Συνεχίζεται η δυσλειτουργία στη διαμόρφωση των τιμών ενέργειας
Τι λένε οικονομολόγοι για την νέα πραγματικότητα της αγοράς ενέργειας
Βαθύ αντίκτυπο στην αγορά ενέργειας γενικότερα και ειδικά στην αγορά φυσικού αερίου της Ευρώπης έχει η απρόκλητη επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, αλλάζοντας ριζικά την προέλευση του εφοδιασμού και τον τρόπο ροής αερίου εντός της Ε.Ε.
Οι διαταραχές του εφοδιασμού από τη Ρωσία μείωσαν το ποσοστό του ρωσικού αερίου επί των συνολικών εισαγωγών στην Ε.Ε. από 40% σε 9% κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους.
Οι υποδομές που απαιτούνται για την κάλυψη των αναγκαίων ροών από άλλες πηγές δεν είναι ακόμη διαθέσιμες, έτσι λοιπόν επί του παρόντος εξελίσσεται η αντιμετώπιση διαφόρων σημείων συμφόρησης στις υποδομές τόσο του αερίου αγωγών όσο και του υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ), με στόχο την προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα της αγοράς σύμφωνα με το σχέδιο REPowerEU.
Υπενθυμίζεται ότι το εν λόγω σχέδιο προβλέπει σειρά μέτρων για την ταχεία μείωση της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης. Βασίζεται, μεταξύ άλλων, στη διαφοροποίηση μέσω εναλλακτικών πηγών όπως το ανανεώσιμο υδρογόνο, στην εξοικονόμηση και στη μετάβαση στην «πράσινη» ενέργεια (ΑΠΕ).
Η αρχή της κρίσης
«Οι υποδομές του συστήματος αερίου της Βορειοδυτικής Ευρώπης χαρακτηρίζονται από σημαντικούς περιορισμούς, τόσο ως προς τη μεταφορά μέσω αγωγών (Δύση – Ανατολή) όσο και ως προς την ικανότητα επαναεριοποίησης του ΥΦΑ, γεγονός το οποίο, σε περίπτωση κλυδωνισμού του εφοδιασμού και δημιουργίας νέων οδών, κατέστη προβληματικό για τον μηχανισμό διαμόρφωσης τιμών για την υπόλοιπη Ευρώπη.
Οι περιορισμοί αυτοί ευθύνονται εν μέρει για τη γενική αύξηση των τιμών του αερίου από την έναρξη της κρίσης» επισημαίνει στo «radar» η κυρία Καλομοίρα Νεράτζη, οικονομολόγος – συγγραφέας, υπογραμμίζοντας ότι «τα σημεία συμφόρησης στις υποδομές της περιοχής ήταν ένας από τους λόγους που εξηγούν την αύξηση της απόκλισης μεταξύ των προθεσμιακών προϊόντων του δείκτη ‘‘Title Transfer Facility (TTF)’’ (σ.σ. δείκτης υπολογισμού φυσικού αερίου) και των τιμών του ΥΦΑ στην παγκόσμια αγορά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Στο παρελθόν, η τιμή των προθεσμιακών προϊόντων του TTF ήταν πάντοτε αντιπροσωπευτικό και αξιόπιστο σημείο αναφοράς για τις τιμές του αερίου σε πολλές περιοχές της Ευρώπης, ωστόσο έχει εν μέρει χάσει τη συνάφεια και την αξιοπιστία της ως σημείου αναφοράς των τιμών για ορισμένες περιοχές – ιδίως σε εκείνες τις χώρες όπου η πρόσβαση στο ΥΦΑ και σε άλλες πηγές αερίου είναι ευκολότερη από ό,τι σε χώρες που δεν διαθέτουν σημαντική πρόσβαση στο ΥΦΑ και όπου τα σημεία συμφόρησης της δυναμικότητας εμποδίζουν τον πρόσθετο εφοδιασμό».
Δυσλειτουργία στη διαμόρφωση τιμών
Την δυσλειτουργία του μηχανισμού διαμόρφωσης των τιμών που επηρεάζει το σύνολο της ευρωπαϊκής αγοράς δείχνει και η αποσύνδεση του δείκτη TTF από άλλους περιφερειακούς κόμβους στην Ευρώπη, από τον Απρίλιο του 2022, καθώς και από τις εκτιμήσεις τιμών που πραγματοποιήθηκαν για τις εισαγωγές ΥΦΑ από επαγγελματίες παρόχους δεικτών («οργανισμοί αναφοράς τιμών»).
Υπό κανονικές συνθήκες, όπως συμβαίνει εδώ και μια δεκαετία κατά την οποία ο δείκτης κατέστη το πλέον χρησιμοποιούμενο σημείο αναφοράς για την τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη, η διαφορά μεταξύ TTF και ΥΦΑ θα ήταν μικρότερη ή και αρνητική.
«Η αφύσικη διαφορά που παρατηρήθηκε τον Αύγουστο του 2022 μεταξύ του TTF και άλλων περιφερειακών κόμβων αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι το TTF ενδέχεται να μην αποτελεί αντιπροσωπευτικό σημείο αναφοράς για την κατάσταση της αγοράς εκτός της Βορειοδυτικής Ευρώπης, με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση υψηλών τιμών, αντίστοιχων προς τα θεμελιώδη στοιχεία της αγοράς για το σύνολο της Ε.Ε.» αναφέρει η οικονομολόγος.
«Ως εκ τούτου δημιουργήθηκε ένας νέος, πιο αξιόπιστος δείκτης αναφοράς ΥΦΑ σε επίπεδο Ένωσης, ο οποίος θα αναπτυχθεί από τον ACER έως την 1η Μαρτίου 2023» τονίζει η κυρία Νεράτζη.
Είναι γεγονός ότι τα σημεία συμφόρησης στις υποδομές έχουν οδηγήσει σε σημαντικές και πρωτοφανείς διαφορές τιμών μεταξύ TTF, εθνικών κόμβων αερίου και τιμών ΥΦΑ. Έως ότου επιλυθούν, τα σημεία συμφόρησης στις υποδομές της Βορειοδυτικής Ευρώπης θα επηρεάζουν τη διαμόρφωση των τιμών και θα εξακολουθήσουν να έχουν μαζικές και δυσανάλογες επιπτώσεις στις αγορές φυσικού αερίου και στην οικονομία της Ευρώπης.
Μόλις οι ροές αγωγών και οι τερματικοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου επιτύχουν τη μέγιστη δυναμικότητα, διασφαλίζοντας την ασφάλεια του εφοδιασμού, τυχόν περαιτέρω αυξήσεις των τιμών πέραν μιας ορισμένης διαφοράς με τις παγκόσμιες τιμές αερίου, θα καμφθούν.
