Έξοδος με εποπτεία ή παράταση τριών μηνών;
Κάτι λιγότερο από 120 μέρες απομένουν για τη στιγμή που θα λήξει το μνημόνιο της Ελλάδας με τους «θεσμούς». Αυτό το διάστημα, όμως, είναι το πλέον κρίσιμο. Θα πρέπει να στρωθεί ο δρόμος για την έξοδο από τα πολυετή προγράμματα. Μέχρι στιγμής, φαίνεται πως δεν θα είναι μια απλή διαδικασία.
Ήδη, τις τελευταίες ημέρες, πέραν την εξόδου με εποπτεία, πέφτουν και «τροχιοδεικτικές» βολές για παράταση του προγράμματος. Επειδή σ’ αυτή τη χώρα έχουμε πολλές φορές «κοντή» μνήμη, θα πρέπει να θυμίσουμε τι είχε γίνει την προηγούμενη φορά που έληγε το μνημόνιο. Την περίοδο 2014 – 2015. Τότε που η κυβέρνηση Σαμαρά ήθελε να τελειώσει το μνημόνιο και να βγει με μια προληπτική πιστωτική γραμμή. Η τρόικα –τότε– απλά έκανε τα πάντα να μην κλείσει την τελευταία αξιολόγηση. Πίεσε, μάλιστα, και σχεδόν είχε συμφωνηθεί να παραταθεί για λίγους μήνες το β’ μνημόνιο για να κλείσουν και οι τελευταίες εκκρεμότητες. Τους… πρόλαβαν οι εκλογές και η αλλαγή κυβέρνησης που και αυτή ζήτησε παράταση του προγράμματος για να δει τι μπορεί να κάνει.
Έξοδος με εποπτεία ή παράταση τριών μηνών;
Δεν είναι τυχαίο που τις τελευταίες ημέρες ακούμε διάφορα από τα χείλη των «θεσμών», αλλά και διαρροές σε μέσα ενημέρωσης. Το βέβαιο είναι ότι η λήξη του μνημονίου θα συνοδεύεται από εποπτεία. Όπως είπε και ο Μοσκοβισί, θα μπορεί η Ελλάδα να χαράσσει μόνη της τη δική της δημοσιονομική πολιτική, αλλά πρώτα θα ενημερώνει (όχι λεπτομερώς) τους δανειστές της. Αυτό είναι το σίγουρο. Αυτό που δεν γνωρίζουμε ακόμα είναι αν θα χρειαστεί και άλλος χρόνος για να τελειώσει το μνημόνιο. Τη «βόμβα» την έριξε προ ημερών γερμανική εφημερίδα, που έγραψε για σενάριο που επεξεργάζονται οι «θεσμοί» για παράταση του προγράμματος. Αν επικρατήσει αυτό το σενάριο, όμως, θα υπάρξουν προβλήματα.
H επόμενη ημέρα...
Για να βγει η Ελλάδα από το μνημόνιο θα πρέπει να έχει καθοριστεί η επόμενη ημέρα και κυρίως το θέμα της εξόδου στις αγορές. Θα πρέπει, με άλλα λόγια, η Ελλάδα να μπορεί να δανείζεται από τις διεθνείς αγορές χωρίς προβλήματα, με χαμηλά επιτόκια σε μόνιμη βάση. Μπορεί να «χτίζεται» ήδη το «μαξιλάρι» ασφαλείας γι’ αυτό το θέμα (θα χρησιμοποιηθεί αν οι αγορές δεν μας δανείσουν κάποια στιγμή), αλλά αυτό είναι το απευκταίο σενάριο. Αν φτάσουμε σε εκείνο το σημείο, σημαίνει ότι κάτι δεν πήγε καλά.
Οι Γερμανοί λένε ότι για να κλείσει το μνημόνιο θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί τα 88 προαπαιτούμενα που απομένουν, ώστε στη συνέχεια να γίνει τακτοποίηση του χρέους. Αν δεν το καταφέρουμε αυτό μέσα στις 120 μέρες που απομένουν, τότε η ολιγόμηνη παράταση του μνημονίου θα είναι δεδομένη, όπως αφήνει να εννοηθεί η γερμανική πλευρά.
Την ίδια ώρα, έχουμε «απέναντι» το ΔΝΤ. Το Ταμείο λέει πως η οικονομία (παρά τις εκτιμήσεις που έπεσαν έξω για πέρυσι) πάει καλά. Οι φόροι έχουν αυξηθεί και για τα επόμενα χρόνια έχουν υπογραφεί μέτρα που θα φέρουν στα κρατικά ταμεία 1% + 1% του ΑΕΠ. Αλλά και πάλι, το ΔΝΤ λέει ότι η Ελλάδα έχει πρόβλημα με τις μεταρρυθμίσεις.
Θα πρέπει να τρέξουν ακόμα περισσότερο και να μην κοπάσει η προσπάθεια ούτε στιγμή τα επόμενα χρόνια. Μόνιμη απαίτηση του Ταμείου είναι η τακτοποίηση του χρέους. Μόνο έτσι εκτιμά ότι θα βγει στην επιφάνεια η οικονομία. Αυτά οδηγούν σε έναν φαύλο κύκλο. Το ΔΝΤ περιμένει την Ευρώπη (και κυρίως τη Γερμανία) και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί το Ταμείο για να αποφασίσει τι θα κάνει με το ελληνικό πρόγραμμα.
Το σενάριο των παροχών που δεν περπατάει
Αν πάμε στο σενάριο της παράτασης του μνημονίου, τότε δημιουργούνται πολιτικά ζητήματα. Το στένεμα του χρόνου δεν αφήνει πολλά περιθώρια. Αν το μνημόνιο παραταθεί μέχρι τον Νοέμβριο – Δεκέμβριο του 2018, θα τελειώσει ακριβώς πριν ενεργοποιηθεί η μείωση των συντάξεων. Μια ενδεχόμενη καθυστέρηση, ωστόσο, μπορεί να δώσει το τέλειο «πάτημα» στο ΔΝΤ να πιέσει για να έρθει το 2019 και η μείωση του αφορολόγητου ορίου. Με το 2019 να είναι έτος εκλογών, δύσκολα η κυβέρνηση θα μπορέσει να πάει σε λογική παροχών (π.χ. να δώσει λεφτά σε συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες, όπως σχεδιάζει).
Κρίσιμες ημερομηνίες, άλλωστε, είναι το Eurogroup της 27ης Απριλίου στη Σόφια. Εκεί θα συζητηθεί η επόμενη ημέρα της ελληνικής οικονομίας και το τέλος του προγράμματος. Τότε οι Ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών θα έχουν στα χέρια τους τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και της Eurostat και την ανάπτυξη και το πρωτογενές πλεόνασμα του 2017. Αυτά θα δείξουν αν το αφορολόγητο θα έρθει νωρίτερα, αλλά και το πώς θα μπορέσουν να ενεργοποιηθούν από το 2019 τα περιβόητα «αντίμετρα» της κυβέρνησης.
