Δημήτρης Μπούκας: Υποχρεωτικότητα και διαμεσολάβηση: Πώς συμβαδίζουν;
Υποχρεωτικότητα και διαμεσολάβηση: Σημαντικές αλλαγές αναμένεται να υπάρξουν στον τρόπο αλλά και στον χρόνο απονομής της δικαιοσύνης με την εφαρμογή του ν. 4640/2019 για τη διαμεσολάβηση στις αστικές και εμπορικές διαφορές. Ήδη, από τα μέσα της εβδομάδας που μας πέρασε, είναι υποχρεωτικό να υπάρξει μια Αρχική Συνεδρία μεταξύ των εμπλεκομένων μερών σε υποθέσεις οικογενειακών διαφορών, δηλαδή σε ζητήματα που άπτονται των σχέσεων μεταξύ των συζύγων (υποθέσεις διατροφής, επιμέλειας τέκνων κ.λ.π.). Από τα μέσα Μαρτίου, η Υποχρεωτική Αρχική Συνεδρία (ΥΑΣ) θα επεκταθεί και σε διαφορές που εκδικάζονται κατά την τακτική διαδικασία του Μονομελούς Πρωτοδικείου (πάνω από 30.000 ευρώ) καθώς και στις αντίστοιχες του Πολυμελούς. Παράλληλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε, πώς ήδη από την ημερομηνία ψήφισης του νόμου (30 Νοεμβρίου 2019) υφίσταται η υποχρέωση του πληρεξούσιου δικηγόρου, πριν την προσφυγή στη δικαιοσύνη, να ενημερώνει εγγράφως τον εντολέα του για τη δυνατότητα να λυθεί η υπόθεσή του μέσω διαμεσολάβησης και το σχετικό αποδεικτικό να κατατίθεται μάλιστα και στη γραμματεία του δικαστηρίου. Είναι δεδομένο πώς οι παραπάνω καινοτομίες έχουν δημιουργήσει εύλογο προβληματισμό στον νομικό κόσμο και όχι μόνο. Θα συμβάλλουν στην αποσυμφόρηση των δικαστηρίων καθώς αρκετές υποθέσεις δεν θα χρειάζεται να φτάνουν σε αυτά ή θα προκαλέσουν πρόσθετη και περιττή (;) επιβάρυνση στον πολίτη στην προσπάθειά του να «βρει το δίκιο του»; Η αλήθεια είναι ότι η ίδια η καθημερινότητα θα κρίνει το εγχείρημα. Το σίγουρο όμως είναι ότι όλα τα παραπάνω θα συμβάλλουν στην διαμόρφωση μιας διαφορετικής κουλτούρας στον τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων που προκύπτουν. Μέσω της αρχικής συνεδρίας, τα εμπλεκόμενα μέρη θα έχουν τη δυνατότητα αφενός να μάθουν για έναν θεσμό που υφίσταται στην ελληνική έννομη τάξη από το 2010, ωστόσο ελάχιστοι έχουν χρησιμοποιήσει. Αφετέρου, να αναλογιστούν τις συνέπειες της έναρξης ενός δικαστικού αγώνα, όπου υπάρχει αβεβαιότητα αναφορικά με το χρόνο και το κόστος της διαδικασίας αλλά και με την έκβαση του αποτελέσματος. Εξάλλου, σε αντίθεση με τα δικαστήρια όπου υπάρχει νικητής και χαμένος, στη διαμεσολάβηση, τη λύση την συν-διαμορφώνουν τα μέρη και όχι ο δικαστής, οπότε μπορεί να είναι κοινά αποδεκτή (win-win).Μάλιστα, τόσο κατά την αρχική συνεδρία όσο και καθ’ όλη τη διάρκεια της διαμεσολάβησης δεν τηρούνται πρακτικά (ενίσχυση εμπιστευτικότητας) ενώ στο τέλος υπάρχουν δύο ενδεχόμενα: είτε θα συνταχθεί πρακτικό αποτυχίας εφόσον τα μέρη δεν συμφωνήσουν, είτε θα συνταχθεί πρακτικό επιτυχούς διαμεσολάβησης, το οποίο εφόσον κατατεθεί στη γραμματεία του αρμόδιου δικαστηρίου, αποτελεί εκτελεστό τίτλο. Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων: η διαμεσολάβηση δεν είναι πανάκεια, ούτε όλες οι υποθέσεις μπορούν και πρέπει να λυθούν με διαμεσολάβηση. Εξάλλου, θεωρητικά, όλα αυτά τα χρόνια, η προσφυγή στο δικαστήριο αποτελεί το έσχατο μέσο στην προσπάθεια εξεύρεσης μιας συμβιβαστικής λύσης στα προβλήματα που ανακύπτουν. Και πολλές φορές, και εμείς οι δικηγόροι βρίσκουμε συμβιβαστικές λύσεις χωρίς την ανάγκη παρουσίας κάποιου τρίτου. Ωστόσο, πλέον ο νομοθέτης αποφάσισε πώς ήρθε η ώρα, πρωτίστως, να δοθεί η δυνατότητα να γίνει γνωστή η διαμεσολάβηση στην πράξη, να έρθουν σε επαφή μαζί της οι πολίτες. Θεώρησε πως με μια ώρα ενημέρωσης, μπορεί να «κερδηθούν» χρόνια δικαστικής διαμάχης. Σε κάθε περίπτωση, προσφέρει στον πολίτη μια ακόμη δυνατότητα στην γκάμα επιλογών που έχει, ούτως ώστε να αποφασίσει ο ίδιος με ποιο τρόπο θα φτάσει γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα στο επιθυμητό για τον ίδιο αποτέλεσμα.
Ο Δημήτρης Μπούκας είναι δικηγόρος & διαμεσολαβητής
