Βασιλική Σουλαδάκη: Χρονοθηρία, μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ο πολιτισμός του χρυσόψαρου
Πριν λίγες μέρες, καθώς χάζευα στο twiter, είδα τα σχόλια κάτω από ένα άρθρο γνωστού δημοσιογράφου.
Δεν έχει σημασία αν συμφωνώ ή όχι με το συγκεκριμένο κείμενο. Έχει, όμως, ενδιαφέρον το γεγονός ότι από τα εκατοντάδες σχόλια διάφορων «αναγνωστών», δεν ήταν δύσκολο να διαπιστώσει κανείς ότι ελάχιστοι είχαν διαβάσει το άρθρο. Οι περισσότεροι είχαν κοιτάξει μόνο τον τίτλο και σχολίαζαν, υποθέτοντας ότι γνωρίζουν και το περιεχόμενο!
Τι μπορεί να φταίει; Μήπως τελικά ο χρόνος συγκέντρωσης προσοχής (attention span) των χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πλησιάζει αυτόν του χρυσόψαρου;
Μήπως έχουμε γίνει σαν τα συμπαθή χρυσόψαρα που στριφογυρίζουν ατέρμονα στη γυάλα και που σε κάθε γύρο ανακαλύπτουν έναν καινούργιο κόσμο;
«Η μνήμη του χρυσόψαρου, αντί να αποτελεί κατάρα, είναι γι’ αυτό μια μορφή χάριτος, που μεταμορφώνει κάθε επανάληψη σε πρωτόγνωρη εμπειρία και τη στενότητα μιας φυλακής στο άπειρο ενός κόσμου», σημειώνει ο Μπρινό Πατινό, στο βιβλίο του «Ο Πολιτισμός του Χρυσόψαρου». Μικρή πραγματεία για την αγορά της προσοχής.
Σύμφωνα με τους ερευνητές της Google, ο χρόνος συγκέντρωσης του χρυσόψαρου είναι οκτώ δευτερόλεπτα, μετά την πάροδο των οποίων αδυνατεί να διατηρήσει την προσοχή του εστιασμένη.
Οι ερευνητές της Google κατάφεραν επίσης να εκτιμήσουν τη διάρκεια προσοχής των millennials, που γεννήθηκαν σε συνθήκες μόνιμης διασύνδεσης και μεγάλωσαν με μια οθόνη αφής στα χέρια τους, αλλά που όπως και εμείς αδυνατούν να αγνοήσουν τον καταιγισμό ειδοποιήσεων που λαμβάνουμε στο κινητό μας, αλλά και εκείνων που βρίσκονται κολλημένοι στις οθόνες των smartphone τους κάθε στιγμή.
Η διάρκεια προσοχής, η ικανότητα συγκέντρωσης αυτής της γενιάς σύμφωνα με τους ερευνητές της Google είναι εννέα δευτερόλεπτα. Ένα δευτερόλεπτο παραπάνω σε σύγκριση με το χρυσόψαρο!
Πέρα από αυτό το διάστημα, ο εγκέφαλος αποσπάται και χρειάζεται νέο ερέθισμα, κάτι νέο που να επανεκκινεί το πνευματικό του σύμπαν.
Αυτή η οικονομία της προσοχής και η δημιουργία ενός ατέρμονου τώρα έχει αλλάξει με βάναυσο τρόπο τη σχέση μας με την ενημέρωση, την αλήθεια, την πληροφορία και τον δημόσιο χώρο.
Αυτό, με τη σειρά του, οδηγεί πολλούς αφενός να πέφτουν θύματα των «ψευδών ειδήσεων» και αφετέρου να καλλιεργούν συστηματικά μια υστερία της δημόσιας συζήτησής, διότι αυτή η υστερία εξασφαλίζει μια διαρκή επαγρύπνηση.
«Η οικονομία της προσοχής σφυρηλατεί, την κοινωνία της πληροφοριακής και δημοκρατικής ατονίας».
