Ίσως γλυτώσει τη βαριά ύφεση η Ευρωζώνη… αλλά όχι έναν δύσκολο χειμώνα

Καθώς η χρονιά πλησιάζει στο τέλος της, πολλοί είναι εκείνοι οι αναλυτές που σπεύδουν (βιάζονται, αν ρωτάτε εμάς) να τονίσουν πως μπορεί το 2022 να ήταν μια δύσκολη χρονιά για τις αγορές παγκοσμίως, αλλά τα άκρως αρνητικά σενάρια για ύφεση δεν επιβεβαιώθηκαν.

Είναι οι ίδιοι μεγάλοι επενδυτικοί οίκοι, αναλυτές, τραπεζίτες, οικονομολόγοι, πολιτικοί και εντεταλμένοι παπαγάλοι αυτών που τα τελευταία δύο χρόνια συστηματικά έπεσαν έξω σε ΚΑΘΕ εκτίμησή τους, είτε για τον πληθωρισμό, την ανάπτυξη, τις μετοχές κλπ. Ίσως από κόμπλεξ (;) σπεύδουν τώρα να μας υποδείξουν τώρα κάτι το ανούσιο, ότι «να κοιτάξτε, δεν ήταν και τόσο άσχημα, δεν καταστραφήκαμε (εντελώς)».

Βιάζονται πολύ, κατά τη δική μου άποψη – κι αυτό θα είναι ένα ακόμη σφάλμα που θα προστεθεί στο αρνητικό σερί τους. Βιάζονται γιατί αφενός η χρονιά δεν έχει τελειώσει ακόμη – ιστορικά, έχουν συμβεί τόσα και τόσα κοντά στην περίοδο των γιορτών (συνήθως λίγο μετά)!

Το Bitcoin για παράδειγμα (που πλέον αποτελεί δείκτης-κλειδί της Wall Street) χρειάστηκε μόλις λίγες ημέρες του Δεκεμβρίου 2017 για να πιάσει ιστορικό υψηλό και στη συνέχεια να γκρεμιστεί θεαματικά.

Η «σεζόν» άλλωστε ανεπίσημα δεν τελειώνει αν δεν περάσει ο χειμώνας. Κι ακόμη κι όταν με το καλό περάσει, δε θα είναι παρά το α’ ημίχρονο. Ένα πρώτο ημίχρονο που θα κρατήσουμε το μηδέν παθητικό με νύχια και με δόντια, με οριακά ενεργειακά αποθέματα, με την κεκτημένη ταχύτητα από τα «έτοιμα» της προ-κορωνοϊού εποχής που μας συντηρούν ακόμα.

Αλλά η πολιορκία στο β’ ημίχρονο θα είναι ανελέητη.

Αφετέρου λοιπόν βιάζονται, διότι στην τελική κανείς δε μίλησε για “καταστροφή” πόσο μάλλον άμεση.

Η ύφεση μόλις που ξεκινά (και τα νούμερα δε λένε ψέματα) και είναι πολύ βαθύτερη από ένα ωμό χρηματιστηριακό κραχ, από μερικά ρεκόρ εμπορικών ελλειμμάτων.

Στην πραγματικότητα είναι μια κρίση αξιών, μια κοινωνική ύφεση που επιταχύνθηκε στα χρόνια της πανδημίας, σφραγίζοντας μια οικονομική καταδίκη που στην ουσία είχε συντελεστεί πολύ πριν το 2020, και έχει φυσικά τις ρίζες της σε μια άρρωστη κι εγκληματική νομισματική πολιτική – την ίδια που επέφερε την κρίση του 2008 κι η οποία τώρα στ’ αλήθεια θα εκτονωθεί στην πλήρη μορφή της.

Το ροκάνισμα είναι αργό, η δεκαετία που διανύουμε θα είναι τόσο μίζερη όσο βέβαια και συναρπαστική κατά τραγική ειρωνεία (όπως έλεγαν οι Κινέζοι), καθώς θα χαρακτηρίζεται από κοσμογονικές αλλαγές στον τρόπο ζωής της δυτικής κοινωνίας. Το τι θα κάνει η Wall Street στο ενδιάμεσο ποσώς μας ενδιαφέρει, όπως αντίστοιχα δεν την ενδιαφέρει τι θα κάνουμε εμείς (market doesn’t care about the economy).

Ωστόσο μην απατάστε, και αυτή θα διορθώσει, διότι ΘΕΛΕΙ να διορθώσει. Το έξυπνο χρήμα θέλει μια ανανέωση, ώστε να επανατοποθετηθεί αποδοτικότερα στα δυνατά χαρτιά που θα πρωταγωνιστήσουν σε αυτή τη «συναρπαστική» δεκαετία. Και φυσικά τα ευμετάβλητα κρύπτο θα σέρνουν τον χορό ως «λαγοί». Το όποιο ράλι δε θα είναι παρά ένα κολοσσιαίο Short Squeeze, ίσως το μεγαλύτερο στην ιστορία της μακροβιότερης bull market όλων των εποχών, όπως έχουμε αναλύσει εκτενώς.

Η ύφεση έχει βέβαια ήδη αρχίσει να δείχνει τα δόντια της, και δε χρειάζεται κανένας αναλυτής να το επιβεβαιώσει αυτό. Επομένως είναι το λιγότερο άτοπο και αστείο να πανηγυρίζουμε πως είναι Νοέμβριος του 2022 και «να, κοιτάξε, δεν καταστραφήκαμε»! Κανείς δεν είπε ότι θα καταστρεφόμασταν.

Τέτοιες σκόπιμες υπερβολές από μεριάς των ίδιων φαύλων ανθρώπων που ψεύδονταν στα μούτρα μας, έχουν μοναδικό σκοπό να ρίξουν περισσότερη στάχτη στα μάτια των ανυποψίαστων συνηθισμένων προβάτων επί σφαγήν.

Ωστόσο τέτοιες υπερβολές αποτελούν και “σινιάλα”, αν τα αποκρυπτογραφήσει κανείς σωστά. Και εδώ στην Αξία μάς αρέσει να παρουσιάζουμε όλες τις γνώμες και τα δεδομένα, όχι απλά επειδή είμαστε υπέρμαχοι της ελευθερίας του λόγου, αλλά επειδή ειλικρινά χρειάζονται όλα αυτά, για να σχηματίσουμε μια καλύτερη εικόνα και να αντιληφθούμε τι σκατά θα συμβεί.

Ακολουθούν λοιπόν οι τελευταίες πιο αισιόδοξες αναλύσεις διάσημων και άσημων αναλυτών σχετικά με την πορεία των διεθνών αγορών και δυτικής οικονομίας.

Τρεις λόγοι αισιοδοξίας

Το 2022 ήταν μια δύσκολη χρονιά για τις αγορές παγκοσμίως, αλλά δεν λείπουν και οι φωνές που θεωρούν ότι τα άκρως αρνητικά σενάρια δεν επιβεβαιώθηκαν.

Μπορεί ο πόλεμος στην Ουκρανία να έφερε τα πάνω κάτω, η Ευρώπη να βρίσκεται στα όρια της ενεργειακής κρίσης και η αμερικανική οικονομία να φλερτάρει με την ύφεση, αλλά υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να αισιοδοξούν οι αγορές.

Μόλις λίγες εβδομάδες από την εκπνοή του 2022, υπάρχουν μερικοί λόγοι ανησυχίας στις αγορές. Αυτοί είναι:

Η αγορά κρυπτονομισμάτων “ανατινάχθηκε” στα χέρια κακόβουλων παραγόντων, όπως ο Sam Bankman-Fried της FTX. Η μετοχή της Meta κατέρρευσε, και η άλλοτε ανέγγιχτη εταιρεία τεχνολογίας απέλυσε 11.000 υπαλλήλους. Ο δισεκατομμυριούχος Elon Musk κατέχει το Twitter, με αποτέλεσμα η μετοχή της Tesla να βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Ο Dow Jones, ο Nasdaq Composite και ο S&P 500 παλεύουν με τις απώλειες το 2022.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν στην πραγματικότητα μερικοί λόγοι για τους επενδυτές να είναι ευγνώμονες αυτή την περίοδο των γιορτών.

Πρώτον: Η ύφεση (που στην αρχή δεν “έβλεπε” κανείς αλλά πλέον βλέπουν όλοι) δεν έχει στην πραγματικότητα δείξει τα δόντια της. Κι εφόσον δεν το έκανε ακόμη, τώρα που ο πληθωρισμός φαίνεται να έπιασε ταβάνι, ίσως τελικά τη γλιτώσουμε με ελεγχόμενες απώλειες, λένε οι αισιόδοξοι. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Ατλάντα, η οικονομία των ΗΠΑ αναμένεται να αναπτυχθεί με ένα ισχυρό 4,3% το τέταρτο τρίμηνο.

Δεύτερον: Η τεχνολογική πτώση μπορεί να βγει σε καλό. Μπορεί να φαίνεται αντιφατικό, αλλά δεν είναι τόσο κακό που το σύμπλεγμα FAANG [Facebook/Meta, Amazon, Apple, Netflix, Google] έχει χάσει δισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματιστηριακή αξία φέτος, καθώς η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ έχει προχωρήσει σε αύξηση των επιτοκίων. Για δύο λόγους.

Πρώτον, δίδαξε στους επενδυτές ένα πολύτιμο μάθημα: Ακόμη και οι πανίσχυρες εταιρείες τεχνολογίας δεν έχουν τιμές μετοχών που ανεβαίνουν σε ευθεία γραμμή για πάντα.

Δεύτερον, το έδαφος είναι αναμφισβήτητα έτοιμο για μεγάλα ράλι σε αυτές τις μετοχές κατά την επόμενη δεκαετία, τώρα που οι αποτιμήσεις έχουν βελτιωθεί και οι δομές κόστους έχουν επαναπροσδιοριστεί.

Τρίτον: Φθηνότεροι τίτλοι στον ορίζοντα. Ο πληθωρισμός φαίνεται πως έχει αρχίσει να υποχωρεί. Τα τελευταία στοιχεία έδειξαν ότι ο πληθωρισμός αυξήθηκε κατά 7,7% τους τελευταίους δώδεκα μήνες, καταγράφοντας τη μικρότερη δωδεκάμηνη αύξηση από την περίοδο που έληξε τον Ιανουάριο του 2022. Ο Δείκτης ΔΤΚ αναμένεται να επιβραδυνθεί περαιτέρω το 2023, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων».

BofA, Μorgan Stanley: Μεγάλες επενδυτικές ευκαιρίες το α’ τρίμηνο του 2023

Μπορεί να εισερχόμαστε σε bull market «εκτιμούν» τόσο η Βank of America όσο και η Morgan Stanley, που όμως προειδοποιούν πως, σε ενδεχόμενο μη πλήρωσης των προϋποθέσεων που θέτουν, ο πάτος θα βρεθεί στο -15% από τα τρέχοντα επίπεδα…

Σε κάθε περίπτωση, το μεγάλο στοίχημα των δρώντων στην αγορά είναι σαφώς να αγοράσουν φθηνά… και να πουλήσουν ακριβά. Οι υπόλοιπες στρατηγικές, όπως το trading των παραγώγων, ήταν για να μπορέσουν οι επενδυτές να επωφελούνται ακόμη και όταν οι αγορές ήταν πτωτικές.

Έτσι και στην τρέχουσα bear market, το μεγάλο ζητούμενο είναι πότε αυτή θα δει τον πυθμένα της, ώστε οι επενδυτές να επωφεληθούν ακόμη και από τα ράλι που συχνά εμφανίζονται εν μέσω πτωτικών αγορών. Και εσχάτως, είναι αρκετά τα σημάδια που δείχνουν ότι ίσως η τρέχουσα bear market έχει δει τον πάτο της.

Η χρηματιστηριακή αγορά έχει πολλή δουλειά να κάνει για να αποδείξει στους επενδυτές ότι μπορεί να υπάρξει νέα, βιώσιμη bull market το 2023, σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμά της Bank of America.

Ο αναλυτής της BofA, Stephen Suttmeier, παρακολουθεί τρία βασικά τεχνικά επίπεδα, που επί του παρόντος χρησιμεύουν ως αντίσταση για τον S&P 500. Εάν η αγορά ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια, θα έστελνε ένα μήνυμα στους επενδυτές ότι η bull market είναι εδώ… μετά από μια μακρά κυκλική bear market.

Αυτά τα τρία επίπεδα είναι οι 4.051 μονάδες, που αντιπροσωπεύουν επί του παρόντος τον κινητό μέσο όρο των τελευταίων 40 εβδομάδων, οι 4.109 μονάδες, που αντιπροσωπεύουν την καθιερωμένη γραμμή πτωτικής τάσης του 2022, και οι 4.325 μονάδες, που αντιπροσωπεύει το υψηλό που σημειώθηκε τον Αύγουστο.

Εάν ο S&P 500 αποτύχει να διαπραγματευτεί πάνω από αυτά τα τρία επίπεδα αντίστασης, το ράλι που σημειώνεται από τα μέσα Οκτωβρίου δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα bear market ράλι. Ένα ενθαρρυντικό σημάδι είναι η ικανότητα του S&P 500 να τυγχάνει διαπραγμάτευσης πάνω από το επίπεδο των 3.900 μονάδων, σύμφωνα με τον Suttmeier.

Η καθημερινή αγορά αντιδρά σε σχεδόν κάθε τίτλο, επομένως είναι δύσκολο να διατηρήσουμε bullish (ή bearish) πεποίθηση. Τούτου λεχθέντος, ο SPX συγκρατήθηκε πάνω από τις 3.900 μονάδες είπε ο Suttmeier.

Εάν ο S&P 500 δεν καταφέρει να εκκαθαρίσει την επερχόμενη αντίστασή του, η οποία παραμένει έως και 10% μακριά από τα τρέχοντα επίπεδα, τότε οι επενδυτές θα πρέπει να προετοιμαστούν για μεγαλύτερη πτώση, σύμφωνα με τον Suttmeier, με τη πιθανότητα ο δείκτης να επανεξετάσει το πρόσφατο χαμηλό του, στις 3.491. Μια πτώση σε αυτό το επίπεδο αντιπροσωπεύει πτωτική τάση 12%.

Νέο «πάτο» αλλά και επενδυτικές ευκαιρίες διαβλέπει μέχρι το α’ τρίμηνο του 2023 η Morgan Stanley. Σύμφωνα με τον αμερικανικό οίκο, ο δείκτης βαρόμετρο τόσο του αμερικανικού χρηματιστηρίου όσο και διεθνώς αγγίξει τις 3.000 μονάδες (-15% από τα τρέχοντα επίπεδα) και κατόπιν θα ανακάμψει στις 3.900 μονάδες.

Υπενθυμίζεται πως η Morgan Stanley ήταν μία από τις αρκούδες των αγορών, που σωστά προέβλεψε φετινό selloff. Ωστόσο, πλέον βλέπει «καταπληκτικές ευκαιρίες», δεδομένου ότι οι μετοχές θα σημειώσουν νέο χαμηλό το πρώτο τρίμηνο.

Θα σημειώσετε νέο χαμηλό κάποια στιγμή στο πρώτο τρίμηνο και αυτό θα είναι μια καταπληκτική ευκαιρία αγοράς», είπε σε συνέντευξή του στο CNBC ο επικεφαλής αναλυτής της Wilson, προσθέτοντας: «Μέχρι να φτάσουμε στο τέλος του επόμενου έτους θα κοιτάμε το 2024, όταν τα κέρδη θα επιταχυνθούν ξανά. Νομίζω ότι είμαστε στο τελικό στάδιο. Αλλά τα τελικά στάδια μπορεί να είναι πολύ δύσκολα, σωστά;.

Σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμα της Morgan Stanley, οι αγορές δεν θα σπάσουν πριν το κάνει η αγορά εργασίας. Αντίθετα, θα δώσει τη δυνατότητα μιας ήπιας προσγείωσης. Επίσης, σύμφωνα με την τράπεζα, η αγορά αρχίζει να προεξοφλεί μια ανάκαμψη ανάπτυξης πολύ πριν τα υστερούντα δεδομένα γίνουν πιο εποικοδομητικά.

Κατά την άποψή μας, βρισκόμαστε στο σημείο του κύκλου όπου η υπόθεση μιας πιο γραμμικής διαδρομής τιμών δεν έχει νόημα, καθώς αυτό πιθανότατα θα είναι ένα περιβάλλον συναλλαγών για κάποιο χρονικό διάστημα.

Για μεταβλητότητα επί μακρόν προετοιμάζεται από μεριάς της η BlackRock, με τοποθετήσεις κυρίως σε ομόλογα επενδυτικής βαθμίδας και βραχυπρόθεσμης λήξης… αλλά και σε μετοχές των ανεπτυγμένων οικονομιών.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τον επενδυτικό οίκο, η απόδοση των μετοχών την επόμενη δεκαετία θα είναι μεγαλύτερη από τα περιουσιακά στοιχεία σταθερού εισοδήματος, παρότι οι μετοχές θα δεχτούν σφοδρό χτύπημα βραχυπρόθεσμα.

Ωστόσο, οι προσδοκίες της BlackRock για τις τιμές ευνοούν τα ομόλογα που συνδέονται με τον πληθωρισμό, ενώ, όπως επισημαίνεται, οι κεντρικές τράπεζες θα επιλέξουν να ανεχτούν τις υψηλές πληθωριστικές πιέσεις, διατηρώντας τις υφέσεις σε μέτρια επίπεδα. Οι παλιές συσχετίσεις μετοχών και ομολόγων στα χαρτοφυλάκια έχουν καταρρεύσει, με τους επενδυτές να απαιτούν υψηλότερα επασφάλιστρα κινδύνου, εν μέσω υψηλότερου πληθωρισμού και αυξανόμενου χρέους.

Σε ό,τι αφορά τα κρατικά ομόλογα, «στοχεύουμε σε ελκυστικά κουπόνια… Μας αρέσουν τα διετή ομόλογα επενδυτικής βαθμίδας, όπου τα πιστωτικά περιθώρια είναι σχεδόν τα μεγαλύτερα την τελευταία διετία.

Είμαστε προσεκτικοί όσον αφορά τις υψηλές αποδόσεις, αφού ακόμη και οι ήπιες υφέσεις οδηγούν σε μεγαλύτερες αθετήσεις πληρωμών και υποβαθμίσεις των ομολόγων χαμηλότερης ποιότητας.

«Ίσως γλυτώσει τη βαθιά ύφεση η Ευρωζώνη»

Η πιθανότητα να διολισθήσει η ευρωζώνη σε βαθιά ύφεση αυτόν τον χειμώνα μειώνεται σύμφωνα με τους οικονομολόγους.

Η μεγαλύτερη δημοσιονομική στήριξη από τις κυβερνήσεις, οι χαμηλότερες τιμές του φυσικού αερίου και το ήπιο φθινόπωρο συνέβαλαν στη βελτίωση των προοπτικών της Ένωσης. Οι περισσότεροι αναλυτές εξακολουθούν να αναμένουν ότι η παραγωγή της ευρωζώνης θα συρρικνωθεί τα επόμενα τρίμηνα.

Οι οικονομολόγοι προβλέπουν ανάπτυξη της ευρωζώνης 3,2% για το 2022 στο σύνολό του – από προηγούμενη πρόβλεψη 2,7% τον Ιούλιο, σύμφωνα με την τελευταία συλλογή προβλέψεων της Consensus Economics, οι οποίες αντανακλούν επίσης την καλύτερη από την αναμενόμενη ανθεκτικότητα του μπλοκ κατά τους τρεις μήνες έως τον Σεπτέμβριο.

Η διακοπή λειτουργίας του βασικού αγωγού φυσικού αερίου Nordstream 1 από τη Μόσχα το καλοκαίρι τροφοδότησε φόβους ότι η περιοχή θα δυσκολευτεί να αντικαταστήσει τις ρωσικές πηγές ενέργειας και οδήγησε σε εκτίναξη των τιμών του φυσικού αερίου.

Ωστόσο, ένας από τους πιο ήπιους Οκτωβρίου που έχουν καταγραφεί ποτέ σήμαινε ότι τα νοικοκυριά και τα εργοστάσια χρησιμοποιούν λιγότερη ενέργεια, συμβάλλοντας στη διατήρηση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης φυσικού αερίου κοντά στην πλήρη χωρητικότητα.

Η επιτυχία της πλήρωσης των εγκαταστάσεων αποθήκευσης φυσικού αερίου έχει επίσης αμβλύνει τις ανησυχίες ότι η βιομηχανία θα αντιμετώπιζε περιόδους χωρίς ρεύμα. Η ισορροπία των κινδύνων για τις προβλέψεις του «κλίνει τώρα προς τα πάνω παρά προς τα κάτω».

Η παραγωγή της ευρωζώνης επεκτάθηκε κατά 0,7% το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους και κατά 0,2% το τρίτο τρίμηνο. Η ανθεκτικότητα μέχρι στιγμής σημαίνει ότι θα υπάρξει μεγαλύτερη «μεταφορά» της οικονομικής δραστηριότητας σε αυτόν τον χειμώνα, δήλωσε η Silvia Ardagna, επικεφαλής Ευρωπαία οικονομολόγος της Barclays.

«Οι αποθήκες φυσικού αερίου είναι αρκετά υψηλές ώστε να μην υπάρχει πλέον μεγάλος κίνδυνος άμεσων δελτίων αυτό το χειμώνα», δήλωσε ο Andrew Kenningham, οικονομολόγος της Capital Economics, προσθέτοντας ότι η ανάκαμψη στον τομέα των αυτοκινήτων ήταν ισχυρότερη από ό,τι αναμενόταν.

Ωστόσο, οι οικονομολόγοι γίνονται όλο και πιο δυσοίωνοι για τις προοπτικές του επόμενου χειμώνα και τώρα πιστεύουν ότι η παραγωγή της ευρωζώνης θα συρρικνωθεί κατά 0,1% το 2023 – μια απότομη υποβάθμιση από την επέκταση 2,3% που αναμενόταν τον Μάρτιο, λίγο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Θα χρειαστεί επίσης χρόνος για να περάσει στους καταναλωτές η πτώση των χονδρικών τιμών ενέργειας.

Οποιαδήποτε ανάκαμψη είναι πιθανό να είναι υποτονική και παρατεταμένη», δήλωσε ο Paul Hollingsworth, επικεφαλής οικονομολόγος της BNP Paribas στην Ευρώπη. Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Axa, Gilles Moec, προειδοποίησε ότι οι καταναλωτικές δαπάνες θα πληγούν «μηχανικά» από τον υψηλό πληθωρισμό, ο οποίος ανήλθε σε νέο υψηλό ρεκόρ 10,6% τον Οκτώβριο.

Ενδεχομένως ο φετινός χειμώνας θα είναι λιγότερο άσχημος, αλλά εξακολουθούμε να βρισκόμαστε στον δρόμο προς μια επώδυνη ύφεση κατά τη γνώμη μου, ανέφερε.