Ένα «βουνό» προβλήματα με την Εγνατία Οδό!

Φαίνεται ότι το αποκαλυπτικό δημοσίευμα της «AXIA NEWS» την προηγούμενη εβδομάδα, με τα όσα ευτράπελα λαμβάνουν χώρα σχετικά με την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού, κινητοποίησε τελικά τα αντανακλαστικά της κυβέρνησης. Έτσι, το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, μετά και από τις πιέσεις της αντιπολίτευσης, αναγκάστηκε να πάρει θέση στο ζήτημα. Όχι πάντως ότι γίναμε σοφότεροι. Αντιθέτως, αποδείχθηκε από τις απαντήσεις αυτό που υποστηρίζει η εφημερίδα μας. Ότι η υπόθεση της Εγνατίας Οδού εξελίσσεται σε φιάσκο!

Του Σπύρου Σταθάκη

Ο διαγωνισμός για την ιδιωτικοποίηση του αυτοκινητοδρόμου βρίσκεται στον «αέρα». Και ο αρμόδιος υπουργός, κ. Χρήστος Σπίρτζης, αντί να δώσει εξηγήσεις για το μερίδιο της ευθύνης που αναλογεί στο υπουργείο του, έριξε το φταίξιμο στην αξιωματική αντιπολίτευση. Ναι, καλά διαβάσατε. Ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, την ώρα που η Κομισιόν έχει βγάλει «κόκκινη κάρτα» για τις ολιγωρίες της κυβέρνησης σχετικά με την Εγνατία Οδό, κατηγόρησε τη Ν.Δ. επειδή δεν έχει υλοποιηθεί το προαπαιτούμενο της παραχώρησης της Εγνατίας Οδού! Για να σας θυμίσουμε τι έγραφε η AXIA NEWS την προηγούμενη εβδομάδα… Μεταξύ άλλων, ότι η Εγνατία Οδός είναι ερειπωμένη, χωρίς πιστοποίηση των 30 σηράγγων που έχουν κατασκευαστεί και χωρίς έσοδα. Εν τω μεταξύ η κυβέρνηση, υπό τον φόβο μικροπολιτικών συμφερόντων στη Βόρεια Ελλάδα και υπό την πίεση της συμφωνίας των Πρεσπών, δεν επιβάλλει διόδια, δεν κατασκευάζει το σύνολο των διοδίων, πλευρικών και μετωπικών, ούτε ασφαλώς προτίθεται να προχωρήσει σε αύξηση της τιμολογιακής πολιτικής, για λόγους λαϊκισμού. Το αποτέλεσμα είναι η αναμενόμενη ιδιωτικοποίηση τον Ιούνιο να είναι στον αέρα, καθώς οι όροι και οι προϋποθέσεις δεν είναι σαφείς, οι εκκρεμότητες πολλές και ανοιχτές, ενώ οι εργολάβοι που υποτίθεται ότι θα καταθέσουν δεσμευτικές προσφορές αποσκοπούν στο πώς θα πάρουν τζάμπα τη διαχείριση του μεγάλου έργου. Και αυτή είναι η χειρότερη δυνατή εξέλιξη. Το γεγονός, δηλαδή, ότι οι εργολάβοι σπεύδουν να επωφεληθούν και μεθοδεύουν τον τρόπο να υφαρπάξουν τη διαχείριση του έργου, να μην πληρώνουν ενοίκια, να παρατείνουν τον χρόνο σε μεγάλο βάθος και να κονομάνε από τη συντήρηση του οδικού άξονα όπως ακριβώς είχε γίνει από το σύνολο των εργολάβων στην περίπτωση της Αττικής Οδού.
Το δημοσίευμα της προηγούμενης εβδομάδας σημείωνε χαρακτηριστικά ότι τους εργολάβους εξυπηρετεί και διευκολύνει η ανακοίνωση του ΤΑΙΠΕΔ ότι η συντήρηση της Εγνατίας φθάνει τα 6 δισ. ευρώ. Όσα χρήματα χρειάστηκαν για να κατασκευαστεί ο 1.000 χιλιομέτρων οδικός άξονας, άλλα τόσα χρειάζεται η συντήρησή του. Η τοποθέτηση αυτή αποτελεί βούτυρο στο ψωμί των εργολάβων και των συμφερόντων που θα συνεργαστούν μαζί τους προκειμένου να επικρατήσουν σε μια διαγωνιστική διαδικασία όπου η διαχείριση θα είναι μακρόχρονη, τα ενοίκια μικρά, αλλά τα έσοδα από τη συντήρηση τεράστια. Παράλληλα, υπάρχει μεγάλο πρόβλημα με το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης και την αποδέσμευση της δόσης των 970 εκατ. ευρώ, καθώς συνδέεται ευθέως με τις καθυστερήσεις στην ιδιωτικοποίηση της Εγνατίας, που αποτελεί και μεταμνημονιακό προαπαιτούμενο.

«Η μπάλα στην εξέδρα» από την κυβέρνηση!

Σε όλα τα παραπάνω ζητήματα, δηλαδή ουσιαστικά για την «ταμπακέρα», η κυβέρνηση φυσικά απέφυγε να απαντήσει. Αντιθέτως, ο κ. Σπίρτζης, μιλώντας στη Βουλή, «ανακάλυψε» την… «πηγή του κακού», για το γεγονός ότι έχει εκτροχιαστεί πλήρως το χρονοδιάγραμμα της ιδιωτικοποίησης της Εγνατίας Οδού: η Ν.Δ. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον υπουργό, το μοντέλο αποκρατικοποίησης που έχει συντάξει το ΤΑΙΠΕΔ είναι ανεδαφικό. Και στη συνέχεια ανέφερε χαρακτηριστικά: «Αν δει κανείς τους συμβούλους που έχει το ΤΑΙΠΕΔ για την ιδιωτικοποίηση της Εγνατίας Οδού θα βγάλει τα συμπεράσματά του. Ο τεχνικός σύμβουλος Γιώργος Νέλλας ήταν ο διευθύνων σύμβουλος επί Νέας Δημοκρατίας σε δύο τουλάχιστον οργανισμούς. Νομικός σύμβουλος είναι το γραφείο Φορτσάκη. Οικονομικός σύμβουλος είναι η ΑLPHA BANK. Καταλαβαίνουμε όλοι για τους συμβούλους παραχώρησης της Εγνατίας»! Η τοποθέτηση αυτή του κ. Σπίρτζη προκάλεσε την αντίδραση του αντιπροέδρου της Ν.Δ. Κωστή Χατζηδάκη. Ο υπουργός όμως επέμεινε, δηλώνοντας την κάθετη διαφωνία του με το μοντέλο παραχώρησης που εκπονήθηκε επί Ν.Δ., σημειώνοντας ότι κατά τον ίδιο το μοντέλο αυτό τεχνοκρατικά δεν βγαίνει. Και όχι μόνο αυτό, αλλά υποστήριξε κιόλας ότι το επίμαχο προαπαιτούμενο δεν είναι σημαντικό για την εκταμίευση της δόσης τους ενός δισ. ευρώ. Για το τελευταίο, ευτυχώς που υπάρχει και η έκθεση αξιολόγησης της Κομισιόν σχετικά με τη δεύτερη αξιολόγηση, η οποία διαψεύδει πλήρως τον υπουργό!
Από κει και πέρα, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών υποστηρίζει τα εξής: Για την ολοκλήρωση της πιστοποίησης των σηράγγων από την Ανεξάρτητη Αρχή, οι φάκελοι της αδειοδότησης των σηράγγων δεν έχουν ακόμη έρθει στο σύνολό τους, ή έχουν έρθει λίγοι, τη στιγμή που υπολογίζεται ότι απαιτούνται 24. Σε ό,τι αφορά την τιμολογιακή πολιτική των διοδίων σε 38 σταθμούς, που θα πρέπει να εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κ. Σπίρτζης υποστήριξε ότι από τη στιγμή που αυτή δεν έχει λάβει το πράσινο φως από την Ε.Ε. δεν είναι δυνατόν να γίνουν αυξήσεις. Την ίδια ώρα όμως η Κομισιόν σημείωνε στην έκθεσή της ότι η μελλοντική επικοινωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συμφωνείται από κοινού μεταξύ του υπουργείου Υποδομών και του ΤΑΙΠΕΔ, επειδή η απάντηση του υπουργείου Υποδομών προς την Κομισιόν, μέχρι πρόσφατα, αποσκοπούσε στην καθυστέρηση της έναρξης εφαρμογής της τιμολογιακής πολιτικής στην Εγνατία.

Επιπλέον, μην ξεχνάμε τις παρατηρήσεις της αρμόδιας διεύθυνσης της Κομισιόν οι οποίες σχετίζονται με το αίτημα που είχε καταθέσει η ελληνική πλευρά, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, για εξαίρεση από τους κοινοτικούς κανόνες του τρόπου υπολογισμού των ρύπων για φορτηγά άνω των 3,5 τόνων. Εξαίρεση που σήμερα είναι σε ισχύ στον οδικό άξονα. Ωστόσο, το αίτημα αυτό δεν έγινε δεκτό και ως εκ τούτου θα πρέπει το χρηματοοικονομικό μοντέλο του διαγωνισμού να προσαρμοστεί ανάλογα. Και κατ’ επέκταση να τροποποιηθεί, μερικώς, η τιμολογιακή πολιτική των διοδίων. Σχετικά με την έγκριση του προϋπολογισμού της εταιρείας για το 2019, η καθυστέρηση αποδίδεται από το υπουργείο στο γεγονός ότι υπήρχαν αποθεματικά ύψους 185 εκατ. ευρώ, από τα οποία έπρεπε, κατά τον ίδιο, να απομείνουν διαθέσιμα 40-45 εκατ. ευρώ, ώστε να εξασφαλιστούν, εάν χρειαστεί, οι οικονομικές διεκδικήσεις της τράπεζας Πειραιώς για παλαιότερο δάνειο που έχει χορηγήσει. Το υπόλοιπο ποσό θα κατευθυνθεί για έργα υποδομής στη Βόρεια Ελλάδα, ενώ τμήμα του ενδέχεται να δαπανηθεί για επείγοντα έργα συντήρησης του αυτοκινητοδρόμου. Ξέχασε πάντως το υπουργείο να αναφέρει ότι υπήρχε διαφωνία από το ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο ήθελε να δαπανηθούν τα αποθεματικά για τη συντήρηση, ώστε να είναι πιο ελκυστικός ο οδικός άξονας στους υποψήφιους επενδυτές. Παράγοντες της αγοράς μάλιστα είχαν επισημάνει ότι η τακτική του υπουργού Υποδομών για τα αποθεματικά εντασσόταν στην προσπάθειά του να εκτροχιάσει τον διαγωνισμό για την παραχώρηση του οδικού άξονα σε ιδιώτες, ο οποίος αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση. Και εδώ ερχόμαστε στις προσωπικές ευθύνες του κ. Σπίρτζη, πάλαι ποτέ «πολέμιου» των ιδιωτικοποιήσεων. Είναι κοινό μυστικό, εδώ και μήνες, ότι ο υπουργός κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου να μην προχωρήσει η παραχώρηση της Εγνατίας Οδού. Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι καθυστερεί συστηματικά λόγω πολιτικού κόστους να επιλύσει τις εκκρεμότητες, με πρώτη και καλύτερη την έναρξη κατασκευής μετωπικών και πλευρικών σταθμών διοδίων. Για παράδειγμα, ακόμη εκκρεμεί η έκδοση ΚΥΑ για τη λειτουργία των έτοιμων σταθμών διοδίων σε Ωραιόκαστρο, Ασπροβάλτα, παρότι αυτή έπρεπε να είχε εκδοθεί εντός μιας εβδομάδας από την ολοκλήρωσή τους, τον Οκτώβριο και Νοέμβριο αντίστοιχα. Παράλληλα, ζητούσε από την Κομισιόν το «πάγωμα» της έναρξης εφαρμογής της αναθεωρημένης τιμολογιακής πολιτικής των διοδίων του αυτοκινητοδρόμου. Επιπλέον, οι απαλλαγές από την υποχρέωση καταβολής διοδίων έμειναν σε ισχύ, είτε μέχρι να τεθεί σε πλήρη λειτουργία το ηλεκτρονικό αναλογικό σύστημα διοδίων είτε έως ότου εγκριθεί από την αρμόδια Γενική Διεύθυνση Κινητικότητας και Μεταφορών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG- MOVE) η νέα Τιμολογιακή Πολιτική διοδίων της Εγνατίας Οδού.

Και, φυσικά, υπάρχει και το φλέγον ζήτημα της συντήρησης του αυτοκινητοδρόμου. Ο ακριβής υπολογισμός του κόστους βαριάς συντήρησης του οδικού άξονα δεν έχει γίνει ποτέ μέχρι σήμερα, το οποίο αποτιμάται σε 5-6 δισ. ευρώ, δηλαδή όσο σχεδόν κόστισε η κατασκευή της Εγνατίας Οδού. Την ίδια στιγμή, με συντηρητικές παραδοχές και διατήρηση των διοδίων σε επίπεδα χαμηλότερα των άλλων αυτοκινητοδρόμων, τα έσοδα από την Εγνατία για 35 έτη προσεγγίζουν τα 8 δισ. ευρώ και τα κέρδη τα 5 δισ. ευρώ. Αυτό θα είναι και το μεγαλύτερο «δώρο» στα ιδιωτικά κατασκευαστικά συμφέροντα που θα αναλάβουν την παραχώρηση, αφού θα έχουν τη δυνατότητα να διατηρούν υψηλές τις δαπάνες συντήρησης, προκειμένου να πετύχουν αφενός την παράταση της παραχώρησης, αφετέρου να μην πληρώνουν το ετήσιο ενοίκιο στο Δημόσιο, με αποτέλεσμα να εξασφαλίσουν υπερκέρδη από την αξιοποίηση της Εγνατίας Οδού!

Οι καθυστερήσεις και οι επισημάνσεις Κομισιόν και ΤΑΙΠΕΔ

Πάμε να δούμε τώρα τι αναφέρει στην έκθεση για τη δεύτερη αξιολόγηση η Κομισιόν. Κατ’ αρχάς, η διαδικασία της αποκρατικοποίησης του αυτοκινητοδρόμου είχε μπλοκάρει το διάστημα Νοέμβριος 2018-μέσα Ιανουαρίου 2019, ενώ το τελευταίο διάστημα υπήρξε σειρά ενεργειών με στόχο την υπερπήδηση πολυάριθμων εμποδίων. Στην Εγνατία Οδό θα παραμείνει επαρκής αριθμός εργαζομένων, με στόχο να διαφυλαχθεί η επιτυχία του διαγωνισμού παραχώρησης, η λειτουργία και η συντήρηση του δρόμου. Επίσης, μετά την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων, η κατασκευή του σταθμού διοδίων στην Καβάλα είναι δυνατόν να ξεκινήσει, ενώ οι κατασκευαστικές εργασίες στον σταθμό διοδίων Στρυμονικού θα συνεχιστούν με στόχο να ολοκληρωθούν μέχρι τα τέλη Μαρτίου. Ωστόσο, εκκρεμεί η υλοποίηση σειράς ενεργειών προκειμένου να ολοκληρωθεί η παραχώρηση του οδικού άξονα σε ιδιώτες επενδυτές. Ειδικότερα, και σύμφωνα πάντα με την έκθεση της Κομισιόν, θα έπρεπε η Ανεξάρτητη Αρχή Σηράγγων έως τις 5 Μαρτίου να ολοκληρώσει την πιστοποίηση πέντε σηράγγων. Η Αρχή θα έπρεπε να έχει ολοκληρώσει το έργο της για τις υπόλοιπες εννέα σήραγγες μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου. Το υπουργείο Υποδομών να έχει εγκρίνει τον προϋπολογισμό της Εγνατίας Οδού για το 2019, και να εγκριθεί από το δ.σ. της εταιρείας, κάτι που αποτελεί προϋπόθεση για την εκκίνηση της κατασκευής όλων των εναπομενόντων σταθμών διοδίων καθώς και των απαιτούμενων εργασιών συντήρησης. Σχετικά με την τιμολογιακή πολιτική των διοδίων, και προκειμένου να παρασχεθούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή οι απαιτούμενες διευκρινίσεις ώστε αυτή να παράσχει τις απαιτούμενες εγκρίσεις τους επόμενους δύο μήνες, είχε προγραμματιστεί συνεδρίαση με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη για τις 5 Μαρτίου 2019. Επιπλέον, η μελλοντική επικοινωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συμφωνείται από κοινού μεταξύ του υπουργείου Υποδομών και του ΤΑΙΠΕΔ.

Για την ολοκλήρωση των διαδικασιών που έχουν συμφωνηθεί σε σχέση με την αλλαγή του διοικητικού συμβουλίου της Εγνατίας Οδού, η έκθεση σημειώνει ότι ο υποψήφιος διευθύνων σύμβουλος που θα προταθεί από τις ελληνικές αρχές θα υπόκειται σε εξωτερική αξιολόγηση, προτού η υποψηφιότητά του υποβληθεί προς έγκριση από το κοινοβούλιο. Προς την κατεύθυνση αυτή το ΤΑΙΠΕΔ έχει εκκινήσει τη διαδικασία της αξιολόγησης των υποψηφίων CEO’s, που αναμένεται να ολοκληρωθεί την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου. Επίσης, ο πρόεδρος και το διοικητικό συμβούλιο της Εγνατίας Οδού θα υπόκεινται σε αξιολόγηση από εξωτερικούς συμβούλους, με τη θητεία του υφιστάμενου δ.σ. να λήγει μέχρι το τέλος του Φεβρουαρίου. Στο πλαίσιο αυτό το ΤΑΙΠΕΔ θα πρέπει να ξεκινήσει τη διαδικασία αξιολόγησης. Σημαντικές είναι και οι επισημάνσεις του ΤΑΙΠΕΔ, καθώς στο Επιχειρησιακό Σχέδιο Αξιοποίησής (ADP) του περιλαμβάνεται ένας κατάλογος με 13 εκκρεμότητες, προκειμένου να προχωρήσει ο διαγωνισμός για την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού. Σε αντίθεση μάλιστα με πολλά άλλα περιουσιακά στοιχεία του ΤΑΙΠΕΔ, για την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού δεν αναφέρεται συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Στο ADP αναφέρονται συγκεκριμένες εκκρεμότητες, οι περισσότερες από τις οποίες μάλλον θα καλυφθούν μέχρι να εκπνεύσει η προθεσμία που έχουν δώσει οι δανειστές, στα τέλη Φεβρουαρίου, αφού η Εγνατία Οδός βρίσκεται στο επίκεντρο του μεταμνημονιακού ελέγχου. Στον κατάλογο των εκκρεμοτήτων περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η τροποποίηση από το υπουργείο Υποδομών της Πρόσκλησης Εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τη μετάταξη του προσωπικού της Εγνατίας Οδού, βάσει της επιστολής που θα αποσταλεί από την Εγνατία Οδό και θα εκθέτει τις ανάγκες της εταιρείας σε προσωπικό έως την έναρξη της παραχώρησης. Άλλη εκκρεμότητα αφορά στην έγκριση από το υπουργείο Υποδομών του εγκεκριμένου από την Εγνατία Οδό προϋπολογισμού για το 2019. Επίσης εκκρεμεί η υποβολή από το υπουργείο Υποδομών στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής του προτεινόμενου υποψηφίου για τη θέση του δν/ντος συμβούλου της Εγνατίας Οδού, σε συνέχεια αξιολόγησης λίστας υποψηφίων από ανεξάρτητο εξωτερικό σύμβουλο του ΤΑΙΠΕΔ και ολοκλήρωση της διαδικασίας έγκρισής του από τη Βουλή. Σύμφωνα με το ADP, εκκρεμεί επίσης και η υποβολή από το υπουργείο Υποδομών στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής του προτεινόμενου υποψηφίου για τη θέση του προέδρου της Εγνατίας Οδού, σε συνέχεια αξιολόγησης λίστας υποψηφίων από ανεξάρτητο εξωτερικό σύμβουλο του ΤΑΙΠΕΔ. Εκκρεμούν, επίσης, αποφάσεις έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για ορισμένα σημεία του αυτοκινητοδρόμου, οι οποίες έχουν λήξει ή αναμένεται να λήξουν. Η Εγνατία Οδός Α.Ε. υποβάλλει τις σχετικές αιτήσεις και μελέτες στη διεύθυνση περιβαλλοντικής αδειοδότησης (ΔΙΠΑ) του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η ΔΙΠΑ, στη συνέχεια, πρέπει να προβεί στην έκδοση νέων μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΑΕΠΟ - για τις άδειες που έχουν λήξει) ή να ανανεώσει όσες λήγουν σύντομα. Μία ακόμη εκκρεμότητα αφορά στη Διοικητική Αρχή Σηράγγων, η οποία πρέπει να απαντήσει οριστικά σε όλους τους υποβληθέντες από την Εγνατία Οδό φακέλους (έγκριση μελετών) αναφορικά με την αδειοδότηση των 33 σηράγγων του αυτοκινητοδρόμου. Επίσης, το Ελληνικό Δημόσιο και η Εγνατία Οδός Α.Ε. πρέπει να προβούν σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την ολοκλήρωση των απαλλοτριώσεων που απαιτούνται για τις επικείμενες εργασίες που περιγράφονται στη Σύμβαση Παραχώρησης και ειδικά για την αναβάθμιση των κάθετων αξόνων. Επιπλέον, εκκρεμεί και η εφαρμογή της νέας τιμολογιακής πολιτικής, κατόπιν της έγκρισής της από την DG MOVE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έγκριση που αναμένεται εντός του πρώτου τριμήνου. Τέλος, εκκρεμεί και η έκδοση απαιτούμενων αδειών από το υπουργείο Περιβάλλοντος για την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών του σταθμού διοδίων Καβάλας, η οποία αναμενόταν εντός του Φεβρουαρίου.