Ενεργειακός πόλεμος ΗΠΑ – Ε.Ε. για τις «πράσινες επιδοτήσεις» και τα βιομηχανικά πακέτα

Μεγάλη κόντρα μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ έχει ξεσπάσει με αφορμή τις «πράσινες επιδοτήσεις» που δίνει η Ουάσιγκτον στις δικές της βιομηχανίες, με σκοπό να προσελκύσει στο έδαφος των ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ανησυχούν ότι οι επιδοτήσεις που προσφέρονται από τις ΗΠΑ όχι μόνο θα καταστήσουν τις ευρωπαϊκές εταιρείες μη ανταγωνιστικές, αλλά και θα προσελκύσουν και επενδύσεις στην άλλη όχθη του Ατλαντικού.

Πριν λίγο καιρό ο Βέλγος πρωθυπουργός Αλεξάντερ Ντε Κρο κατηγόρησε τις ΗΠΑ ακριβώς γι’ αυτό: «Καλούν βελγικές, γερμανικές εταιρείες με πολύ επιθετικό τρόπο για να πουν: «Μην επενδύετε στην Ευρώπη, έχουμε κάτι καλύτερο».

Αντιδρώντας η Κομισιόν προτείνει επέκταση προθεσμιών για υλοποίηση μονάδων ΑΠΕ και περισσότερη κρατική στήριξη για επενδύσεις στην καθαρή παραγωγή, άξονες που περιλαμβάνονται στο νέο βιομηχανικό Green Deal της Ε.Ε.

Η Κομισιόν προτείνει την σημαντική αύξηση κρατικών ενισχύσεων για τους σκοπούς της χρήσης ΑΠΕ και επενδύσεων σε μείωση των εκπομπών CO2 της βιομηχανίας. Όλα αυτά περιλαμβάνονται στο νέο Green Deal που παρουσίασε η Κομισιόν με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας απέναντι σε τρίτες χώρες.

Με σημείο εκκίνησης το περσινό σχέδιο REPower EU, η Κομισιόν τονίζει ότι η βιομηχανική ανταγωνιστικότητα θα απαιτήσει τη μεταμόρφωση της παραγωγής, τη μαζική διείσδυση ΑΠΕ και ενισχυμένες προσπάθειες για ενεργειακή αποδοτικότητα, καθώς και εκπαίδευση του προσωπικού.

Ουσιαστικά μονιμοποιείται το Προσωρινό Πλαίσιο Αντιμετώπισης της Κρίσης (TCTF) που υιοθετήθηκε πέρυσι και πλέον ενισχύεται ακόμα περισσότερο.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, το προσχέδιο προβλέπει:

α) Επέκταση των προβλέψεων σε όλες τις τεχνολογίες ΑΠΕ, όπως το πράσινο υδρογόνο και η αποθήκευση βιοκαυσίμων.
β) Εξάλειψη της ανάγκης για ανοικτούς διαγωνισμούς για λιγότερο ώριμες τεχνολογίες.
γ) Επέκταση των προθεσμιών για την ολοκλήρωση των έργων.

Παράλληλα, θα επιτραπούν πιο ευέλικτα μέγιστα όρια στις κρατικές ενισχύσεις προς τις βιομηχανίες και ενισχυμένοι μηχανισμοί για την παραγωγή στρατηγικών καθαρών τεχνολογιών. Προς την κατεύθυνση αυτή, τα κράτη-μέλη θα μπορούν να “ταιριάζουν” τη στήριξή τους με την αντίστοιχη που προσφέρεται σε βιομηχανίες τρίτων κρατών εκτός Ε.Ε.

Το νέο βιομηχανικό πακέτο θα στηρίζει περισσότερο μονάδες παραγωγής πράσινων τεχνολογιών, όπως οι μπαταρίες ή τα φωτοβολταϊκά και το υδρογόνο, σε περιφέρειες της Ευρώπης με χαμηλό εισόδημα, πράγμα που αφορά περιοχές όπως η Δ. Μακεδονία.

Το «σήμα κίνδυνου» της ελληνικής βιομηχανίας

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, σήμα κινδύνου εκπέμπει η ελληνική βιομηχανία με κοινή επιστολή των προέδρων των βιομηχανικών οργανώσεων ΣΕΒ, ΣΒΕ, ΕΒΙΚΕΝ, Ελληνική Παραγωγή, ΣΒΑΠ, ΣΒΘΣΕ, ΣΘΕΒ, ΣΕΒΠΔΕ, ΣΒΣΕ προς τον πρωθυπουργό, με θέμα το ενεργειακό κόστος και τις επιπτώσεις του στις επιχειρήσεις.

Καταγράφοντας την εκτόξευση του κόστους ζητούν αλλαγές στην κυβερνητική πολιτική και σειρά μέτρων που θα περιορίσουν το ανταγωνιστικό μειονέκτημα που έχει δημιουργηθεί. Ζητούν παράλληλα και συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ώστε να παρουσιάσουν τις απόψεις τους.

Οι Έλληνες βιομήχανοι λένε πως μετά από μια μεγάλη περίοδο θετικών ρυθμών, η βιομηχανική παραγωγή στην Ελλάδα κινείται τους τελευταίους μήνες σε χαμηλότερα επίπεδα από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κινδυνεύει να χαθεί η θετική δυναμική που κατάφεραν να αποκτήσουν οι επιχειρήσεις και ειδικά η βιομηχανία τα τελευταία χρόνια, με σημαντική αύξηση της προστιθέμενης αξίας, των εξαγωγών καθώς και της απασχόλησης, η οποία το Γ’ Τρίμηνο ξεπέρασε τις 425.000 χιλιάδες άμεσες θέσεις εργασίας (μεταποίηση και εξορυκτική δραστηριότητα, με ετήσια αύξηση 2,4%).

Αναφέρεται χαρακτηριστικά στην επιστολή:

Η ένταση των προβλημάτων, ιδιαίτερα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις καθώς και για τη βιομηχανία έντασης ενέργειας, λαμβάνει πια διαστάσεις υπαρξιακού κινδύνου. Ενδεχόμενη επιβράδυνση της βιομηχανικής δραστηριότητας θα επιβάρυνε περαιτέρω τις ήδη σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης, ιδίως στο πεδίο των εισοδημάτων και της απασχόλησης. Στην παρούσα συγκυρία, πρόσθετο λόγο ανησυχίας για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και ειδικά της ελληνικής βιομηχανίας συνιστά το γεγονός ότι τους τελευταίους μήνες, και εν απουσία κοινής πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ, τα κράτη-μέλη ξεδιπλώνουν όλο και περισσότερο αποτελεσματικά μέτρα στήριξης της βιομηχανίας τους για την αντιστάθμιση του υψηλού ενεργειακού κόστους, αξιοποιώντας, μεταξύ άλλων, και το Ευρωπαϊκό Προσωρινό Πλαίσιο Κρατικών Ενισχύσεων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης. Το γεγονός αυτό θέτει σε κίνδυνο την εσωτερική αγορά, δημιουργώντας πρόσθετες ανισότητες μεταξύ των χωρών, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη τη διαφορετική δημοσιονομική θέση στην οποία βρίσκονται τα κράτη-μέλη ως προς τη δυνατότητα να αξιοποιούν την εκτεταμένη χαλάρωση των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων που συντελείται. Συγχρόνως, σημαντικοί εμπορικοί εταίροι της Ευρώπης ακολουθούν μία «επιθετικά» υποστηρικτική βιομηχανική πολιτική (βλ. US Inflation Reduction Act), τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση (προς το παρόν τουλάχιστον) περιορίζεται σε κενές ανακοινώσεις για βιομηχανική στρατηγική ενώ επιμένει σε τιμωρητικές πολιτικές που απειλούν ευθέως τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα της εγχώριας (ιδίως ενεργοβόρου) βιομηχανίας και αντιστρατεύονται τους ίδιους τους κλιματικούς της στόχους.

Οι προτάσεις της ελληνικής βιομηχανίας

Οι εργοδοτικές οργανώσεις ζητούν τη λήψη μέτρων που θα συμβάλουν στη διαφύλαξη της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, σύμφωνα με τις εξής προτάσεις:

1. Αντιστάθμιση Ενεργειακού Κόστους: Το εφαρμοζόμενο μοντέλο ανακοίνωσης μέτρων στήριξης σε περίπου μηνιαία βάση οδηγεί σε αδυναμία έστω και βραχυπρόθεσμης πρόβλεψης του τελικού ενεργειακού κόστους. Ακολουθώντας τις πολιτικές που εφαρμόζονται σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ (ενδεικτικά τη Γερμανία και τη Βουλγαρία, όπου η σχετική τιμή-στόχος είναι περίπου 110-120 €/MWh), προτείνεται η υιοθέτηση μιας τιμής-στόχου μέσω της επικαιροποίησης της επιδότησης ανά τακτά χρονικά διαστήματα για την ανταγωνιστική χρέωση της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνει η εγχώρια βιομηχανία, προκειμένου να διασφαλιστεί κι εκεί η απαιτούμενη προβλεψιμότητα. Η χρηματοδότηση, με τη μορφή επιδότησης, δύναται να λάβει χώρα μέσω του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης. Προτείνεται η επιδότηση να αφορά σε συγκεκριμένο κάθε φορά διάστημα 3μήνου (που θα ανανεώνεται αν απαιτείται), με σκοπό την επίτευξη μέγιστης τιμής κόστους ενέργειας για τη βιομηχανία. Προτείνεται επίσης και ο καθορισμός επιδότησης ύψους 20 €/MWh στο κόστος του βιομηχανικού φυσικού αερίου για το 2023. Με τα μέτρα αυτά θα επιτραπεί, έστω και βραχυπρόθεσμα, ο σχεδιασμός στις βιομηχανίες αναφορικά με τα ενεργειακά τους κόστη και θα αποτραπούν αρνητικές επιπτώσεις από τις απότομες αυξήσεις στην τιμή του φυσικού αερίου.

2. PPAs: Τα PPAs (Purchase Power Agreements) δεν μπορούν να υλοποιηθούν με το νέο μηχανισμό αποζημίωσης (ΕΕΑΕΗ) που ισχύει από το καλοκαίρι για τις ΑΠΕ (85 €/MWH). Πρέπει να εξαιρεθούν από αυτό καθώς αποτελούν βασικό εργαλείο μείωσης του κόστους ενέργειας των επιχειρήσεων. Η ρύθμιση η οποία έχει εξαγγελθεί δεν πρέπει να περιορίζεται στην εξαίρεση μόνο των διμερών συμβολαίων με φυσική παράδοση αλλά να περιλαμβάνει και τα χρηματοοικονομικά (virtual) διμερή συμβόλαια, με την προϋπόθεση να είναι σε αυτά πλήρως καθορισμένα τόσο η μονάδα παραγωγής όσο και ο αγοραστής. Η εξαίρεση μόνο των ΡΡΑs με φυσική παράδοση αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για τις μικρές βιομηχανίες να συνάψουν συμφωνίες με παραγωγούς ΑΠΕ, διότι εξαρτώνται από τη σύμφωνη γνώμη ενός προμηθευτή.

3. Λοιπά Κόστη/Χρεώσεις Συστήματος: Από τον Αύγουστο του 2021 έχουν αυξηθεί >150% οι Χρεώσεις Συστήματος (ΑΔΜΗΕ) χωρίς ταυτόχρονα να έχουν μειωθεί οι ΥΚΩ. Το κόστος αυτό επιβαρύνει επιπρόσθετα τις επιχειρήσεις και ειδικά αυτές της χαμηλής και μεσαίας τάσης. Προτείνεται η άμεση επαναφορά των χρεώσεων στα προ κρίσης επίπεδα για όσο διάστημα διαρκεί αυτή, ενώ παράλληλα θα πρέπει να προχωρήσει η μείωση των ΥΚΩ βάσει των διασυνδέσεων που έχουν ήδη ολοκληρωθεί.

4. Υποδομές: Οι Υποδομές του δικτύου ενέργειας χρειάζονται άμεση αναβάθμιση τόσο για να περιοριστούν οι βλάβες που οφείλονται σε κακής ποιότητας ηλεκτροδότηση (διακοπές, βυθίσεις, κ.λπ.) και επιβαρύνουν με μεγάλα ποσά βιομηχανίες συνεχούς λειτουργίας, όσο και για να υπάρξουν τα περιθώρια περαιτέρω συνδέσεων νέων μονάδων ΑΠΕ σε αυτό.

Ζητούν επίσης:

• Να συνεχιστούν τα μέτρα στήριξης για όσο διάστημα διαρκεί η κρίση, με την ένταση που επιτρέπουν τα δημοσιονομικά περιθώρια αλλά με τρόπο που επιτρέπει τουλάχιστον τη μεσοπρόθεσμη προβλεψιμότητα για την επιχειρηματική δράση.
• Να καταργηθεί η εφαρμογή του πλαφόν στα διμερή συμβόλαια των βιομηχανιών με παραγωγούς.
• Με στόχο την ενίσχυση των PPAs με ΑΠΕ, η συμμετοχή μονάδων στους επόμενους διαγωνισμούς ΑΠΕ να λαμβάνει χώρα με έως 50% της ισχύος τους, κατευθύνοντας τους παραγωγούς να απευθυνθούν στην αγορά για την υπόλοιπη ισχύ (κυρίως μακροχρόνια PPAs).
• Να επιταχυνθεί η έγκριση του μηχανισμού κρατικής ενίσχυσης των βιομηχανικών PPAs (Green Pool) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
• Να ληφθεί κάθε δυνατό μέτρο διευκόλυνσης των επιχειρήσεων για την εγκατάσταση συστημάτων ΑΠΕ (δημιουργία ηλεκτρικού χώρου, έγκριση κατά προτεραιότητα των αιτήσεων σύνδεσης, net metering και στην Υψηλή Τάση).
• Να παρασχεθούν κίνητρα για την υποστήριξη των επιχειρήσεων στην πράσινη μετάβαση από το ΕΣΠΑ ή το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να υποστηριχθεί ο ενεργειακός μετασχηματισμός μέσω ενεργειών που αποσκοπούν στη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος, την ενεργειακή αποδοτικότητα και τη μετάβαση σε πράσινες μορφές ενέργειας. Τα κίνητρα αυτά θα πρέπει να αφορούν σε αγορά νέου εξοπλισμού, σε εκσυγχρονισμό υφιστάμενων υποδομών, στην ψηφιοποίηση και τη χρήση εναλλακτικών και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας.

Όλο το σχέδιο της κομισιόν για την αντιμετώπιση των Αμερικάνικων «πράσινων επενδύσεων»

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει και προτείνει πακέτο μέτρων ως αντίδραση στο νόμο των ΗΠΑ για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA).

Η Κομισιόν προτείνει στόχους για τη βιομηχανική ικανότητα, χαμηλότερα ρυθμιστικά βάρη για την εξάπλωση νέων τεχνολογιών και να επιτρέψει περισσότερες εθνικές επιδοτήσεις και φορολογικές πιστώσεις για καθαρές τεχνολογίες, μεταξύ άλλων μέτρων.

Οι προτάσεις θα συζητηθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καθώς και από τους ηγέτες της ΕΕ κατά τη συνάντησή τους στις Βρυξέλλες στις 9 και 10 Φεβρουαρίου.

Πρόσφατα άλλωστε η πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έδωσε ένα πρόχειρο περίγραμμα αυτού που αποκαλεί «βιομηχανικό σχέδιο για την πράσινη συμφωνία», λίγο αφότου η επικεφαλής της Επιτροπής Ανταγωνισμού Μαργκέτε Βεστάγκερ είχε παρουσιάσει τις προτάσεις της για το πώς ήθελε να απλοποιήσει τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις σε επιστολή της προς τους υπουργούς της ΕΕ.

Το 17σέλιδο σχέδιο ανακοίνωσης, με τίτλο «Ένα βιομηχανικό σχέδιο Πράσινης Συμφωνίας για την εποχή του καθαρού μηδενός», επεκτείνει τις παρατηρήσεις αυτές, καθορίζοντας πώς το σχέδιο θα εφαρμοστεί στο ρυθμιστικό περιβάλλον, την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, τις δεξιότητες και το εμπόριο.

«Η Επιτροπή προτείνει να προωθήσει μια βιομηχανική πράξη για την καθαρή-μηδενική εποχή για να στηρίξει τη βιομηχανική παραγωγή βασικών τεχνολογιών στην ΕΕ», αναφέρεται στο σχέδιο ανακοίνωσης.
Στο πλαίσιο αυτής της Πράξης για τη Βιομηχανία Καθαρού Μηδενός, η Επιτροπή θέλει να «προσδιορίσει στόχους για τη βιομηχανική ικανότητα έως το 2030, όπου αυτό είναι απαραίτητο, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι στρατηγικές εξαρτήσεις δεν θέτουν σε κίνδυνο την πράσινη μετάβαση».

Δίπλα στους στόχους παραγωγής, οι οποίοι έχουν απασχολήσει τη γαλλική κυβέρνηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει επίσης ευκολότερες διαδικασίες αδειοδότησης, για παράδειγμα «με τον καθορισμό συγκεκριμένων προθεσμιών για τα διάφορα στάδια της αδειοδότησης» και με την καθιέρωση μιας «ενιαίας υπηρεσίας» στα κράτη μέλη.

Επιπλέον, ο νόμος για την καθαρή μηδενική βιομηχανία θα «επιτρέψει στην Επιτροπή να ζητήσει ευρωπαϊκά πρότυπα». Σύμφωνα με το σκεπτικό της Επιτροπής, ο καθορισμός κοινών προτύπων θα βοηθούσε στην εξάπλωση των τεχνολογιών.

«Ειδικότερα για τις νέες βιομηχανικές αλυσίδες αξίας, η πρόβλεψη και η ανάπτυξη ευρωπαϊκών προτύπων υψηλής ποιότητας θα μπορούσε να προσφέρει στις βιομηχανίες της ΕΕ σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα – μεταξύ άλλων και σε παγκόσμιο επίπεδο», υποστηρίζεται στο σχέδιο ανακοίνωσης.

Οι ενστάσεις και οι αμφιβολίες για το σχέδιο της ΕΕ.

Το σχέδιο της Επιτροπής έτυχε ανάμεικτης υποδοχής στο μπλοκ, με ορισμένους να ανησυχούν ότι οι επιδοτήσεις θα βοηθήσουν μόνο πλουσιότερες χώρες όπως η Γερμανία, που έχουν τη δημοσιονομική ικανότητα να επενδύσουν σε εγχώριες επιχειρήσεις.

Σε μια κίνηση που μπορεί να αναστατώσει μικρότερες χώρες, η Επιτροπή, ο εκτελεστικός βραχίονας της ΕΕ, δεν σχεδιάζει να συγκεντρώσει νέα χρηματοδότηση για το πακέτο, καθώς υπάρχουν ήδη περισσότερα από 380 δισεκατομμύρια ευρώ κεφαλαίων που έχουν δεσμευτεί για την πράσινη μετάβαση μέσω 2030.

Αντίθετα, θα επιδιώξουν να απλοποιήσουν τους κανονισμούς, να επιταχύνουν τις αδειοδοτήσεις και να επικεντρωθούν σε διασυνοριακά έργα, σύμφωνα με την πρόταση. Επιπλέον, το σχέδιο απαιτεί περαιτέρω χαλάρωση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, οι οποίοι περιορίζουν τις εθνικές επιδοτήσεις ώστε να διατηρούνται ίσοι όροι ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά της ΕΕ.

Ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ δήλωσε την Τετάρτη ότι οι διαδικασίες για τις υποθέσεις κρατικής βοήθειας πρέπει να επιταχυνθούν. «Δεν πρέπει να χρειάζονται δύο ή τρία χρόνια. πρέπει να ολοκληρώνονται εντός έξι μηνών, το πολύ», είπε στους δημοσιογράφους, προσθέτοντας ότι είναι επίσης σημαντικό τα κεφάλαια να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της παραγωγής τεχνολογίας καθαρής ενέργειας.

Ορισμένα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας και της Ισπανίας, έχουν προειδοποιήσει κατά της χαλάρωσης των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, κάτι που, όπως λένε, θα ευνοούσε μεγαλύτερα έθνη όπως η Γερμανία και η Γαλλία. Αυτές οι δύο χώρες, οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ, έχουν ήδη ωφεληθεί περισσότερο αφού η Επιτροπή χαλάρωσε τους ισχύοντες κανόνες για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν το υψηλό ενεργειακό κόστος.

«Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όσον αφορά τη χαλάρωση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις», δήλωσε η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι σε δημοσιογράφους στη Ρώμη τη Δευτέρα. «Θα πρέπει να βοηθήσουμε τις εταιρείες, αλλά δεν μπορούμε να διακινδυνεύσουμε την αποδυνάμωση της ενιαίας αγοράς, πρέπει να εγγυηθούμε ίσους όρους ανταγωνισμού».

Αρκετοί κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της επικεφαλής ανταγωνισμού της ΕΕ, Μ. Βεστάγκερ, έχουν επίσης προειδοποιήσει ότι η υπερβολική εθνική υποστήριξη στις εταιρείες θα μπορούσε να θέσει σε μειονεκτική θέση τα κράτη μέλη με λιγότερη δημοσιονομική ικανότητα.

«Οποιαδήποτε παραβίαση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις θα πρέπει να γίνεται με τη μέγιστη προσοχή, με επίκεντρο την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών, την απλούστευση και την προβλεψιμότητα», δήλωσε την Τετάρτη ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις. «Εάν δεν είμαστε προσεκτικοί, υπάρχει κίνδυνος να αυξηθούν οι οικονομικές και κοινωνικές αποκλίσεις και οι περιφερειακές αποκλίσεις σε ολόκληρη την Ένωση».

Κομισιόν: ναι στις κρατικές επιδοτήσεις απο τα κράτη – μέλη

Οι συνήθως αυστηροί κανόνες σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις, τις επιδοτήσεις από τα κράτη μέλη προς τις βιομηχανίες τους, έχουν χαλαρώσει σημαντικά από την έναρξη της πανδημίας το 2020 και έχουν χαλαρώσει περαιτέρω από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.

Ως απάντηση στην πίεση της αμερικανικής κυβέρνησης να επιδοτήσει τις καθαρές τεχνολογίες, η Επιτροπή της ΕΕ θέλει να χαλαρώσει ακόμη περισσότερο τους κανόνες, εισάγοντας ένα «προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης».

Όπως ανακοίνωσε ήδη η κα Βεστάγκερ στην επιστολή της προ ημερών το πλαίσιο θα απλοποιήσει τις διαδικασίες κρατικών ενισχύσεων για όλα τα έργα ανανεώσιμων τεχνολογιών και θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να χορηγούν υψηλότερες επιδοτήσεις σε περίπτωση που χρειάζεται να αντιστοιχίσουν τις επιδοτήσεις «που λαμβάνουν για παρόμοια έργα ανταγωνιστές που βρίσκονται εκτός της ΕΕ».

Οι αναμορφωμένοι κανόνες θα επιτρέψουν επίσης την παράταση των προθεσμιών για την ολοκλήρωση των έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις για την απαλλαγή από τον άνθρακα σε βιομηχανικές διαδικασίες, οι νέοι κανόνες θα απλοποιηθούν περαιτέρω, για παράδειγμα μέσω πιο ευέλικτων ανώτατων ορίων ενίσχυσης ανά δικαιούχο σε μικρότερα καθεστώτα.

Επιπλέον, το νέο πλαίσιο θα επιτρέπει επίσης στα κράτη μέλη να παρέχουν φορολογικές ελαφρύνσεις για την προσέλκυση νέων επενδύσεων σε εγκαταστάσεις παραγωγής σε αυτό που η Επιτροπή αποκαλεί «στρατηγικούς τομείς καθαρού μηδενικού κόστους». Σημαντικό μέρος του IRA των ΗΠΑ αποτελείται από φορολογικές παροχές.

Η Επιτροπή θέλει επίσης να «αυξήσει σημαντικά» τα όρια κοινοποίησης για τις κρατικές ενισχύσεις, διευκολύνοντας τα κράτη μέλη να θέσουν σε εφαρμογή νέες επιδοτήσεις.

Τέλος, η Επιτροπή της ΕΕ θέλει επίσης να εξαλείψει την ανάγκη για ανοικτούς διαγωνισμούς για λιγότερο ώριμες τεχνολογίες. Συνήθως, οι ανοικτοί διαγωνισμοί απαιτούνται για την αποτροπή καταχρήσεων και πρακτικών διαφθοράς. Ωστόσο, το σχέδιο ανακοίνωσης υποστηρίζει ότι «οι διαγωνισμοί μπορεί να λειτουργούν λιγότερο καλά» για τις λιγότερο ώριμες τεχνολογίες.

Από το σχέδιο ανακοίνωσης που είδε η EURACTIV, δεν είναι σαφές πόσο καιρό θα ισχύει το «προσωρινό» πλαίσιο.

Από που θα αντλήσει τα κονδύλια η ΕΕ;

Η Επιτροπή αναγνωρίζει τον κίνδυνο ότι μια αντίδραση του ΙRΑ που βασίζεται μόνο στις επιδοτήσεις των κρατών μελών θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατακερματισμό της ενιαίας αγοράς, δεδομένου ότι θα ωφελούσε κυρίως τις χώρες με τη μεγαλύτερη δημοσιονομική δύναμη πυρός.

Αυτός ο κίνδυνος, καθώς και το γεγονός ότι απαιτούνται πολύ περισσότερες επενδύσεις για την υλοποίηση της πράσινης μετάβασης, το σχέδιο ανακοίνωσης υποστηρίζει ότι «πρέπει να αυξήσουμε τη χρηματοδότηση της ΕΕ».

Ωστόσο, το έγγραφο παραμένει ασαφές όσον αφορά τη νέα χρηματοδότηση της ΕΕ και βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην επαναχρησιμοποίηση των υφιστάμενων κονδυλίων της ΕΕ.

Για παράδειγμα, ανακοινώνει νέα καθοδήγηση σχετικά με τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που πρέπει να καταρτίσουν τα κράτη μέλη προκειμένου να έχουν πρόσβαση στα κονδύλια του ταμείου ανάκαμψης από την πανδημία. Η καθοδήγηση θα συστήσει στα κράτη μέλη να αναπροσαρμόσουν τα εθνικά τους σχέδια στο σημερινό πλαίσιο.

Πιο συγκεκριμένα, το σχέδιο ανακοίνωσης συνιστά στα κράτη μέλη να θεσπίσουν «υπηρεσίες μιας στάσης» για την αδειοδότηση έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και καθαρής τεχνολογίας για τον εξορθολογισμό των διαδικασιών, να χρησιμοποιούν φορολογικές ελαφρύνσεις για την ενθάρρυνση των πράσινων επενδύσεων και να επενδύουν στην κατάρτιση του εργατικού δυναμικού.

Όσον αφορά τα νέα κονδύλια της ΕΕ, η Επιτροπή υποστηρίζει ότι το πρόγραμμα InvestEU θα πρέπει να ενισχυθεί με πρόσθετη χρηματοδότηση, ιδίως για την περίοδο μεταξύ 2024 και 2027. Το πλεονέκτημα του InvestEU είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος του δημόσιου χρήματος χορηγείται με τη μορφή εγγυήσεων μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΤΕ), τα οποία, σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, μπορούν να κινητοποιήσουν πολλές ιδιωτικές επενδύσεις.

Η ανακοίνωση επαναλαμβάνει επίσης ότι «η Επιτροπή προτίθεται να δώσει μια διαρθρωτική απάντηση στις επενδυτικές ανάγκες προτείνοντας ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Κυριαρχίας».

Θέλει να προτείνει το ταμείο αυτό στο πλαίσιο της αναθεώρησης του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ «πριν από το καλοκαίρι του 2023» – όταν πρόκειται να πραγματοποιηθεί η αναθεώρηση αυτή. Ωστόσο, η ανακοίνωση παραμένει ασαφής όσον αφορά το μέγεθος του ταμείου και από πού θα πρέπει να προέλθουν τα χρήματα.

Τι είναι η «λέσχη κρίσιμων πρώτων υλών»

Η Επιτροπή υποστηρίζει επίσης ότι δεν υπάρχει αρκετό ειδικευμένο εργατικό δυναμικό για το έργο της οικολογικοποίησης της οικονομίας, γι’ αυτό και τάσσεται υπέρ περισσότερων προσπαθειών για την κατάρτιση των εργαζομένων για θέσεις εργασίας σε μια πιο πράσινη βιομηχανία, καθώς και για την ευκολότερη διασυνοριακή αναγνώριση των προσόντων. Η έλλειψη αμοιβαίας αναγνώρισης συχνά παρεμποδίζει την κυκλοφορία των εργαζομένων σε ολόκληρη την ΕΕ.

Το σχέδιο της Επιτροπής ανακοινώνει επίσης την πρόθεσή της να δημιουργήσει μια «Λέσχη κρίσιμων πρώτων υλών» με ομοϊδεάτες εταίρους για να εγγυηθεί έναν «ασφαλή, βιώσιμο και οικονομικά προσιτό παγκόσμιο εφοδιασμό» των απαραίτητων πρώτων υλών για την πράσινη και .

Η ανακοίνωση επαναλαμβάνει επίσης την πρόθεση της Επιτροπής της ΕΕ «να κάνει πλήρη χρήση των μέσων εμπορικής άμυνας», για παράδειγμα τον κανονισμό για τις ξένες επιδοτήσεις που τέθηκε σε ισχύ στις αρχές του μήνα.

Η Επιτροπή της ΕΕ δημοσιοποίησε την έκθεση-πρόταση, προκειμένου να αποτελέσει τη βάση για τη συζήτηση της συνόδου των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ την ερχόμενη εβδομάδα. Λίγο μετά τη συνάντηση αυτή, η Επιτροπή θα υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις.

Σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν, η Επιτροπή «είναι έτοιμη να μετατρέψει το σχέδιο σε συγκεκριμένες προτάσεις βάσει τεκμηριωμένων εκτιμήσεων αναγκών πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου».