Όλη η αλήθεια για το κτήμα Προμπονά
ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ Θ. ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ([email protected])
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, το πρωτόθρονο στην εκκλησιαστική τάξη της Ορθοδόξου Εκκλησίας, είναι το μόνο ιερό καθίδρυμα χωρίς χώρο επίσημης εκπροσώπησης (εξαρχία ή εκκλησία ή μονή) στη «θυγατέρα» εκκλησία, την Εκκλησία της Ελλάδος. Όλα τα άλλα πρεσβυγενή και παλαίφατα πατριαρχεία και όλες οι άλλες χριστιανικές εκκλησίες, μη εξαιρουμένων και των Ουνιτών (!), διαθέτουν οικείο χώρο λατρείας και γραφεία επίσημης εκπροσώπησης. Όχι όμως το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Διόλου τυχαίο
Το παράδοξο αυτό δεν είναι ασφαλώς τυχαίο όπως τονίζουν οι ίδιοι κύκλοι του οικουμενικού θρόνου. Είναι απόρροια της ιδιόμορφης κήρυξης της αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ελλάδος που κινήθηκε παράλληλα με τη σταδιακή απελευθέρωση της χώρας από τον οθωμανικό ζυγό.
Για κάθε γεωγραφική περιφέρεια που απελευθερωνόταν μετά το 1830 γεννιόταν το ερώτημα πού ανήκει εκκλησιαστικά. Στην Εκκλησία της Ελλάδος, που αρχικά περιλάμβανε μόνο τη Στερεά, την Πελοπόννησο και νησιά του Αιγαίου, ή στη «μητέρα» Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως που απλά αδυνατούσε να ασκήσει τη διοικητική εποπτεία λόγω του συνεχιζόμενου ασφυκτικού ελέγχου της τουρκικής διοίκησης;
Σχεδόν 200 χρόνια μετά την απελευθέρωση αλλά και 70 χρόνια μετά την τελευταία απελευθέρωση ελληνικού εδάφους (ενσωμάτωση Δωδεκανήσων) το παράδοξο παραμένει και ο εκάστοτε Οικουμενικός Πατριάρχης στερείται ενός χώρου επίσημης αντιπροσωπείας στην Ελλάδα.
Από το Φανάρι διασκεδάζουν τους φόβους της αρχιεπισκοπής Αθηνών για ενεργή ανάμειξη του Πατριαρχείου στα εσωτερικά μιας αυτοκέφαλης εκκλησίας με την ευκαιρία λειτουργίας γραφείου αντιπροσωπείας ή εκκλησίας, λέγοντας πως είναι «εθνικά άκομψο» όταν λειτουργεί γραφείο του Πατριαρχείου, ακόμα και στις Βρυξέλλες, να παρεμποδίζεται κάτι αντίστοιχο σε εκκλησία - «θυγατέρα». Και δεν παραλείπουν να πουν ότι έμμεσα και ασφαλώς χωρίς δόλο η Αθήνα συμπορεύεται με τους αμφισβητίες των πρωτείων του οικουμενικού θρόνου σε Μόσχα και Σόφια.
Αίτηση ακύρωσης
Έτσι, στο πλαίσιο των αντιδράσεών του για τα όσα γίνονται στο Κτήμα Προμπονά και τη λειτουργία του Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου, το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγκάστηκε να προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας για τη λύση της διαφοράς του με την αρχιεπισκοπή Αθηνών. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, η προσφυγή είναι αίτηση ακύρωσης της σφράγισης του ναού από εκπροσώπους της Αρχιεπισκοπής.
Την ίδια στιγμή όμως ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος κάλεσε σε απολογία τον θεοφιλέστατο επίσκοπο Αμορίου κ. Νικηφόρο, που είναι ηγούμενος της Μονής Βλατάδων Θεσσαλονίκης και δεν ανήκει διοικητικά στην αρχιεπισκοπή Αθηνών επειδή επιχείρησε να λειτουργήσει στον επίμαχο ναό.
Για την κόντρα ενδιαφέρθηκε αυτή τη βδομάδα και ο δήμαρχος Αθηναίων Γεώργιος Καμίνης, καθώς ο ναός βρίσκεται εντός των ορίων Δήμου Αθηναίων και Νέας Φιλαδέλφειας και εκκρεμεί από παλιά μια διοικητική διαμάχη για τα όρια του κτήματος.
Ο ιερός ναός κτίστηκε εντός του κτήματος ύστερα από επιθυμία του Ναξιώτη γιατρού Δημήτρη Προμπονά, όπως αναφερόταν στη διαθήκη του. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 2017, με συμβολαιογραφική πράξη δωρεάς, πήρε στην ιδιοκτησία του τον ναό και ανέθεσε τη λειτουργία του στην Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Βλατάδων, ως Κάθισμα αυτής. Ωστόσο, στα τέλη Οκτωβρίου 2017 η αρχιεπισκοπή Αθηνών κατέθεσε ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών αγωγή κατά του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου, αλλά και κατά της επιτροπής του κληροδοτήματος Προμπονά αναφέροντας ότι ο ναός ανήκει στη δικαιοδοσία του.
Το «σφράγισμα» και η κλήση σε απολογία
Τις δύο προηγούμενες Παρασκευές, Α’ και Β’ Χαιρετισμών, ο επίσκοπος Αμορίου Νικηφόρος και ηγούμενος της Μονής Βλατάδων επιχείρησε να τελέσει τη θεία λειτουργία των Χαιρετισμών στον ναό. Ωστόσο, για να αποτραπεί κάτι τέτοιο με απόφαση της αρχιεπισκοπής ο ναός σφραγίστηκε παρουσία αστυνομικής δύναμης!
Από την άλλη πλευρά, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, υπό την προεδρία του κ. Ιερωνύμου, κάλεσε ουσιαστικά σε απολογία τον επίσκοπο Αμορίου Νικηφόρο. «Για να παράσχετε στη Διαρκή Ιερά Σύνοδο πληροφορίες για όσα έγιναν από εσάς χωρίς τη γνώση, την ευλογία και την άδεια του αρχιεπισκόπου ως του οικείου ποιμενάρχου, επί του κανονικού εδάφους της αρχιεπισκοπής Αθηνών και συγκεκριμένα στον Ιερό ναό Αγίων Γεωργίου, Φωτεινής και Αναργύρων του κτήματος Προμπονά εντός της εδαφικής δικαιοδοσίας του Δήμου Αθηναίων». Η κλήση αφορά στα γεγονότα της Παρασκευής 2 Μαρτίου, ωστόσο και την περασμένη Παρασκευή ο ναός σφραγίστηκε παρουσία αστυνομικής δύναμης, ώστε να αποτραπεί τυχόν προσπάθεια τέλεσης θείας λειτουργίας των Χαιρετισμών. Τελικά, η λειτουργία τελέστηκε στον υπαίθριο χώρο ενώπιον του παλαιού ναϋδρίου που υπάρχει δίπλα στον σφραγισμένο ναό.
«Εμείς θα φυλάττουμε Θερμοπύλες»
Την ίδια στιγμή από τη Κωνσταντινούπολη ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος σε μία συναισθηματικά φορτισμένη ομιλία του σε προσκυνητές από την Νέα Προποντίδα Χαλκιδικής τόνισε ότι όσοι αιώνες και αν περάσουν, όσες πολιτικές ανακατατάξεις και αν θα γίνουν σε αυτά τα μέρη, «εμείς θα φυλάττουμε τις Θερμοπύλες, όσο θέλει ο Κύριος». Και πρόσθεσε με νόημα: «Όλος ο ελληνικός λαός αναγνωρίζει και παραδέχεται ότι η Μητέρα Εκκλησία του είναι η Κωνσταντινούπολις. Το Αυτοκέφαλο, που εδόθη το 1850, δεν ήταν δυνατόν ως θεσμός να αποκόψει τους πνευματικούς ιερούς δεσμούς που συνδέουν τον ελληνικό λαό με τη μαρτυρική Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως. Είμαστε μια οικογένεια, από την Κρήτη μέχρι το Διδυμότειχο, μέχρις εδώ. Όλοι αποβλέπουμε και έχουμε ως σημείο αναφοράς το Πατριαρχείο μας, την Κωνσταντινούπολη».
