Μαρίνα Συντελή: «Η δύναμη των κοινωνικών δικτύων στον χώρο της τέχνης είναι τεράστια»

Συνέντευξη στον Κώστα Κατόπη

Συνάντησα τη ζωγράφο Μαρίνα Συντελή στο ατελιέ της στη Γλυφάδα μια ζεστή φθινοπωρινή μέρα. Μπαίνοντας στον χώρο ένιωσα παράξενα οικεία, λες και μόλις πατούσα το πόδι μου στη ζεστή άμμο σε κάποια από τις… παραλίες μας, παρόλο που οι θάλασσες τριγύρω δείχνουν απειλητικές και φουρτουνιασμένες! Με τα ζωντανά χρώματα και την ενέργεια των κυμάτων που έμοιαζαν να ξεπηδούν από τους πίνακες, να μου δίνουν την εντύπωση ότι ακούω τους παφλασμούς τους!

Η καλλιτέχνης μου μίλησε για τη σπάνια τεχνική που χρησιμοποιεί για να ζωγραφίσει την οποία χρησιμοποιούσαν οι κλασικοί δημιουργοί τον 15^ο αιώνα, τις εμπνεύσεις αλλά και το πώς αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί στο κομμάτι της προβολής της δουλειάς της μέσω των social media και τους νέους κανόνες που δημιουργούν στη αγορά της Τέχνης. Και φυσικά πώς αυτό λειτούργησε και κατάφερε να αποδώσει καρπούς και μάλιστα σύντομα!

Μίλησε λοιπόν, για το πώς η τεχνολογία βοηθά τον καλλιτέχνη να προβάλει και να προωθήσει τη δουλειά του εντός και εκτός συνόρων, αλλά και τον ρόλο των γκαλερί σε μια εποχή που ο ανταγωνισμός –κυρίως μέσω Διαδικτύου– είναι κάτι παραπάνω από έντονος.

- Μαρίνα, μίλησέ μας για τη δουλειά σου. Γιατί θάλασσες, κυρίως αγριεμένες;

Αρχικά, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για το ενδιαφέρον σας και την ευκαιρία που μου δίνετε να μιλήσω για τη δουλειά μου. Γιατί θάλασσες… γιατί είμαι Ελληνίδα και η θάλασσα βρίσκεται μέσα μου, όπως σε όλους τους Έλληνες. Η θάλασσα για μένα αποτελεί μέσο έκφρασης, αφορμή δημιουργίας.

Είναι η φωνή μου για όσα σκέφτομαι, αισθάνομαι και θυμάμαι και δεν υπάρχουν λέξεις που μπορούν να τα χωρέσουν. Η απόδοση της κίνησης και η δύναμης της φουρτούνας αποτελούν πάντα πρόκληση για μένα. Ίσως να φωνάζουν δυνατότερα αυτά που θέλω να ακουστούν. Το μόνο σίγουρο είναι ότι γίνομαι ηρεμότερος άνθρωπος μετά από μερικές ώρες στο ατελιέ μου!

- Πώς έφτασες στις θάλασσες;

Οι θάλασσες προέκυψαν σταδιακά. Έχοντας εγκαταλείψει για προσωπικούς λόγους τη ζωγραφική για κάποιο διάστημα, ξαναγύρισα, πάλι για προσωπικούς λόγους, και διαχειρίστηκα την αμηχανία του κενού καμβά με ένα τοπίο της Σαντορίνης.

Η Σαντορίνη, με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της, τη δωρικότητα του τοπίου της, το μαύρο, το λευκό και το μπλε της, ήταν για μένα η πηγή της έμπνευσης μου και το αντικείμενο μελέτης μου για μερικά χρόνια. Για πρώτη φορά στα έργα αυτά, το μπλε μου μεταφράστηκε σε νερό. Σταδιακά, έφυγαν τα στοιχεία του νησιού και έμεινε η θάλασσα, που από μόνη της αποτελεί αστείρευτη πηγή έμπνευσης.

- Ποια τεχνική χρησιμοποιείς;

Η τεχνική που κατά κύριο λόγο χρησιμοποιώ είναι η ελαιογραφία. Ο τρόπος που χρησιμοποιώ τα υλικά, βασίζεται στην τεχνική που χρησιμοποιούσαν οι σπουδαίοι κλασικοί ζωγράφοι του 15^ο αιώνα. Αλλεπάλληλες στρώσεις αραιού χρώματος, διατηρούν αναλλοίωτη την ποιότητα και την ένταση των χρωστικών και παράλληλα η διαφάνεια επιτρέπει σε κάθε στάδιο της δημιουργίας να παραμένει ορατό.

Στη τεχνική αυτή με μύησε ένας σπουδαίος φίλος ζωγράφος από την Ολλανδία, που ονομάζεται Sef Berkers. Η τεχνική αυτή έχει δώσει στη δουλειά μου βάθος και δύναμη και νομίζω ότι οποιοδήποτε άλλο υλικό ή τεχνική ζωγραφικής είναι μη συγκρίσιμο.

- Θέτεις στόχους για το πώς εξελίσσεσαι σαν καλλιτέχνης ή το αφήνεις στην τύχη;

Στόχους συγκεκριμένους θέτω σίγουρα σε επίπεδο έργου. Καθένας πρέπει να έχει κάποιον δικό του λόγο ύπαρξης, έστω και αν αυτός είναι απολύτως προσωπικός. Κάθε έργο δίνει σε μένα μια απάντηση και μου δημιουργεί καινούργια ερωτήματα.

Αυτή η διαδικασία ορίζει την πορεία μου και σε αυτήν αφήνομαι. Σίγουρα έχω συγκεκριμένα όνειρα για τη δουλειά μου και όσα θα ήθελα να μπορέσω να μοιραστώ. Δεν ξέρω αν ποτέ θα πραγματοποιηθούν, αλλά πάντα θα βρίσκονται στο πίσω μέρος του μυαλού μου και πάντα θα ελπίζω.

- Είσαι γνωστή κυρίως μέσω των social media. Μπορείς να μας αναφέρεις τι σε ώθησε να ασχοληθείς τόσο ενεργά; Ποια η «δύναμή» τους στον τομέα της Τέχνης;

Η ενασχόλησή μου με τα social media προέκυψε μάλλον τυχαία. Όταν ξεκίνησα τον λογαριασμό μου στο Instagram σε καμία περίπτωση δεν προσέβλεπα σε δημόσια προβολή. Άρχισα, απλώς, να μοιράζομαι κάποια έργα μου, περισσότερο για να έχω αλληλεπίδραση και κριτική από άλλους συναδέλφους.

Δεν είναι εύκολο να συζητάς για θέματα καλλιτεχνικά με ανθρώπους που βρίσκονται μακριά από την διαδικασία της δημιουργίας. Το Instagram, λοιπόν, αποδείχτηκε ότι διαθέτει μια τεράστια κοινότητα καλλιτεχνών, όλων των επιπέδων, όλων των ηλικιών από όλα τα μέρη του κόσμου. Η αλληλεπίδραση και η αλληλοϋποστήριξη, η ευγένεια και ο σεβασμός που χαρακτηρίζουν την κοινότητα αυτή είναι κάτι που δε φανταζόμουν ποτέ.

Από ό,τι φαίνεται, η δύναμη των κοινωνικών δικτύων στον χώρο της τέχνης είναι τεράστια. Ο κάθε καλλιτέχνης έχει πρόσβαση σε κάθε σημείο του πλανήτη και ταυτόχρονα αποτελεί ο ίδιος σταγόνα στον ωκεανό. Από μόνο του αυτό φανερώνει και το μέγεθος της δύναμής τους.

- Να υποθέσουμε ότι, μέσω αυτών, έχεις διευρύνει το πελατολόγιό σου σχετικά γρήγορα και έκτος συνόρων…

Είναι επόμενο, εφόσον ο λογαριασμός μου είναι ουσιαστικά μια γκαλερί των έργων μου, ορατή στον οποιονδήποτε. Η τέχνη αφορά πολύ περισσότερους ανθρώπους σε παγκόσμιο επίπεδο απ’ ό,τι ποτέ φανταζόμουν.

Υπάρχουν χρήστες στο Instagram, στο LinkedIn, στο Facebook που ενδιαφέρονται πραγματικά για την τέχνη και επενδύουν σε αυτήν. Κάθε δημιουργός έρχεται σε άμεση επικοινωνία με τον πελάτη και πολλές φορές χρειάζεται να χτιστεί μια σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στους δύο. Δεν είναι πάντα εύκολο.

Όμως όταν υπάρχει ευγένεια, ειλικρίνεια και καλή πρόθεση, όλα είναι διαχειρίσιμα. Αισθάνομαι πραγματικά παράξενα γνωρίζοντας ότι μικρά κομμάτια της ψυχής μου έχουν αποκτήσει μια δίκη τους ζωή μακριά από μένα, σε διάφορες χώρες του πλανήτη.

- Τα social media είναι η… φυσική εξέλιξη στην αγορά της τέχνης; Η συγκεκριμένη αγορά θέτει νέους όρους και κανόνες;

Πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση. Νομίζω ότι τα κοινωνικά δίκτυα έχουν αλλάξει τους κανόνες σε κάθε εμπορική δραστηριότητα. Ο χώρος της τέχνης δε θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Οι όροι αλλάζουν τόσο για τους δημιουργούς όσο και για τους αγοραστές.

Οι δημιουργοί καλούνται να διαχειριστούν πολλά περισσότερα από τις δημιουργίες τους. Είναι απαραίτητο να λειτουργούν με επαγγελματισμό και να χτίζουν μόνοι τους, σιγά σιγά την εικόνα τους. Χωρίς να έχουν γνώσεις σε θέματα πρακτικά, γραφειοκρατικά η εμπορικά. Κάθε λάθος κοστίζει στον κόσμο του Διαδικτύου και δύσκολα συγχωρείται. Και είναι πραγματικά πολύ εύκολο να παρεκκλίνει κανείς από τον πρωταρχικό του σκοπό, την καλλιτεχνική δημιουργία, και να αναλώνεται σε θέματα μάρκετινγκ και πωλήσεων.

- Υπάρχει –εξ αποστάσεως– εμπιστοσύνη;

Η εμπιστοσύνη πάντα χτίζεται. Είτε από κοντά, είτε από μακριά. Ο κόσμος του Διαδικτύου ενέχει κινδύνους τόσο για αγοραστές όσο και για πωλητές. Ευτυχώς, υπάρχουν δικλίδες ασφαλείας και για τις δυο πλευρές, τουλάχιστον σε επίπεδο ασφαλείας συναλλαγών.

Φυσικά, χαμηλότερης τιμής έργα είναι πιο εύκολο να πουληθούν και έτσι να αρχίσει να χτίζεται και η εμπιστοσύνη. Οι αγοραστές που επανέρχονται, προτίθενται να επενδύσουν περισσότερα. Αυτό είναι μια ένδειξη ότι ο καλλιτέχνης - πωλητής κάνει κάτι καλά. Απλώς όλο αυτό απαιτεί υπομονή και επιμονή.

- Θεωρείς ότι υποβαθμίζεται ο ρόλος των γκαλερί;

Σε καμία περίπτωση. Απλώς αλλάζει. Όπως ακριβώς αλλάζει και ο ρόλος του καλλιτέχνη. Κακά τα ψέματα, ένα άνθρωπος δεν μπορεί να τα κάνει όλα και μάλιστα τέλεια. Κάτι θα ξεφύγει. Κάτι θα πάει λάθος λόγω άγνοιας ή απειρίας.

Η γκαλερί είναι χώρος τόσο φυσικής προβολής όσο και εμπορικής προώθησης. Έχω την μεγάλη τύχη να συνεργάζομαι με μια γκαλερί στο Ηνωμένο Βασίλειο και μπορώ να εκτιμήσω τα οφέλη αυτής της συνεργασίας. Χάρη στον κ. Steve Burnage (The Papillon Gallery) τα έργα μου μπόρεσαν να εκτεθούν σε ευρύ κοινό, τόσο μέσα από ατομικές μου εκθέσεις, όσο και μέσα από τη συμμετοχή των έργων μου σε σημαντικές ομαδικές εκθέσεις και art fairs. Όσο αξιόπιστη και αν είναι μια φωτογραφία στο Διαδίκτυο, είναι αδύνατον να αποδώσει ένα έργο στο 100%.

Η φυσική, λοιπόν, παρουσία των έργων μου, σε συνδυασμό με την εμπειρία και τις γνώσεις του εμπόρου τέχνης, είχαν σαν αποτέλεσμα τόσο την αύξηση των πωλήσεων, όσο και την αύξηση της αξίας των έργων μου. Επίσης, ανέλαβε εκείνος εξ ολοκλήρου τη δημιουργία μιας σειράς εκτυπώσεων περιορισμένου αριθμού αντιγράφων των έργων μου, εξασφαλίζοντας άριστη ποιότητα υλικών και εκτύπωσης λόγω της εμπειρίας και της γνώσης του, κάτι που για μένα θα ήταν σχεδόν αδύνατον.

- Πιστεύεις ότι είναι δουλειά του καλλιτέχνη να προβάλει και να πουλάει τη δουλειά του;

Ο καλλιτέχνης είναι πρωτίστως και πάνω απ’ όλα δημιουργός. Δεν μπορεί να γίνει έμπορος γιατί απλούστατα δεν μπορεί να κρίνει και να εκτιμήσει αντικειμενικά το έργο του. Το να προβάλλει τη δουλειά του, είναι μέρος αυτής. Αλλά το τα την προωθεί εμπορικά είναι κάτι εντελώς διαφορετικό.

Ακριβώς επειδή έχω επίγνωση της δίκης μου αδυναμίας στον τομέα αυτό, ποτέ δεν έχω δημοσιεύσει τιμές των έργων μου ή τη διαθεσιμότητα τους. Το site μου λειτουργεί αποκλειστικά ως portfolio και παρέχει τη δυνατότητα επικοινωνίας σε κάθε ενδιαφερόμενο. Μέχρι τώρα, φαίνεται ότι οποίος ενδιαφέρεται για τη δουλειά μου, βρίσκει τον τρόπο να έρθει σε επαφή μαζί μου.

- Τι συμβουλεύεις –εκ πείρας– τους καλλιτέχνες που θέλουν να τολμήσουν προωθήσουν τη δουλειά τους μέσω του Διαδικτύου;

Ειλικρινά, η όποια πείρα μου περιορίζεται στην διαχείριση των λογαριασμών μου, και όχι στην προώθηση της δουλειάς μου. Ποτέ δεν κάνω επιθετικές κινήσεις προβολής, μάλλον γιατί απλά είναι κάτι που δεν μου ταιριάζει. Πέραν από τα dos και don’ts που κυκλοφορούν, νομίζω ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά και συνοψίζονται σε μια μόνο λέξη: ειλικρίνεια. Σε έναν ψηφιακό κόσμο που πολλές φορές κυριαρχεί το ψέμα, η ειλικρίνεια νομίζω πως τελικά εκτιμάται και αν δεν είμαστε, αν μη τι άλλο, εμείς οι καλλιτέχνες ειλικρινείς, τότε πραγματικά δεν υπάρχει ελπίδα!

Επίσης, η ίδια η δουλειά, η αλλιώς το περιεχόμενο, όπως συνηθίζεται να λέγεται με όρους social media, είναι αυτή που τελικά λέει περισσότερα για μας και βρίσκεται εκεί, σε δημόσια θέα έτοιμη να κριθεί θετικά ή αρνητικά. Τελευταίο απαραίτητο όπλο στη μάχη της προβολής, είναι η υπομονή. Τίποτα δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη, χωρίς κόπο και με μαγικά κόλπα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε μόνο ένας κόκκος άμμου στον πλανήτη του internet. Έχουμε ίσες ευκαιρίες προβολής αλλά εξαρτάται από εμάς τους ίδιους και τη συνέπειά μας να ξεχωρίσουμε.

- Ποια η δράση σου το τελευταίο διάστημα;

Έπειτα από την επιτυχημένη μου ατομική έκθεση στο Southampton τον Σεπτέμβριο, τα έργα μου συμμετείχαν στο Winter Art & Antiques Fair στον εκθεσιακό χώρο Olympia στο Λονδίνο πριν από λίγες ημέρες. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να παρευρεθώ προσωπικά, αλλά είμαι ευγνώμων που βρισκόμουν εκεί, μέσα από τις θάλασσές μου.

Αυτές τις μέρες πραγματοποιείται η έκθεση Αrt & Antiques For Everyone στο NEC Birmingham, όπου τα έργα μου εκτίθενται μέσω της Τhe Papillon Gallery που με εκπροσωπεί. Ίσως να είναι και το τελευταίο event για το 2022, όμως πάντα διατηρώ κάποια επιφύλαξη, γιατί ο συνεργάτης μου συχνά με εκπλήσσει ευχάριστα!