Ήρα Παπαποστόλου "Τo συναίσθημα ως μύθος αποτυπώνεται στον καμβά"

 

Η ιστορικός και κριτικός τέχνης, Ήρα Παπαποστόλου επιμελήθηκε την ομαδική έκθεση «Τo συναίσθημα ως μύθος» όπου συμμετέχουν οι Σύλβια Αντωνιάδη, Βαγγέλης Θεοδωρίδης, Γιώργος Καβούνης, Βιβή Παπαδημητρίου

Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη

Την Alma - Contemporary Art Gallery στην Αθήνα επέλεξε μια ομάδα τεσσάρων σύγχρονων καλλιτεχνών για να μετατρέψει το πνεύμα σε ύλη και την ύλη σε πνεύμα στo πλαίσιo ενός «παγανιστικού μυστικισμού».

Η Σύλβια Αντωνιάδη, ο Βαγγέλης Θεοδωρίδης, ο Γιώργος Καβούνης και η Βιβή Παπαδημητρίου αποδεικνύουν με τη δουλειά τους ότι μυστικισμός δεν έχει να κάνει με τη λατρεία μιας υπερβατικής θεότητας αλλά μοιάζει να θεοποιεί την ψυχή και το σώμα. Οι καλλιτέχνες, με τον δικό τους ιδιαίτερο τρόπο ο καθένας, ανατρέπουν τη συμβατική εικόνα των πραγμάτων μετατρέποντας τα βιώματα σε φιλοσοφία ζωής.

Λίγο πριν τα εγκαίνια της έκθεσης συναντήσαμε την ιστορικό και κριτικό τέχνης Ήρα Παπαποστόλου που επιμελήθηκε την έκθεση και μιλήσαμε μαζί της.



Στον κατάλογο αναφέρεις ως επιμελήτρια της έκθεσης ότι η ομάδα των καλλιτεχνών που συμμετέχει μπορεί και μετατρέπει το πνεύμα σε ύλη και την ύλη σε πνεύμα στo πλαίσιο ενός «παγανιστικού μυστικισμού». Θα ήθελες να μας πεις περισσότερα γι αυτό;

Όπως γράφω και στο κείμενο της έκθεσης, ο μυστικισμός αυτός δεν έχει να κάνει με τη λατρεία μιας υπερβατικής θεότητας αλλά μοιάζει να θεοποιεί την ψυχή και το σώμα. Πρόκειται για τη «γήινη» ενσάρκωση των συμβόλων και τη «μυθοποίηση» των συναισθημάτων, της περιπέτειας της ψυχής και των ανθρώπινων ενστίκτων. Οι καλλιτέχνες της έκθεσης κατορθώνουν να δώσουν μορφή σε «σκοτεινές» ψυχοσωματικές καταστάσεις, σε συναισθήματα οργής, οδύνης ή έκπληξης και να τα βγάλουν στο φως με τον πολύ ιδιαίτερο τρόπο τους ο καθένας.

Ανατρέπουν τη συμβατική εικόνα των πραγμάτων μετατρέποντας τα βιώματα σε φιλοσοφία ζωής.

Στην απομυθοποιημένη εποχή στην οποία ζούμε, επιλέγουν να δημιουργήσουν τη δική τους «μυθολογία» με βάση το καθαρό συναίσθημα που προκύπτει μέσα από την προσωπική εμπειρία. Η βιοθεωρία τους στηρίζει τον «μύθο» τους και το κάθε έργο τους μοιάζει με μία ξεχωριστή ιερή γιορτή.

Αρχέτυπα, πολλές φορές με αναφορές σε λογοτεχνικά κείμενα ή στην όπερα, συγκεντρώνονται στις επιφάνειες ενός καμβά, σε χαρακτικά έργα, σε σχέδια, σε υδατογραφίες και σε έργα σε ξύλο.



Αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο αλλά θα ήθελες να αναφερθείς στον ρόλο των αρχέτυπων στην τέχνη;

Τα αρχέτυπα εμπεριέχουν ισχυρά σύμβολα όπως είναι η θηλυκή και η αρσενική αρχή ή τα στοιχεία της φύσης. Όλα βοηθούν στην περιγραφή των ψυχικών βιωμάτων. Τα βιώματα αυτά αποτελούν τη μυητική πορεία της συνείδησης έτσι ώστε να διευρύνεται η αντίληψη του θεατή.

 

Πώς οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες χρησιμοποιούν τα αρχέτυπα;

Θα δώσω ένα συγκεκριμένο παράδειγμα. Στο έργο της Σύλβιας Αντωνιάδη, το οποίο αναφέρεται στη Σαλώμη, παρουσιάζεται ατόφιο το αρχέτυπο της θηλυκής οντότητας. Η δύναμη της φύσης συμβολίζεται από τα κριάρια του διαδήματός της. Στην έκστασή της αναγνωρίζουμε την ανάγκη του θηλυκού δίχως περιορισμούς πόθου της. Άναρχη, όπως η λάβα της γης ή το υδάτινο τείχος που φέρει ένα τσουνάμι. Στο έργο εμφανίζονται επίσης αρχετυπικές σχέσεις όπως είναι η πίεση που ασκείται στη σχέση μητέρας και κόρης.

Το χειραγωγικό βλέμμα της μητέρας εμφανίζεται έκδηλο στην παράσταση. Υπάρχουν ακόμη σύμβολα όπως η Σελήνη ή οι κινήσεις των σωμάτων που οδηγούν την αφήγηση της εικόνας. Όμως αυτά λειτουργούν στη διαλεκτική του θεατή με το ίδιο το έργο.



Η ομάδα των τεσσάρων σύγχρονων καλλιτεχνών Σύλβιας Αντωνιάδη, Βαγγέλη Θεοδωρίδη, Γιώργου Καβούνη και Βιβής Παπαδημητρίου γνωστοποιούν το προσωπικό τους όραμα με συγκεκριμένη σκηνοθετική άποψη. Θα ήθελες να αναφερθείς στο μήνυμα που κάθε καλλιτέχνης επιθυμεί να περάσει στους θεατές;

 

Η Βιβή Παπαδημητρίου περιγράφει την «υπαρξιακή» απώλεια. Δίνει μορφή στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τα συναισθήματα και την προσωπικότητα ενός ανθρώπου. Ουσιαστικά, μιλάει στον θεατή για το πώς είναι να χάνεις τον εαυτό σου και να τον βρίσκεις ξανά επιβάλλοντας αυτό που είσαι.

Ο Βαγγέλης Θεοδωρίδης μιλάει για έναν μελλοντικό μεσαίωνα όπου, μετά από μία σειρά παγκοσμίων πολέμων με εκτεταμένη χρήση βιολογικών και πυρηνικών όπλων, η φύση έχει κάνει τις απαραίτητες προσαρμογές και μεταλλάξεις. Στα έργα του μας παρουσιάζει τα νέα πλάσματα που έχει δημιουργήσει και που είναι τα μόνα που κατάφεραν να επιβιώσουν. Με τον τρόπο αυτό μιλάει έμμεσα για την τραγικότητα της ανθρώπινης μοίρας.

Ο Γιώργος Καβούνης σχεδιάζει τον δικό του εωσφόρο. «Άγγελε, μόνο στο όνειρό μου δίνεις τα φτερά σου;» μας λέει δανειζόμενος τον στίχο του Διονύσιου Σολωμού από το έργο του «Ελεύθεροι πολιορκημένοι». Ο πεπτωκώς άγγελος παίρνει μορφή μέσα από το μάτι του «δημιουργού» που τον κοιτά από ψηλά.

Η Σύλβια Αντωνιάδη στο τετράπτυχό της με τίτλο «Σύνθεση της επιθυμίας» περιγράφει πτυχές του ανθρώπινου πάθους. Με αναφορές σε έργα όπως ο Don Carlo και ο Macbeth του Verdi, η Σαλώμη του Ριχάρδου Στράους ή ο Père Goriot του Μπαλζάκ εμφανίζει καταστάσεις όπως η κατάκτηση της γυναίκας από τον άντρα καθώς και τo πάθος για εξουσία και δύναμη με μέσο το έγκλημα.

 

Η γκαλερί Alma είναι μια γκαλερί που δραστηριοποιήθηκε αρχικά στα Τρίκαλα με επιτυχία. Έχεις διαπιστώσει ότι ο κόσμος στην επαρχία ασχολείται και επενδύει στην τέχνη;

Ειδικά τα Τρίκαλα έχουν ένα σημαντικό παρελθόν στα πολιτιστικά δρώμενα. Υπάρχει αγοραστικό κοινό και εκλεκτοί συλλέκτες. Και, ναι, έχω διαπιστώσει ότι στην επαρχία ο κόσμος και γνωρίζει από τέχνη και επενδύει σ' αυτήν.

 

Πώς βλέπεις την αγορά της τέχνης στην Ελλάδα της κρίσης;

Είναι γεγονός ότι οι γκαλερί και οι καλλιτέχνες βλέπουν να μη γίνονται οι πωλήσεις που θα μπορούσαν και σήμερα να γίνονται. Υπάρχει αγοραστικό κοινό το οποίο όμως έχει επιλέξει να μην κινείται αυτήν την περίοδο. Παρ’ όλ’ αυτά υπάρχει και μια νέα γενιά Ελλήνων επιχειρηματιών που, με την κατάλληλη ενημέρωση από ιστορικούς τέχνης και γκαλερίστες, θα είναι ικανή στο μέλλον να στηρίξει τους νέους καλλιτέχνες οι οποίοι στη χώρα μας είναι και πολλοί και πραγματικά ταλαντούχοι.

Θεωρείς ότι οι καλλιτέχνες στο εξωτερικό δραστηριοποιούνται επαγγελματικά ευκολότερα από ό,τι στην Ελλάδα;

Σίγουρα στο εξωτερικό υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για τους καλλιτέχνες. Σε χώρες της Ευρώπης, μάλιστα, τους αναλαμβάνουν μάνατζερ οι οποίοι ασχολούνται με την προώθηση της δουλειάς τους. Στο εξωτερικό η αγορά τέχνης είναι υγιής σε σχέση με την Ελλάδα: η αγοραπωλησία έργων τέχνης κινείται σε φυσιολογικούς ρυθμούς.

Βέβαια, εδώ και χρόνια, καμμία χώρα πια δεν μπορεί να διεκδικήσει αξιόπιστα τον τίτλο της καλλιτεχνικής μητρόπολης μιας και όλοι οι καλλιτέχνες, όπου κι αν ζουν, έχουν γενικά παρόμοιες δυνατότητες προβολής του έργου τους. Τα πολιτισμικά σύνορα έχουν καταργηθεί και όλοι γνώρισαν την πολυεθνικότητα, την παγκοσμιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης και την κοινή ιδιοκτησία της καλλιτεχνικής κληρονομιάς. Ωριμάζοντας σε μια Ελλάδα - μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε ένα διεθνές κλίμα που ορίζεται από τη νέα πραγματικότητα που θέλει ολόκληρο τον πλανήτη να μοιάζει με ένα χωριό, οι σύγχρονοι καλλιτέχνες ζουν την αναπροσαρμογή ενός παλιού πολιτισμού σε δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα και προσπαθούν να ερμηνεύσουν αυτήν την εποχή οπτικά, χωρίς να φοβούνται τα ιερά τέρατα της τέχνης που προηγήθηκαν. Αυτό είναι πολύ θετικό.



Τι νέο ετοιμάζεις στο εγγύς μέλλον;

Θα συνεχίσω να αρθρογραφώ στο art22 και στο slpress και να συνεργάζομαι με γνωστές γκαλερί της Αθήνας για ατομικές εκθέσεις καλλιτεχνών τους. Επίσης, ετοιμάζω μια μεγάλη ομαδική έκθεση σύγχρονων καλλιτεχνών που θα γίνει σε έναν χρόνο από τώρα. Είναι όμως πολύ νωρίς για να μιλήσω για την έκθεση αυτή.

Σε μερικούς μήνες θα κυκλοφορήσει το νέο μου βιβλίο από τις εκδόσεις Οσελότος με διηγήματα που έχουν να κάνουν αρκετά και με την περιγραφή του κόσμου της τέχνης όπως είναι στις μέρες μας.

 

Info

Ομαδική έκθεση «Τo συναίσθημα ως μύθος

Αlma Contemporary Art Gallery

Υψηλάντου 24, Κολωνάκι

Στάση Μετρό, Ευαγγελισμός

Διάρκεια έκθεσης: 22 Μαρτίου - 5 Μαΐου

Καλλιτέχνες: Σύλβια Αντωνιάδη, Βαγγέλης Θεοδωρίδης, Γιώργος Καβούνης, Βιβή Παπαδημητρίου.

Επιμέλεια έκθεσης: Ήρα Παπαποστόλου