στην ΕΕ, ο μηχανισμός CBAM θα εξασφαλίσει ότι οι τιμές άνθρακα για τις εισαγωγές θα είναι ίσος με την τιμή άνθρακα της εγχώριας παραγωγής και έτσι δεν θα υπονομεύονται οι κλιματικοί στόχοι της ΕΕ», όπως αναφέρει Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Να σημειώσουμε ότι μια μέρα πριν, στις 8 Φεβρουάριου, η Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων της ΕΕ έδωσε το «πράσινο φως» για νέους πιο φιλόδοξους στόχους στον περιορισμό των εκπομπών άνθρακα. Η ευρωπαϊκή βιομηχανία και οι ηλεκτροπαραγωγοί θα πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές τους κατά 62%, αντί για 43%, μέχρι το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005, όπως προβλέπει το προσχέδιο που συμφωνήθηκε τον Δεκέμβριο μεταξύ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Οι περικοπές παραγωγής και οι ψηφοφορίες

Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του Montel, η περικοπή κατά 62% θα επιτευχθεί εν μέρει από τον περιορισμό των δικαιωμάτων που διατίθενται στα πλαίσια του ETS και συγκεκριμένα από 90 εκατ. το 2024 στα 27 εκατ. το 2026.

Ο υπόλοιπος στόχος θα επιτευχθεί από την αύξηση του ετήσιου ρυθμού μείωσης των εκπομπών στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού συστήματος – αυτό που λέγεται συντελεστής γραμμικής μείωσης – στο 4.3% από το 2024 έως το 2027 και 4.4% από το 2028. Αυτή την στιγμή, ο συντελεστής γραμμικής μείωσης (Linear reduction factor) είναι στο 2.2% ετησίως.

Επιπρόσθετα, το προσχέδιο συμφωνίας προβλέπει την διατήρηση του 24% ως προς την πρόσληψη δικαιωμάτων στο αποθεματικό σταθερότητας της αγοράς (MSR) μετά το 2023. Αυτό το ποσοστό επρόκειτο να μειωθεί αυτόματα στο 12% από το 2024 σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες ETS.

Να συμπληρώσουμε κόμη ότι το σύνολο των δωρεάν δικαιωμάτων για την περίοδο 2021-2030 προβλέπεται να μειωθεί κατά 10% ως απόρροια της μείωσης κοντά στο 50% για τους τομείς που θα καλύπτονται από τον νέο μηχανισμό του CBAM μέχρι το 2030.

Μετά την έγκριση των επιμέρους ευρωπαϊκών σωμάτων, ο λόγος περνάει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την τελική έγκριση, πράγμα που αναμένεται να γίνει σε συνεδρίαση της Ολομέλειας τον Απρίλιο ή σε κάθε περίπτωση μέσα στο δεύτερο τρίμηνο του 2023. Μετά και την έγκριση του Κοινοβουλίου, οι νέες ρυθμίσεις χρειάζεται να εγκριθούν από την Συμβούλιο της ΕΕ και να λάβουν δεσμευτικό χαρακτήρα με την δημοσίευσή τους στην επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στα 38 δις τα έσοδα από εμπορία ρίπων το 2022

Σταθερά σε ανοδική τροχιά βρίσκονται τα έσοδα από την εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Ρύπων, ETS σε επίπεδο ΕΕ.

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε το ICIS, τα έσοδα από το εμπόριο ρύπων ανήλθαν σε 38 δισεκατομμύρια ευρώ πέρυσι, με την τιμή CΟ2 να κυμαίνεται στα 80 ευρώ ο τόνος και παρά το μεγάλο μερίδιο δικαιωμάτων που διατίθενται ακόμη δωρεάν.

Με δεδομένη την τελευταία συμφωνία για το Fit For 55, τα έσοδα προβλέπεται να αυξηθούν περαιτέρω μέσα στα επόμενη επτά χρόνια. Η εν λόγω εκτίμηση εδράζεται στο γεγονός ότι το σύστημα συνεχίζει να επεκτείνεται, ενσωματώνοντας και νέους κλάδους όπως είναι η ναυτιλία, οι οδικές μεταφορές, η θέρμανση και η μικρή βιομηχανία.

Ταυτόχρονα, η δωρεάν διάθεση δικαιωμάτων σταδιακά παύει να ισχύει ενόσω τίθεται σε ισχύ ο Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism, CBAM). Τέλος, οι τιμές αναμένεται να παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα.

Το ICIS εκτιμά ότι με την τιμή στα 80€/tn, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη-μέλη της σχεδιάζουν να δαπανήσουν 400 δισεκατομμύρια ευρώ από τα έσοδα του ETS σε δραστηριότητες σχετικές με το Κλίμα.

Το συγκεκριμένο νούμερο υπερβαίνει κατ’ ελάχιστον το αντίστοιχο νούμερο των 391 δις. ευρώ που οι ΗΠΑ σχεδιάζουν να διαθέσουν για το Κλίμα στα πλαίσια του νόμου IRA, χωρίς ακόμη να έχει υπολογιστεί ο «λογαριασμός» που θα προκύψει από την επέκταση του ETS στον κτιριακό τομέα.