Βασιλική Σουλαδάκη: Η «ασφαλειοποίηση» της παράτυπης μετανάστευσης
Στον πολύ ενδιαφέροντα συλλογικό τόμο
«Εξωτερικές σχέσεις της Ε.Ε.», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις
Σιδέρη, Ο Παναγιώτης Τσάκωνας αναφέρεται σε ένα από τα κεφάλαια του βιβλίου
στην «ασφαλειοποίηση» του φαινομένου της παράτυπης μετανάστευσης.
Αν και το ζήτημα της παράτυπης
μετανάστευσης αντιμετωπιζόταν και στο παρελθόν ως «ζήτημα ασφάλειας» λόγω της
εξάπλωσης των εγκληματικών οργανώσεων και της σύνδεσής τους με τη διαχείριση
παράνομων δικτύων διακίνησης μεταναστών, ειδικά μετά την 11η Σεπτεμβρίου
πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις άρχισαν να αντιμετωπίζουν την παράτυπη
μετανάστευση ως ζήτημα «εθνικής ασφάλειας».
Πέραν αυτού, όπως σημειώνει ο Άκης
Καρατράντος σε άλλο σημείο του ίδιου βιβλίου, μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις
στο Παρίσι τον Νοέμβριο του 2015 και σε συνδυασμό με την
προσφυγική-μεταναστευτική κρίση, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας και των
υβριδικών απειλών συνδέθηκε και με το ζήτημα ασφάλειας των συνόρων.
Όμως πόσο επιτυχημένη έχει αποδειχθεί η
πολιτική της ένωσης;
Η τραγωδία της Συρίας καθώς και οι
θάνατοι μεταναστών στην προσπάθεια τους να περάσουν στην Ευρώπη ανάγκασαν την Ε.Ε.
να βγει από τον λήθαργό της.
Μέχρι το τέλος του 2015 ένα εκατομμύριο
πρόσφυγες και μετανάστες πέρασαν τα σύνορα της Ένωσης (972.551 τα θαλάσσια και
34.000 τα χερσαία), οι περισσότεροι (818.654) διασχίζοντας τα θαλάσσια σύνορα
της Τουρκίας με την Ελλάδα.
Το χάος που ακολούθησε καθώς και η στάση
κυρίως των χωρών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης απέδειξαν ότι τόσο οι
πολιτικές καταστολής όσο και οι πολιτικές πρόληψης της Ε.Ε. υπήρξαν αναποτελεσματικές.
Η υλοποίησή του «σχεδίου
μετεγκατάστασης» που αποφασίστηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούνιο του 2015
απέτυχε.
Παρά τη δέσμευση των κρατών-μελών της
Ένωσης για αποδοχή συγκεκριμένου αριθμού (98.255), προσφύγων από τα «κράτη
πρώτης-γραμμής, με την ολοκλήρωση του προγράμματος το 2017, ο αριθμός των
προσφύγων που είχαν μετεγκατασταθεί ήταν περίπου 27.500, με την Πολωνία και την
Ουγγαρία να έχουν μηδενικές αποδοχές και τη Σλοβακία να έχει δεχτεί μόλις 16
άτομα.
Η συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας, είχε ως
αποτέλεσμα τη μείωση των μεταναστευτικών ροών στην «Ανατολική Μεσογειακή Οδό»,
όμως την ίδια στιγμή οδήγησε στη αύξηση των μεταναστευτικών ροών στη «Κεντρική
Μεσογειακή Οδό», την πλέον επικίνδυνη θαλάσσια οδό στον κόσμο. Είχε επίσης ως
αποτέλεσμα τον εγκλωβισμό χιλιάδων κυρίως στα ελληνικά νησιά.
Τα τελευταία γεγονότα τόσο στη Συρία όσο
και στα σύνορα μας, καταδεικνύουν την προσπάθεια εργαλειοποίησης της ανθρώπινης
δυστυχίας από την Τουρκία για πολιτικά οφέλη.
Ωστόσο αυτό δεν πρέπει να οδηγήσει σε αγνόηση
των πραγματικών δεδομένων.
Η πραγματικότητα είναι ότι με τα
εκατομμύρια των προσφύγων διασκορπισμένους στο έδαφος της τόσο σε προσφυγικούς
καταυλισμούς όσο και σε διάφορα αστικά κέντρα, η Τουρκία αποτελεί χώρα κλειδί
στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών άρα μια ευθεία σύγκρουση με την Ευρώπη
θα ήταν λάθος. Είτε μας αρέσει είτε όχι το προσφυγικό δεν μπορεί να
αντιμετωπιστεί χωρίς την αναγκαστική «συνεργασία» με την Τουρκία.
Τέλος ενώ συζητάμε μεθόδους αποτροπής, η
Ε.Ε. ως σώμα διαχείρισης κρίσεων φάνηκε αδύναμη σε περιπτώσεις όπως αυτές της
Συρίας και της Λιβύης με αποτέλεσμα να παίζει περιφερειακό ρόλο ενώ η Ρωσία
σαφέστατα έχει αναβαθμίσει τον ρόλο της στην περιοχή.
