Αφροδίτη Παπαδουλή: Η τέχνη δεν είναι μόδα, έχει και πρέπει να έχει ουσία!

Συνέντευξη στον Κώστα Κατόπη

Συνάντησα τη ζωγράφο Αφροδίτη Παπαδουλή στο ατελιέ της στις πλαγιές του Διονύσου. Διασχίζοντας την καταπράσινη Δροσιά μπήκα κατευθείαν στο κλίμα σχετικά με το τι πραγματεύεται η νέα έκθεση της καλλιτέχνιδος που παρουσιάζεται αυτή την περίοδο στην γκαλερί Estudio στην Κηφισιά με τίτλο «Το φως του ήλιου πέρα από κάθε ανθρώπινη σκέψη» και από πού άντλησε τα θέματά της.

Συζητήσαμε για την περίοδο της καραντίνας και το πώς επηρέασε εκείνη η περίοδος τη ζωή και τη δουλειά της. Μου μίλησε για τις επιρροές της, την αγορά της Τέχνης, καθώς και για την τάση των Ελλήνων καλλιτεχνών να προωθούν τη δουλειά τους εκτός συνόρων.

Τέλος, αναφέρθηκε στον ρόλο των social media και το πώς βοηθούν στην επικοινωνία της δουλειάς της αλλά και για τα μελλοντικά της σχέδια.

- Αφροδίτη, τρέχει αυτόν τον καιρό η ατομική σου έκθεση «Το φως του ήλιου πέρα από κάθε ανθρώπινη σκέψη». Πες μας τι πραγματεύεται.

H έκθεση «Το φως του ήλιου πέρα από κάθε ανθρώπινη σκέψη» αφορά την ακινησία στην οποία ακούσια μπήκαμε για τρία περίπου χρόνια.

Συμβαίνει κάποιες φορές να παρατηρούμε τον εαυτό μας σα να ζει σε δυο κόσμους παράλληλους. Η ένταση και το άγχος της καθημερινότητας, οι αδικίες της ζωής κι έπειτα η φύση που πάντα θα έχει τους δικούς της ρυθμούς και ενίοτε θα παίρνουμε κι εμείς τα μαθήματα που μας διδάσκει.

Μέσα σ' αυτήν την ακινησία, ειδικά την πρώτη χρονιά της καραντίνας, είχα την πολυτέλεια να αποκτήσω ακόμα περισσότερο ελεύθερο χρόνο κι όπως είναι γνωστό για μας τους καλλιτέχνες ο ελεύθερος χρόνος είναι και απόλυτα αξιοποιήσιμος.

- Πώς εμπνεύστηκες τα έργα σου;

Αξιοποίησα λοιπόν αυτόν τον χρόνο περπατώντας, άλλοτε στο δάσος κι άλλοτε στην γειτονιά μου εδώ στον Διόνυσο. Άρχισα την άνοιξη του 2020 να δουλεύω εκ του φυσικού στον κήπο μου, ενώ ήδη είχα ζωγραφίσει πολλές φορές στο παρελθόν στα νησιά που πήγαινα -ως συνήθως Κυκλάδες- άλλοτε έβγαζα φωτογραφίες που χρησιμοποιούσα μετέπειτα κι άλλοτε ζωγράφιζα μικρά έργα επί τόπου.

- Η φύση, όπως φαίνεται από τα έργα σου στη συγκεκριμένη ενότητα αποτελεί δημιουργικό καταφύγιο για σένα. Έχει να κάνει με την περίοδο της καραντίνας κατά την πανδημία; Κι αν ναι, θεωρείς ότι επηρέασε το ύφος σου; Τη ματιά σου;

Η ηρεμία που μου προσέφερε η φύση τόσο στην εποχή της πανδημίας, όσο και στο παρελθόν υπερνίκησε τα όσα δυσβάσταχτα προβλήματα προέκυπταν.

Θεωρώ ότι η καραντίνα με επηρέασε δημιουργικά και ταυτοχρόνως με εξισορρόπησε αρκετά εφόσον είχα αυτήν την πολυτέλεια: ζωγραφική μέσα στη φύση.

Ως προς τις αλλαγές που συντελέστηκαν, ήταν μάλλον ως προς το θέμα του πειραματισμού με κάποια υλικά, πράγμα που είχε ήδη αρχίσει να με απασχολεί το 2019 και βρήκα την ευκαιρία να εμβαθύνω.

Για παράδειγμα έβρισκα μπροστά μου κάποιες προκλήσεις και χαιρόμουν όταν τις αντιμετώπιζα. Έκανα κάποια γλυπτά και ζωγράφισα σε λινό ή βαμβακερό πανί.

- Από πού αντλείς τις εμπνεύσεις σου;

Δεν είναι δεδομένο το θέμα του έργου πριν να ξεκινήσω. Η έμπνευση έρχεται άλλοτε κοιτώντας ένα δέντρο, έναν γάτο ή έναν κόκκορα. Κι άλλοτε ακούγοντας ένα τραγούδι ή διαβάζοντας ένα ποίημα. Για παράδειγμα το έργο «το αγκάθι του πάθους» είναι ένας συνδυασμός εικόνας και ποίησης. ένα ποίημα του Αντόνιο Ματσάδο ήρθε στο μυαλό μου καθώς κοιτούσα την αναρριχώμενη τριανταφυλλιά του κήπου. Κι έτσι κάπως αναμοχλεύεται το πάθος και ξανά καταλαγιάζει.

- Υπάρχουν συμβολισμοί στα έργα σου;

Νομίζω ότι ακόμα κι αν δεν ξεκινήσω με την πρόθεση να χρησιμοποιήσω συμβολισμούς στο έργο μου, τελικά παίρνω κάποιες εικόνες από την φύση, οι οποίες λειτουργούν απελευθερωτικά και μεταφέρουν αυτήν την ελευθερία μέσα στο έργο. Δηλαδή έρχεται η στιγμή που έχεις απέναντί σου έναν μικρό σπουργίτη και κοιτάς πόσο γρήγορα κινείται, τί ομορφιά έχει μες στην απλότητά του.

Αντιλαμβάνεσαι ότι αυτό που του ανήκει είναι μόνο το «τώρα». Κάτι αδιανόητο για τον άνθρωπο που πνίγεται μες στην ανασφάλεια. Κι ας είναι μικρό κι ευαίσθητο πουλάκι. Είναι μάλλον πιο ήρεμο από τον καθένα μας. Μπήκα κάποτε μέσα σε ένα κοτέτσι και ζωγράφισα. Είδα την υπεροχή που έχει ο πετεινός. Αγγίζει ειλικρινά την αλαζονεία! Δεν είναι τυχαίο που λέμε την λέξη «κοκκορεύεται».

- Ποιος ο ρόλος του ενστίκτου στη δουλειά σου;

Ένα τυχερό που έχουμε εμείς οι καλλιτέχνες είναι ότι μπορούμε να έχουμε μια επαφή με το ένστικτό μας. Επέλεξα να κάνω την ζωγραφική που θέλω και όπως με πήγαινε κάθε φορά. Κι αυτή η ελευθερία ενδεχομένως να έχει ένα τίμημα, αλλά ως προς το θέμα του ενστίκτου νομίζω ότι με βοήθησε να το διατηρήσω.

Η ροή του έργου διαμορφώνει το θέμα και νομίζω σ' αυτήν την διαδικασία παίζει σημαντικό ρόλο το ένστικτο. Όπως έλεγε ο Αϊνστάιν «σκέφτομαι με εικόνες».

- Από πού έχεις επιρροές;

Επιρροές έχω από πολλούς και διαφορετικούς ζωγράφους. Μου αρέσουν τα τοπία του Τέτση αλλά και του Μπουζιάνη. Ο Χατζηκυριάκος Γκίκας έχει σχεδιάσει πολλές κατσίκες -εξαιρετικά σχέδια. Πολλοί λένε ότι βρίσκουν ομοιότητες στην δουλειά μου με τον Chagall. Νομίζω περισσότερο σε προηγούμενες θεματικές κοντά στον μαγικό ρεαλισμό. Ένα χαρακτηριστικό της δουλειάς μου, σε κάθε θεματική είναι ο κενός χώρος. Αυτή η τάση για το ημιτελές συναντάται και στον Cezanne και στον Da Vinci, αλλά νομίζω ότι κυρίως η γνώση ότι υπήρξαν κάποιοι εξαιρετικά σπουδαίοι, προγενέστεροι από μας, μας δίνει την ηρεμία να συνεχίσουμε. Λέμε «α, αν είχε το non finito κι ο Da Vinci, τότε εντάξει καλά πάω…»

- Τι αποτελεί για σένα η Τέχνη και πώς την αντιλαμβάνεσαι; Θεωρείς ότι είναι μέσο φυγής και απελευθέρωσης ή μπορεί να αποτελέσει και σημείο εγκλωβισμού;

Έχοντας πραγματικά κουραστεί μέχρι να φτάσω στο σημείο και να πω «θα κάνω ζωγραφική» μπορώ να πω ότι η ζωγραφική μου προσέφερε μια άλλη διάσταση ζωής. Με πλήρη συνείδηση λέω ότι για μένα είναι μια άλλη ποιότητα ζωής, είναι σίγουρα απελευθερωτική. Είναι όμως αυτό που εισπράττουμε μέσα στην τέχνη συχνά αντίστροφο με αυτό που βιώνουμε γύρω απ' την τέχνη. Δηλαδή θέλει περίσσιο θάρρος να επικοινωνήσεις την δουλειά σου κι απ' την άλλη είναι κρίμα να μένεις εγκλωβισμένος στην ανασφάλεια σου.

- Πώς αντιλαμβάνεσαι την αγορά της Τέχνης έπειτα από την περίοδο του εγκλεισμού; Θεωρείς ότι έχουν αλλάξει οι κανόνες της αγοράς;

Συναντούμε πολλούς αστάθμητους παράγοντες στην ζωή μας. Συνθήκες που δεν μπορούμε να προβλέψουμε. Κάπως έτσι «μέναμε στο σπίτι μας» σύμφωνα με την οδηγία που έδινε ο ΕΟΔΥ ...έτσι όπως μέναμε στο σπίτι μας, άλλοι ζωγραφίζαμε κι άλλοι ανακαίνιζαν το σπίτι τους. Μέσα σ' αυτήν την συγκυρία μπορώ να πω ότι ευνοήθηκα γιατί πολλοί άνθρωποι θυμήθηκαν ξανά την ζωγραφική κι έτσι η τύχη μου χαμογέλασε αρκετές φορές. Ως άνθρωπος που κινούμαι αρκετά μοναχικά και αντισυμβατικά δεν μπορώ να μιλήσω για τους κανόνες της αγοράς. Χαίρομαι απλά που πέρα από κάθε δυσκολία και κάθε εμπόδιο, συνεχίζω και να ζωγραφίζω και να κινώ την δουλειά μου γιατί μόνο έτσι νιώθω καλά.

- Πιστεύεις ότι στο φιλότεχνο κοινό στην εποχή μας αρέσουν τα έργα ή οι… υπογραφές; Πώς δέχεται το ελληνικό κοινό την Τέχνη;

Υπάρχουν δύο είδη φιλότεχνων. Αυτοί που, όπως λέει η λέξη, αγαπούν την τέχνη κι αυτοί που θέλουν να είναι μέσα στα πράγματα και να έχουν ένα έργο με υπογραφή που στοιχίζει πολύ. Έχοντας συναναστραφεί και το ένα είδος και το άλλο χαίρομαι ιδιαίτερα γιατί οι άνθρωποι που αγόρασαν τα έργα μου ήταν αυτοί που τα αγάπησαν. Βέβαια είναι άξιο απορίας πως μια ιστορικός τέχνης από την Ιαπωνία στήριξε την δουλειά μου από την εποχή που ήμουν φοιτήτρια έως πρόσφατα και πώς ένας Αμερικάνος συλλέκτης έχει πάρει επίσης αρκετά έργα μου... Δεν είδαν προφανώς πιο πριν κάπου την υπογραφή μου.

Αντίστοιχα στην πολύ καλή εποχή των αρχών του 2000, συγκεκριμένα το 2003 που ξεκίνησα υπήρξαν εκθέσεις με μεγάλη επιτυχία, όπου άνθρωποι με ευαισθησία και καλό γούστο με στήριξαν κι αυτό για μένα ήταν πολύ σημαντικό.

Αλλά στην Ελλάδα υπάρχει και αυτό το είδος φιλότεχνων που αντιμετωπίζει την τέχνη ως μόδα. Όπως φοράει μια κυρία Dolce Gabbana, θέλει να έχει και έναν Φασιανό πχ.

Η τέχνη όμως δεν είναι μόδα. Η τέχνη έχει και πρέπει να έχει ουσία!

Φοβάμαι πως το ελληνικό κοινό πρέπει να σκεφτεί λίγο πιο ανοιχτά. Αν οι ομότεχνοι του Van Gogh ήταν πιο δημοφιλείς στην εποχή τους, ποιος μιλάει πια γι αυτούς και πόσοι μιλάνε για τον Van Gogh. Προφανώς σε βάθος χρόνου υπάρχει κάτι ουσιαστικό που παραμένει. Ούτε η μόδα, ούτε η υπογραφή.

- Μερίδα Ελλήνων καλλιτεχνών αποφασίζουν να αποστασιοποιηθούν από την ελληνική αγορά και στρέφονται στο εξωτερικό. Γιατί πιστεύεις ότι συμβαίνει αυτό; Εσύ κινείσαι εκτός συνόρων; Υπάρχει ενδιαφέρον;

Όπως αρκετοί συνάδελφοι, έτσι κι εγώ κάνουμε κινήσεις στο εξωτερικό. Η αγορά εκεί είναι μεγαλύτερη κι αυτό δίνει και περισσότερες προοπτικές. Γίνονται μεγάλες ομαδικές εκθέσεις κι αυτό μας δίνει την δυνατότητα της προσέγγισης ενός μεγαλύτερου κοινού. Επιπλέον στην Ευρώπη υπάρχει μια παράδοση στην σχέση που έχει το κοινό με την τέχνη. Η εμπειρία μου είναι κυρίως από το Λονδίνο όπου έχω εκθέσει πολλές φορές. Η πιο πρόσφατη έκθεση στο εξωτερικό όμως ήταν η συμμετοχή μου στην Μπιενάλε της Φλωρεντίας, το 2021, όπου έμεινα δέκα μέρες και είχα την χαρά να δω πέρα από κάποιους δυνατούς καλλιτέχνες της έκθεσης και τα εκπληκτικά μουσεία της πόλης.

- Πιστεύεις η τεχνολογία και social media διαμορφώνουν ένα νέο πεδίο «δράσης» στην αγορά Τέχνης; Άλλαξε μορφή ο τρόπος που επικοινωνείς και διαθέτεις τα έργα σου;

Η τεχνολογία έχει φέρει θετικά κι αρνητικά αποτελέσματα στην προβολή μας. Δηλαδή, ενώ σου προσφέρει την δυνατότητα να δείξεις την δουλειά σου, ταυτόχρονα δημιουργεί έναν κορεσμό στον θεατή και σταδιακά όλες οι εικόνες γίνονται ένας πολτός στο μυαλό του. Πάντως είναι στιγμές που «κλείνω» την πώληση ενός έργου μέσα από το whatsapp ή το messenger.

- Τι ετοιμάζεις για το μέλλον;

Η επόμενη έκθεσή μου θα είναι στην Πάτρα και το θέμα της θα είναι η ευδαιμονία που μας προσφέρει το αλκοόλ. «Περί Μέθης» ο τίτλος της έκθεσης και θα γίνει στην Cube Gallery. Μείνατε συντονισμένοι!

INFO

Αυτή την περίοδο η Αφροδίτη Παπαδουλή εκθέτει στην γκαλερί Estudio στην Κηφισιά τη νέα της δουλειά με τίτλο "Το φως του ήλιου πέρα από κάθε ανθρώπινη σκέψη" επιστρέφοντας σε μια από τις αγαπημένες της θεματικές, την αποτύπωση της ελληνικής υπαίθρου, μέσα από την δική της ματιά.

*Γκαλερί Estudio, Κυριαζή 9, Κηφισιά.

*Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη και Σάββατο 10:00-18:00 και Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή 10:00-21:00.

*Η έκθεση θα έχει διάρκεια έως τις 4 Μαρτίου 2023