Έτσι θα γίνει η Ελλάδα ενεργειακά αυτόνομη και ανεξάρτητη

Τα θαλάσσια αιολικά πάρκα, τα μεγάλα φωτοβολταϊκά, και η αποθήκευση ενέργειας θα «ανεξαρτοποιήσουν» την Ελλάδα.

Η ένταξη και νέων μονάδων αερίου, η εκστρατεία για μείωση της σπατάλης αλλά και η προσωρινή παραμονή του λιγνίτη είναι τα συμπληρωματικά έργα ενεργειακής επάρκειας της χώρας.

Αυτό είναι σε γενικές γραμμές το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα το οποίο παρουσιάστηκε από τον Υπουργό Ενέργειας και Περιβάλλοντος Κώστα Σκρέκα.

Η πρόθεση της κυβέρνησης είναι η Ελλάδα να καταθέσει νωρίς το νέο σχέδιο προς συζήτηση στην Κομισιόν, ενώ οι εξαιρετικά φιλόδοξοι στόχοι που τίθενται συνοψίζονται στον διπλασιασμό των επενδύσεων που προβλέπονται για την υλοποίηση του σχεδίου με ορίζοντα το 2030.

Οι στόχοι του νέου ΕΣΕΚ αναλυτικά

-Εγκατεστημένη ισχύς

Σε ότι αφορά την εξέλιξη της εγκατεστημένης ισχύος μορφών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με ορίζοντα το 2030, αυτή διαμορφώνεται ως εξής ανά τεχνολογία παραγωγής:

Φωτοβολταϊκά: Ο στόχος για το 2030 προσδιορίζεται στα 14,1 GW και για το 2050 στα 34 GW. Σημειώνεται ότι η συνολική ισχύς φωτοβολταϊκών σήμερα ανέρχεται σε 5 GW μετά την αξιολόγηση των νεότερων στοιχείων σχετικά με τις προσθήκες του 2022.

Offshore αιολικά: 2,7 GW μέχρι το 2030 και 17 GW μέχρι το 2050

Χερσαία αιολικά: Το σχέδιο προβλέπει αύξηση εγκατεστημένης ισχύος από τα 5 GW σήμερα στα 7 GW. Ο μικρότερος ρυθμός αύξησης σε σχέση με τις άλλες τεχνολογίες προκύπτει από το γεγονός ότι περιορίζονται οι διαθέσιμες περιοχές που μπορούν να φιλοξενήσουν τέτοια έργα, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι μειώνεται η εγκατάσταση στο χώρο νέων αιολικών, όπως ανέφερε ο υπουργός. Τέλος ο στόχος για χερσαία αιολικά θα φτάσει τα 10 GW μέχρι το 2050.

Υδροηλεκτρικά: Τα «νερά» αυξάνονται στα 4 GW το 2030. Σχολιάζοντας τον αυξημένο στόχο με ορίζοντα το 2030, ο κ. Σκρέκας ανέφερε το υδροηλεκτρικό της Μεσοχώρας καθώς και μια σειρά άλλα έργα που βρίσκονται στα «σκαριά», όπως επισήμανε χαρακτηριστικά.

Μονάδες αερίου: Η εγκατεστημένη ισχύος μονάδων αερίου (περιλαμβάνονται τόσο οι μονάδες φυσικού αερίου όσο και ανανεώσιμων αερίων και λοιπών καυσίμων) θα φτάσει από τα 5 GW σήμερα στα 7 GW το 2030, υποχωρώντας στη συνέχεια στα 5 GW έως το 2050. Όπως υπογραμμίστηκε, οι μονάδες αυτές δεν θα χρησιμοποιούν μόνο φυσικό αέριο αλλά θα έχουν την δυνατότητα αξιοποίησης και καύσης και άλλων καυσίμων.

Τελικά το 2030, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΕΣΕΚ, η χώρα θα διαθέτει 36 GW όλων των μορφών παραγωγής όταν το 2022 το αντίστοιχο νούμερο είναι στα 20 GW. Επομένως, το νέο σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα «επιτάσσει» αύξηση 16 GW σε όρους εγκατεστημένης ισχύος όλων των μορφών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το 2030.

-Παραγωγή Ενέργειας ανά μέσο παραγωγής

Ο στόχος στην κατηγορία των φωτοβολταϊκών για το 2030 προσδιορίζεται στις 20 TWh και ακολουθούν:

Άνεμος (υπεράκτια και χερσαία αιολικά): 30 TWh

Υδροηλεκτρικά: 7 TWh

Άλλες πηγές: 2 TWh

Φυσικό αέριο: Θα υποχωρήσει στις 12 TWh το 2030 από 17 TWh σήμερα.

Επιπρόσθετα, το 2030 καταγράφεται σημαντική μείωση στην προσφορά ενέργειας στην προσφορά ενέργειας από τις πετρελαϊκές μονάδες, όπως θα συμβεί στην περίπτωση της Κρήτης με την ολοκλήρωση και της μεγάλης διασύνδεσης του νησιού.

-Στόχοι σε αποθήκευση ενέργειας

Οι στόχοι του νέου ΕΣΕΚ στον τομέα της αποθήκευσης διαμορφώνονται, όπως είχε γράψει το energypress, στα 8 GW μέχρι το 2030 έχουν ως εξής:

2,5 GW σε μονάδες αντλησιοταμίευσης

5,6 GW σε μπαταρίες αποθήκευσης ενέργειας

0,2 εκατομμύρια μετρικούς τόνους υδρογόνου. Σημειώνεται ότι ο στόχος εγκατεστημένης ισχύος ηλεκτρολυτών μέχρι το 2030 προσδιορίζεται στα 1,2 GW.

0,2 εκατομμύρια τόνους σε συνθετικά καύσιμα.

Το νέο ΕΣΕΚ προβλέπει συγκεκριμένους στόχους μείωσης της κατανάλωσης αερίου. Συγκεκριμένα στην κατηγορία της ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο, η μείωση ξεπερνά το 50% σε σχέση με το 2021 με το τελικό νούμερο χρήσης του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή να περιορίζεται στις 20 TWh το 2030. Η κατανάλωση φυσικού αερίου στη βιομηχανία παραμένει εν πολλοίς σταθερή σε σχέση με τον στόχο που είχε το προηγούμενο σχέδιο, ήτοι μείωση περίπου 30% σε σχέση με το 2021. Αντίστοιχα, μείωση προβλέπεται και σε άλλους τομείς.

Συνολικά σε επίπεδο χώρας, η κατανάλωση αερίου πρέπει να υποχωρήσει από 70 TWh το 2021 σε 36 TWh το 2030.

Όπως είπε ο κ. Σκρέκας: «Το νέο ΕΣΕΚ περιλαμβάνει 7 βασικές παρεμβάσεις οι οποίες αποτελούν και τον πυρήνα του νέου ΕΣΕΚ. Ειδικότερα, αυτές αφορούν σε: Ακόμα πιο ραγδαία ανάπτυξη των ΑΠΕ.

Έχουμε επιταχύνει την διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα. Το 2022 κατασκευάσαμε και συνδέσαμε περίπου 1700 MW ΑΠΕ. Την τετραετία 2014-2018 είχαμε 1000 MW. Έχουμε δεκαπλασιάσει την εγκατάσταση νέων ΑΠΕ στην χώρα μας σε ετήσια βάση.

Δεύτερος πυλώνας αφορά στην αύξηση των συστημάτων αποθήκευσης, όπως επίσης η ενεργειακή αποδοτικότητα, ο εξηλεκτρισμός των ελαφρών μεταφορών, η δημιουργία οικονομίας πράσινου υδρογόνου, η ανάπτυξη συνθετικών, πράσινων καυσίμων (RFNBO).

Έχουμε αξιολογήσει την κάθε παρέμβαση ως προς την οικονομική συνεισφορά τους στην τοπική οικονομία. Ενδεχόμενα κάποιες παρεμβάσεις να είναι πιο κοστοβόρες ωστόσο ενέχουν υψηλή προστιθέμενη αξία και επομένως περιλαμβάνονται στο αναθεωρημένο ΕΣΕΚ».

Σημειώνεται ότι η εκπόνηση του νέου ΕΣΕΚ έγινε με την αρωγή των μοντέλων που έχει αναπτύξει ο καθηγητής του ΕΜΠ Παντελής Κάπρος.

Όπως σημείωσε ο Υπουργός κατά την παρουσίαση του νέου ΕΣΕΚ, αρχικά η αρμόδια ομάδα του Υπουργείου εκπόνησε δύο σενάρια για να καταλήξει το τελικό σχέδιο να αποτελεί μια σύνθεση των δύο αρχικών σχεδίων.

Στόχοι και χρονοδιαγράμματα του νέου ΕΣΕΚ

Συμμετοχή των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας στο 45%

Συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή στο 80% του μίγματος

ΑΠΕ Θέρμανση: 47%

ΑΠΕ Μεταφορές: 32%

RFNBO (%καύσιμα μεταφορών): 3.4% . Πρόκειται για τεχνητά καύσιμα τα οποία δεν είναι βιολογικής προέλευσης.

Προηγμένα βιοκαύσιμα(% καύσιμα μεταφορών), 2.8%: Αφορά σε καύσιμα που προέρχονται από αγροτικά υπολείμματα. Συμμετοχή στο 2.8%

Συμβατικά βιοκαύσιμα(% καύσιμα μεταφορών): 1.7%. Όπως σημείωσε ο Υπουργός αυτό αποτελεί το όριο το οποίο δεν μπορούμε να το υπερβούμε.

Τέλος, το όριο συμμετοχής των κλάδων που δεν μετέχουν στο ETS (σύστημα εμπορίας ρύπων) προσδιορίζεται στο 47% με ορίζοντα το 2030.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις του νέου ΕΣΕΚ, το υδρογόνο αρχίζει να συμμετέχει στο ενεργειακό μίγμα το 2030, ενώ ιδιαίτερα υψηλοί στόχοι τίθενται ως προς την ενεργειακή αποδοτικότητα σε βιομηχανία και οικιακό τομέα. Πιο συγκεκριμένα, ο «οδικός χάρτης» για το 2030 προβλέπει μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στην βιομηχανία στη βάση της υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης.

Στις κατοικίες αντίστοιχα, η υλοποίηση των στόχων του ΕΣΕΚ οδηγούν σε μείωση της κατανάλωσης ενέργειας συνολικά στον οικιστικό τομέα, παρά την αύξηση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω του εξηλεκτρισμού μιας σειράς δραστηριοτήτων στα πλαίσια του νοικοκυριού.

Οι επενδύσεις που χρειάζονται

Η υλοποίηση των στόχων του ΕΣΕΚ με ορίζοντα το 2030 «επιβάλλουν» επενδυτικό «πυρετό» για την επίτευξή τους.

Σύμφωνα με τα «νούμερα» που αποτυπώνονται στην παρουσίαση του Υπουργείου, ο «προϋπολογισμός» των επενδύσεων διαμορφώνεται ως εξής σε ετήσια βάση για την περίοδο 2021-2025:

Αναβάθμιση κτιρίων: 642 εκατ. ευρώ το χρόνο

Τομείς ζήτησης χωρίς τις μεταφορές: 10 δις ευρώ το χρόνο

Τομείς προσφοράς ενέργειας (Δίκτυα): 2,1 δις ευρώ

Σύνολο επενδύσεων χωρίς τις μεταφορές : 12,5 δις ευρώ τον χρόνο σε σχέση με την περίοδο 2016-2020. Επομένως διπλασιάζουμε τις επενδύσεις σε σχέση με την προηγούμενη τετραετία.

Ως ποσοστό του ΑΕΠ χωρίς τις μεταφορές: 12,7%

Αντίστοιχα, για την περίοδο 2026-2030, διαμορφώνονται σε ετήσια βάση:

Αναβάθμιση κτιρίων: 935 εκατ. ευρώ

Τομείς ζήτησης χωρίς τις μεταφορές: 10,6 δισ. ευρώ

Τομείς προσφοράς ενέργειας: 4,5 δισ. ευρώ

Σύνολο επενδύσεων (χωρίς τις μεταφορές): 15 δισ.

Ως ποσοστό του ΑΕΠ (χωρίς τις μεταφορές): 15,4%

Τέλος, θετική επίδραση αναμένεται στο ισοζύγιο θέσεων εργασίας με 38 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίες το 2030, όπως προκύπτει κατόπιν «συμψηφισμού» θέσεων εργασίας που δημιουργούνται και θέσεων εργασίας που θα χαθούν στην πορεία προς το 2030.

Μεγάλη έμφαση στις αντλησιοταμιευτικές μονάδες

Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η έμφαση του νέου ΕΣΕΚ στηνν κατασκευή νέων αντλησιοταμιευτικών μονάδων καθώς και στην κατακόρυφη ενίσχυση των μονάδων μπαταριών, για τη διείσδυση των ΑΠΕ έως το 2030.

Το αναθεωρημένο ΕΣΕΚ προβλέπει ενίσχυση των ΑΠΕ στα 28 Γιγαβάτ και των μονάδων αποθήκευσης (όλων των τεχνολογιών) στα επίπεδα των 8 Γιγαβάτ έως το 2030.

Ο στόχος για την αποθήκευση επιμερίζεται σε έργα αντλησιοταμίευσης συνολικής ισχύος 2,5 Γιγαβάτ και, κατά συνέπεια, μπαταριών πάνω από 5 Γιγαβάτ.

Στο σημερινό ΕΣΕΚ προβλέπεται η λειτουργία το 2030 έργων αντλησιοταμίευσης 700 Μεγαβάτ, ουσιαστικά με την «ενεργοποίηση» των δύο αναστρέψιμων αντλητικών σταθμών που διαθέτει η ΔΕΗ σε Σφηκιά και Θησαυρός.

Στο μεταξύ δρομολογήθηκε επίσης η κατασκευή της μονάδας της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, ισχύος 680 Μεγαβάτ, στην Αμφιλοχία. Επομένως, είναι ήδη δεδομένο ότι μέσα στην τρέχουσα 10ετία το αντλησιοταμιευτικό χαρτοφυλάκιο θα αυξηθεί στο 1380 Μεγαβάτ.

Στο αναθεωρημένο ΕΣΕΚ προβλέπεται πως οι μονάδες μακράς αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας θα ανέρχονται στα 2.500 Μεγαβάτ έως το 2030. Ένας στόχος που, για να επιτευχθεί, θα πρέπει να δρομολογηθούν νέα έργα συνολικής ισχύος περί τα 1.100 Μεγαβάτ.

Για να ανέβει το χαρτοφυλάκιο αποθήκευσης στα επίπεδα των 8 Γιγαβάτ το 2030, θα πρέπει να έχουν εγκατασταθεί έως τότε μπαταρίες συνολικής ισχύος πάνω από 5 Γιγαβάτ.

Αυτό το χαρτοφυλάκιο αφορά και τις τρεις εφαρμογές συσσωρευτών, δηλαδή κεντρικές μονάδες, μπαταρίες σε συνδυασμό με συστήματα ΑΠΕ καθώς και την προσθήκη συσσωρευτών σε τελικούς καταναλωτές.

«Δεν είναι πάντως άμεσα εφικτό να δρομολογηθούν όλα αυτά ώστε να είναι έτοιμες έως το τέλος της 10ετίας, επιπλέον μονάδες αντλησιοταμίευσης 1.100 Μεγαβάτ. Ο στόχος για τις μπαταρίες θα πρέπει να εξειδικευτεί με όρους χωρητικότητας (Γιγαβατώρων), ώστε να αποτυπώνει σε ποσότητες αποθηκευμένης ενέργειας τις δυνατότητες αυτού του χαρτοφυλακίου για απορρόφηση ηλεκτροπαραγωγής και επανέγχυσης στο δίκτυο» λέει καθηγητής του ΟΠΑ ασκώντας κριτική στο υπερφιλόδοξο σχέδιο.

Πάντως το νέο ΕΣΕΚ υιοθετεί μία ισορροπημένη προσέγγιση μεταξύ της ενίσχυσης των ΑΠΕ και της ενεργειακής εξοικονόμησης. Έτσι, όσον αφορά το δεύτερο σκέλος, προβλέπει τη μείωση της κατανάλωσης κατά 6,2% σε σχέση με το 2020.

Για να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης των εθνικών εκπομπών ρύπων κατά 55%, όπως προβλέπει και ο κλιματικός νόμος στο σενάριο αυτό οι ΑΠΕ θα πρέπει να φτάσουν στο 80% του μίγματος ηλεκτροπαραγωγής και σε μερίδιο 46% στην τελική κατανάλωση ενέργειας (από 35% στο υφιστάμενο ΕΣΕΚ).

Για να συμβεί αυτό, η εγκατεστημένη ισχύς υδροηλεκτρικών έργων θα αυξηθεί κατά 600 Μεγαβάτ, φτάνοντας τα επίπεδα των 3,8 Γιγαβάτ το 2030.

Το σημαντικότερο «όχημα» για την ακόμη μεγαλύτερη προέλαση των ΑΠΕ θα αποτελέσουν τα φωτοβολταϊκά, με τον στόχο του 2030 για εγκατεστημένη ισχύ να αναπροσαρμόζεται στα 14 Γιγαβάτ, από 7,7 Γιγαβάτ που προβλέπεται στο υφιστάμενο ΕΣΕΚ.

Στην περίπτωση των χερσαίων αιολικών ο στόχος για το τέλος της 10ετίας παραμένει στα παρόμοια επίπεδα των 7 Γιγαβάτ.

Ωστόσο, στον νέο «οδικό χάρτη» έχουν προστεθεί και offshore αιολικά περί τα 2,5 Γιγαβάτ, τα οποία απουσιάζουν από το υφιστάμενο ΕΣΕΚ.