Μεγάλη ανατροπή στα κρυπτονομίσματα

Πιο συγκεκριμένα, η κορυφαία αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία ηλεκτροκίνητων είχε δηλώσει το Φεβρουάριο ότι επένδυσε $1.5 δις. σε Bitcoin κι ότι θα μπορούν οι καταναλωτές να αγοράσουν το όχημά τους πληρώνοντας σε BTC. Επρόκειτο για την πρώτη ηχηρή παραδοχή κάποιου μεγάλου ονόματος του επιχειρηματικού κόσμου πως το Bitcoin αποτελεί αξιόλογο μέσο συναλλαγής, γεγονός που όχι μόνο αποτελούσε ένα τεράστιο βήμα στην ευρεία υιοθέτησή του, αλλά τροφοδότησε και το πρόσφατο ράλι των τελευταίων μηνών στην αγορά των κρυπτονομισμάτων γενικότερα.

Όλα αυτά γκρεμίστηκαν μέσα σε ένα tweet του Elon Musk. Ο απρόβλεπτος εκκεντρικός CEO της Tesla ανακοίνωσε μέσω του λογαριασμού του στο Twitter τα ξημερώματα Πέμπτης πως εγκαταλείπει τα σχέδια υιοθέτησης Bitcoin ως μέσου πληρωμής, διότι αποτελεί μια εξαιρετικά ενεργοβόρα και βλαβερή προς το περιβάλλον τεχνολογία.

Ο σούπερσταρ του επιχειρηματικού κόσμου έγραψε: «Μας προβληματίζει η αυξανόμενη χρήση ορυκτών καυσίμων στην εξόρυξη και συναλλαγές Bitcoin, καθώς εκπέμπουν σοβαρούς ρύπους. Τα κρυπτονομίσματα είναι μια καλή ιδέα σε πολλά επίπεδα και έχουν υποσχόμενο μέλλον, ωστόσο αυτό δε μπορεί να έρθει με τόσο βαρύ κόστος για το περιβάλλον. Η Tesla πάντως δε θα πουλήσει Bitcoin και σκοπεύουμε να το χρησιμοποιήσουμε για συναλλαγές, εφόσον μεταβεί σε βιώσιμες πηγές ενέργειας. Παράλληλα εξετάζουμε τη χρήση άλλων κρυπτονομισμάτων που χρησιμοποιούν λιγότερο από 1% της κατανάλωσης ενέργειας ανά συναλλαγή του Bitcoin».

Μπουμ. Και ξαναμπουμ. Το tweet αυτό είναι η μεγαλύτερη ανατροπή στην ιστορία των κρυπτονομισμάτων εδώ και πολλά χρόνια, και σίγουρα το γεγονός αυτής της έτσι κι αλλιώς εξαιρετικά ανατρεπτικής χρονιάς. Και φυσικά δεν αναφέρομαι στην αναταραχή που προκάλεσε στην αγορά, στην τιμή δηλαδή. Δε σας έχουμε συνηθίσει σε τόσο κοντόφθαλμες αναλύσεις σε αυτήν τη στήλη… Αλλού είναι το ζουμί. Κι εξηγούμεθα:

To Bitcoin «δε μας κάνει»

Αρχικά να σημειωθεί πως Bitcoin και κατανάλωση ενέργειας είναι δύο έννοιες όχι απλώς συνυφασμένες, αλλά η ουσία του ίδιου του νομίσματος, ο πυρήνας του είναι η ενέργεια. Η υπερβολική κατανάλωση ενέργειας δεν είναι δυστυχώς ένα πρόβλημα που πρέπει να διορθωθεί, όπως έξυπνα αφήνει να εννοηθεί ο Elon. Γι’ αυτό άλλωστε και το έγραψε. Ξέρει πως όχι μόνο δε διορθώνεται αυτό το «ελάττωμα», αλλά δεν πρέπει και να διορθωθεί. Διότι υποτίθεται η ηλεκτρική ενέργεια που δαπανάται για τη διαδικασία του mining (εξόρυξη) αποτελεί τη θεμελιώδης βάση πάνω στην οποία στηρίζεται το νόμισμα. Αλλιώς θα ήταν απλώς ψηφιακός… αέρας. Και το mining είναι συνδεδεμένο με τις συναλλαγές, διότι οι miners είναι αυτοί που δρουν ως validators, ως «εγγυητές» δηλαδή ότι το σύστημα δουλεύει ομαλά και οι συναλλαγές είναι ασφαλείς. Αυτοί αναλαμβάνουν το ρόλο της τράπεζας ας πούμε (με το ρόλο του εγγυητή μεσάζοντα, όχι με το ρόλο δανειστή).

Και το mining πράγματι δαπανά όχι μόνο υπέρογκη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας (όση καταναλώνει η Αυστρία, και διαρκώς αυξάνεται), αλλά καθόλου φιλική προς το περιβάλλον, παρά τις ψευδείς αναφορές για δήθεν χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το mining είναι εξαιρετικά ενεργοβόρο, και «βαρύ», τόσο για το περιβάλλον, όχι και γενικότερα, καθώς οι συναλλαγές σε Bitcoin απαιτούν κόστος σε χρήμα και χρόνο. Με λίγα λόγια, το Bitcoin ΔΕΝ ΚΑΝΕΙ σα μέσο συναλλαγής, σα νόμισμα (τον λόγο για τον οποίο δημιουργήθηκε δηλαδή).

Κι αυτό ακριβώς παραδέχτηκε ουσιαστικά δημόσια ο Musk. Αυτό είναι το μεγάλο γεγονός κι όχι το τι θα συμβεί βραχυπρόθεσμα στην αγορά. Όταν ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο και μοχλοβραχίονας των διεθνών αγορών (με ένα του tweet ανεβοκατεβάζει τη Wall Street) σου λέει ότι το Bitcoin «δε μας κάνει», τότε έχεις επίσημα την αρχή του τέλους για αυτήν την κατά τα άλλα σπουδαία κι ανατρεπτική τεχνολογία, που όμως είναι ήδη απαρχαιωμένη και ασύμφορη.

Δε θέλω να πω «σας τα έλεγα» αλλά… θα το πω. Σας τα έλεγα. Χρόνια τώρα, μέσα από αυτήν τη στήλη, και ακόμη πιο πρόσφατα στο μεγάλο αφιέρωμα «Ο Αυτοκράτορας είναι γυμνός» για το πώς ο… βασιλιάς των κρυπτονομισμάτων είναι πράγματι στην ουσία γυμνός. Δε συμφέρει κανέναν ούτε ως νόμισμα, ούτε ως μέσο αποθήκευσης αξίας. Δεν είναι καν decentralized ουσιαστικά, δυστυχώς. Όταν μια μόνο κινεζική επαρχία παράγει και κατ’ επέκταση μπορεί να ανεβοκατεβάσει την ποσότητα ρεύματος που είναι αρκετή για να ρίξει το δίκτυο του hashrate παγώνοντας ουσιαστικά τις συναλλαγές, τότε δεν είναι αποκεντρωμένος.

Όταν ένας άνθρωπος που δεν ανήκε καν στην ομάδα ανάπτυξης του Bitcoin και δεν κατέχει καν τόσο τεράστια ποσότητα ικανή να γκρεμίσει σε ένα βράδυ την αγορά, μπορεί με ένα tweet να τα ανατρέψει όλα, τότε από αυτό και μόνο φανερώνεται πως δεν έχουμε να κάνουμε με αποκεντρωμένο νόμισμα. Αλλά με ένα παιχνίδι της ελίτ, μια «παιδική χαρά» της Wall Street και των κινέζων, όπως την έχω αποκαλέσει στο παρελθόν, που φυσικά μόνο ως κερδοσκοπικό asset μπορεί να χαρακτηριστεί. Μια φούσκα χωρίς ισχυρά θεμελιώδη, από την οποία άλλοι θα επωφεληθούν, άλλοι θα καταστραφούν.

Την Πέμπτη λοιπόν το Bitcoin βρέθηκε σε ελεύθερη πτώση, χάνοντας 10.000 δολάρια από τα 55 στα 45 χιλιάρικα, και σχεδόν $400 δις. από τη συνολική κεφαλαιοποίηση της αγοράς κρυπτονομισμάτων μέσα σε λίγες ώρες. Φυσικά επικράτησε πανζουρλισμός, κι εξακολουθεί να επικρατεί. Το διαδίκτυο γέμισε από άκρη σε άκρη, από τη Σίλικον Βάλει μέχρι το τελευταίο ελληνικό φόρουμ, με δακρύβρεχτα κατεβατά «προδομένων» (πρώην πλέον) θαυμαστών του Elon, που τον έβριζαν, απαιτούσαν εξηγήσεις και να διορθώσει το «λάθος» του. Οι ίδιοι άνθρωποι που μέχρι χθες τον θεοποιούσαν, ανεβάζοντας το σε ένα μυθικό στάτους όσον αφορά το χώρο των επενδύσεων γενικότερα. Ο Musk ήταν για πολύ κόσμο κάτι σαν τον Πάπα, και τον Μίδα μαζί. Είχε το αλάθητο, ό,τι άγγιζε γινόταν χρυσός. Αν ο Musk έλεγε το Bitcoin είναι καλό, έπρεπε να σωπάσεις και να ασπαστείς το λόγο του θεού.

Που είναι ο θεός σας τώρα;!

Τώρα ο Musk είναι κακός δηλαδή; Τι απέγιναν τα εκατομμύρια αξιολύπητα παρακάλια για κάποιο tweet που θα ανέβαζε το Bitcoin ή το Doge, που έδιναν κι έπαιρναν στο Twitter; Α ναι, το Doge… άλλη πονεμένη ιστορία. Πολλοί έβγαλαν λεφτά σε αυτή τη φούσκα (αυτό είναι επίσημα φούσκα, ο ίδιος ο δημιουργός του το έχει δηλώσει), και τώρα τους λούζει κρύος ιδρώτας αφού δεν αποκλείεται να βρεθούν εγκλωβισμένοι όσοι αγόρασαν στα υψηλά ($0.75 – τώρα βρίσκεται στο $0.40), καθώς τα άλλοτε πολύτιμα tweets του Musk, μετά από την «προδοσία» του έχασαν κύριος κι αξιοπιστία. Ο σούπερσταρ των αγορών θεωρείται persona non grata όσον αφορά τα κρυπτονομίσματα και ήδη αναζητείται ο συνεχιστής του. Κάποιοι στρέφονται στον Steve Cohen, CEO της Point72 που ανακοίνωσε πως θα μπει δυναμικά στα crypto. Όπως και να το κάνουμε όμως, κανείς δεν έχει τη στόφα του σταρ που έχει ο Musk. Αλλά σημεία των καιρών είναι αυτά… Άλλοτε είχαμε… ΠΑΣΟΚ και μπουζούκια, τώρα έχουμε νυχτερινή απαγόρευση και διαδικτυακές συναυλίες.

Ναι, ο Musk χειραγωγεί την αγορά

Όμως τι περιμένατε; Ο θεός της «καθαρής ενέργειας» θα διαπραγματευόταν με το πιο βλαβερό προς το περιβάλλον κρυπτονόμισμα; Καλό το Bitcoin και τα λεφτά που (τους) χάρισε, όμως μη ξεχνάμε τη βασική κυρίαρχη ατζέντα της κλιματικής αλλαγής. Αν δεν είσαι «πράσινος» αυτή τη στιγμή, κόβεσαι. Βέβαια το πόσο «πράσινος» είναι ο ίδιος ο Musk είναι συζητήσιμος. Ίσως καλύτερα να ρωτήσουμε κάποιο από τα χιλιάδες αφρικανάκια που σκάβουν και πεθαίνουν στα ορυχεία κοβάλτιου που χρησιμοποιεί στις μπαταρίες των υπερτιμημένων αυτό-συγκρουόμενων Tesla ο «καθαρός» Musk. Αλλά ας μη πιάσουμε το θέμα Tesla τώρα, μιας εταιρίας σταθερά ζημιογόνας επί δεκαετίας, που παρ’ όλα αυτά όχι μόνο εξασφαλίζει γενναία χρηματοδότηση αλλά ανεβοκατεβάζει πλέον τη Wall Street, λειτουργώντας ως μοχλοβραχίονας της αγοράς με χειριστή τον ίδιο τον Musk.

Κι εδώ ακριβώς είναι το πραγματικό ερώτημα: Πιστεύει στα αλήθεια κανείς, ότι ολόκληρος Musk, η μεγαλύτερη «entrepreneur ιδιοφυία» του αιώνα μας, δε γνώριζε το Φεβρουάριο ότι το Bitcoin είναι ενεργειακά «βαρύ»;

Κι ότι ξαφνικά το Μάιο το συνειδητοποίησε και είπε να tweetάρει «άκυρο μάγκες, τελικά το Bitcoin είναι κακό» (πουλήστε τώρα); ΦΥΣΙΚΑ και γνώριζε. Αν γνωρίζω εγώ κι εσείς, γνωρίζει κι αυτός. Το θέμα λοιπόν για άλλη μια φορά, όπως πάντα, όπως λέω τόσα χρόνια, είναι η χειραγώγηση. Επιτέλους συνειδητοποίησε κι ο τελευταίος ρομαντικός, πως η αγορά κρυπτονομισμάτων χειραγωγείται σε αηδιαστικό βαθμό, και δεν καθορίζεται από τις «ειδήσεις».

Γι’ αυτό και το tweet του Musk στην πραγματικότητα δεν έσκασε σαν κεραυνός εν αιθρία, για κάποιους από εμάς. Όσοι ξαγρυπνούμε πάνω από την οθόνη όχι μόνο προειδοποιήσαμε για μια επικείμενη ισχυρή διόρθωση εβδομάδες πριν, αλλά το βράδυ της Τετάρτης παρατηρήσαμε πως η πτώση είχε ήδη ξεκινήσει πριν ρίξει τη βόμβα του ο Musk. Για άλλη μια φορά η «είδηση» δεν κίνησε την αγορά, αλλά η αγορά κίνησε την είδηση. Το ότι η Tesla αποφάσισε να εγκαταλείψει το Bitcoin ως μέσο πληρωμής ρίχτηκε στις οθόνες μας απλώς για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, να μας δώσει την κοσμική ψευδαίσθηση ότι υπάρχει αιτία-αιτιατό και παράγοντας τύχης, πως δεν είναι όλα ελεγχόμενα και χειραγωγούμενα. Δυστυχώς, όλα είναι χειραγωγούμενα, και σχεδόν τίποτα τυχαίο.

Ο τρόπος βέβαια που παίχτηκε όλο αυτό σε βάζει σε σκέψεις σχετικά με το κι αν ο ίδιος ο Musk χειραγωγείται από κάποιον ανώτερο, προκειμένου να ρίξει την αυλαία στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή… Αλλά ας μην το πάμε τόσο μακριά.

Ο Musk, όπως ο Τραμπ, αποτελούν γεγονότα τύπου black swan (μαύροι κύκνοι) για τις αγορές. Είναι απρόβλεπτοι και αψυχολόγητοι άνθρωποι, έχουν τεράστια δύναμη κι επίδραση πάνω στις αγορές, και χειρίζονται μόνοι τους το λογαριασμό τους στο Twitter, το οποίο αποτελεί «πυρηνικό» όπλο πλέον. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Τραμπ, παρά την υποτιθέμενη χαμηλή δημοτικότητα του, είχε σχεδόν 100 εκατ. ακολούθους στο Twitter. Κι αυτός είναι κι ο λόγος που το ίδιο το Twitter τον «δολοφόνησε», αποκλείοντας του από το μέσο δικτύωσης. Διότι έφτασε να έχει απόλυτη δύναμη επάνω στις αγορές. Όσο ήταν Πρόεδρος των ΗΠΑ αυτό ήταν «αποδεκτό», αλλά όχι πλέον.

Ο Μπάιντεν για παράδειγμα έχει ελάχιστους ακολούθους. Διότι δε χειρίζεται ο ίδιος το λογαριασμό του. Επομένως ο «απρόβλεπτος» παράγοντας εξουδετερώνεται, και η αγορά γνωρίζει ήδη τι θα συμβεί, αφού έχει προεξοφλήσει εξελίξεις με βάση τις ανακοινώσεις της κυβέρνησης.

Η bear market δε ξεκίνησε ακόμη

Μετά από αυτό δε θα με εξέπληττε αν βλέπαμε κάποτε μια αντίστοιχη «δολοφονία χαρακτήρα» του Musk. Ή αυτό ή μια δήθεν αυστηρή αντιμετώπιση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και της κυβέρνησης γενικότερα σε ό,τι αφορά το νομοθετικό πλαίσιο γύρω από τα κρυπτονομίσματα. Με την πρόφαση «να προφυλαχθεί ο κόσμος» από τέτοιες καταστάσεις, όπου άνθρωποι σαν τον Musk καθορίζουν τι συμβαίνει με τις οικονομίες ζωής τους. Και κάπως έτσι θα είχαμε την τέλεια δικαιολογία για την επερχόμενη bear market, όταν έρθει αυτή (εκτιμώ μέσα στους επόμενους 6 μήνες), αφού πρώτα όμως δούμε ένα τελευταίο parabolic rally, μια βίαιη και μη βιώσιμη άνοδο προς νέα ιστορικά υψηλά.

Διότι η τωρινή διόρθωση δε με πείθει. Πολλοί τρομοκρατήθηκαν, ανησυχούν πως ήρθε τελικά η περιβόητη bear market που θα γυρίσει το Bitcoin ίσως και κάτω από τα $20.000, και θα πνίξει σαν τσουνάμι τα χιλιάδες λεγόμενα shitcoins που έκαναν πάρτι όλους αυτούς ους μήνες, στραγγίζοντας κεφάλαια από ανυποψίαστους (και μη) μικρο-επενδυτές που έψαχναν το επόμενο διαμαντάκι που θα τους αλλάξει τη ζωή. Όμως η ζωή δεν είναι τόσο εύκολη, και η αγορά αυτή τη στιγμή θυμίζει έντονα εποχές τεχνολογικής φούσκας dot com.

Παρ’ όλα αυτά, η δική μου εκτίμηση μέσα από την εμπειρία και του προηγούμενου market cycle 2017-2020, είναι πως δε βρισκόμαστε ακόμη στο σημείο καμπής. Δεν παίζεται έτσι το παιχνίδι. Η τωρινή διόρθωση, για όσο κι αν την «τραβήξουν», εκτιμώ πως είναι μια τελευταία bear trap, μια προσπάθεια να πετάξουν εκτός αγοράς τους τελευταίους εναπομείναντες «λογικούς» σε μια κατά τα άλλα παράλογη αγορά. Διότι ένας λογικός άνθρωπος κατανοεί πως είμαστε σε επίπεδα φούσκας, γενικότερα στα χρηματιστήρια (διότι όλα μαζί θα πέσουν Wall Street και κρύπτο) και σκέφτεται να πουλήσει. Όμως εν έτει 2021 και φθηνού χρήματος από Fed, η αγορά έχει άλλη άποψη.

Αν λοιπόν «σκοτωθούν» κι οι τελευταίες bears, ο δρόμος είναι ανοιχτός για μια τελευταία καλή μπάζα. Μια απότομη άνοδο προς νέα ρεκόρ (77, 100 χιλιάδες; κανείς δε ξέρει) στην οποία φυσικά και θα ακολουθήσουν σαν πρόβατα επί σφαγή όλες οι νέες φουρνιές «μικροεπενδυτών», και την οποία θα ακολουθήσει εξίσου απότομη και βίαια κάθοδος.

Κλείνοντας, άσχετα με το τι θα κάνει η αγορά, το ζουμί της «προδοσίας» του Musk είναι ένα. Ότι πλέον έχουμε επίσημη παραδοχή πως το Bitcoin δεν κάνει σα νόμισμα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται μακροπρόθεσμα για τον πατέρα των κρυπτονομισμάτων. Ήρθε η ώρα να πάψουμε να προσποιούμαστε, και να αποδεχτούμε ότι μια ήδη απαρχαιωμένη τεχνολογία δεν έχει πολύ χρόνο ζωής ως πρωταγωνίστρια σε ένα ραγδαία εξελισσόμενο οικονομικό σύστημα. Ήρθε η ώρα να δώσει σιγά σιγά τη σκυτάλη στα «παιδιά» της, σε πιο αποδοτικά και φιλικά προς το περιβάλλον μέσα συναλλαγής. Ποια θα είναι αυτά;

Ο Musk δε μας το είπε αυτό, αλλά όταν λέει «εξετάζουμε τη χρήση άλλων κρυπτονομισμάτων που χρησιμοποιούν λιγότερο από 1% της κατανάλωσης ενέργειας ανά συναλλαγή του Bitcoin», σίγουρα κλείνει το μάτι σε μερικά, όπως XRP, Blockzero και άλλα υποσχόμενα projects.