Βασίλης Σωτηρόπουλος: Διαγραφή δεδομένων για ποινικές υποθέσεις από το Διαδίκτυο
Είναι γνωστό από το 2014 ότι δυσμενή προσωπικά
δεδομένα που παρουσιάζονται ως αποτελέσματα σε μηχανές αναζήτησης (π.χ. yahoo,
google) μπορούν να αφαιρεθούν λόγω του νέου «δικαιώματος στην λήθη». Ωστόσο,
αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Ακόμη και η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων
μπορεί να απορρίψει ένα σχετικό αίτημα, ενώ και η ίδια η νομοθεσία παραμένει
εξαιρετικά ασαφής και γενικόλογη στις προϋποθέσεις εφαρμογής του δικαιώματος
στην λήθη. Μια εντελώς πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου της Ε.Ε. έρχεται τώρα
να θέσει συγκεκριμένα κριτήρια για το πώς θα χειρίζονται τέτοια αιτήματα οι
ανεξάρτητες Αρχές.
Η απόφαση του Δικαστηρίου της Ε.Ε. δημοσιεύθηκε στις 24.9.2019 και αφορά
ορισμένες υποθέσεις που χειρίστηκε η γαλλική Αρχή Προστασίας Προσωπικών
Δεδομένων, η ιδρυθείσα το 1978 Commission nationale de l’informatique et
des libertés (CNIL). Σε 4 υποθέσεις της, η CNIL αρνήθηκε να διατάξει την Google
να αφαιρέσει αποτελέσματα και στη συνέχεια οι καταγγέλλοντες προσέφυγαν στο
Γαλλικό Συμβούλιο της Επικρατείας εναντίον αυτής της άρνησης. Το γαλλικό ΣτΕ
έστειλε προδικαστικά ερωτήματα (το 2017, δηλαδή πριν την θέση σε εφαρμογή του
GDPR) και το Δικαστήριο της Ε.Ε. με την απόφαση C‑136/17 κατέληξε σε
συγκεκριμένες απαντήσεις. Η απόφαση επικεντρώνεται στα λεγόμενα «ευαίσθητα
δεδομένα», δηλαδή στις πληροφορίες για τη φυλετική ή εθνική καταγωγή, τα
πολιτικά φρονήματα, τις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις, τη συμμετοχή σε
συνδικαλιστικές οργανώσεις και την υγεία και τη σεξουαλική ζωή.
Το μεγάλο ερώτημα που αντιμετώπισε το Δικαστήριο της Ε.Ε. είναι τί γίνεται
με όλες τις πληροφορίες για ποινικές διαδικασίες που διακινούνται στο
Διαδίκτυο, όταν έχουν ολοκληρωθεί πλέον οι διαδικασίες με αθωωτική απόφαση. Τί
γίνεται με τα παλιά ρεπορτάζ που εξακολουθούν να είναι προσβάσιμα; Το
Δικαστήριο της Ε.Ε. (Λουξεμβούργο) παρέπεμψε για το θέμα αυτό στο Ευρωπαϊκό
Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Στρασβούργο) που δέχθηκε, στο
πλαίσιο αυτό, ότι το κοινό είχε συμφέρον όχι μόνο να ενημερώνεται σχετικά με
γεγονότα της επικαιρότητας, αλλά επίσης και να έχει τη δυνατότητα να
πραγματοποιεί αναζητήσεις σχετικά με γεγονότα του παρελθόντος, δεδομένου ότι το
εύρος του ενδιαφέροντος του κοινού όσον αφορά τις ποινικές διαδικασίες δεν είναι
πάντοτε σταθερό και ενδέχεται να διαφοροποιείται με την πάροδο του χρόνου
ανάλογα, ιδίως, με τις περιστάσεις της συγκεκριμένης υπόθεσης (απόφαση του ΕΔΔΑ
της 28ης Ιουνίου 2018, M. L. και W. W. κατά Γερμανίας). Συνεπώς, στο
πλαίσιο αίτησης διαγραφής συνδέσμων προς ιστοσελίδες στις οποίες έχουν
δημοσιευθεί πληροφορίες σχετικά με ποινική διαδικασία κατά του υποκειμένου των
δεδομένων οι οποίες αφορούν προγενέστερο στάδιο της διαδικασίας αυτής και δεν
ανταποκρίνονται πλέον στην παρούσα κατάσταση, εναπόκειται στον φορέα
εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης να εκτιμήσει, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των
περιστάσεων της συγκεκριμένης υπόθεσης, όπως ιδίως τη φύση και τη σοβαρότητα
του επίμαχου αδικήματος, την πορεία και την έκβαση της εν λόγω διαδικασίας, τον
χρόνο που έχει μεσολαβήσει, τον ρόλο που διαδραματίζει το υποκείμενο των
δεδομένων στον δημόσιο βίο και τη συμπεριφορά του κατά το παρελθόν, το
ενδιαφέρον του κοινού κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης, το περιεχόμενο και
τη μορφή της δημοσίευσης, καθώς και τις επιπτώσεις της για το εν λόγω
υποκείμενο, αν το υποκείμενο των δεδομένων έχει δικαίωμα να πάψουν οι ως άνω
πληροφορίες να συνδέονται, επί του παρόντος, με το ονοματεπώνυμό του μέσω του
καταλόγου αποτελεσμάτων, ο οποίος προκύπτει κατόπιν αναζήτησης που έχει διενεργηθεί
με βάση το ονοματεπώνυμο αυτό.
Το Δικαστήριο της Ε.Ε. προσθέτει μία ακόμη καινοτόμο σκέψη στην σχετική προβληματική. Αναφέρει στην απόφαση ότι η μηχανή αναζήτησης, ακόμη και όταν διαπιστώνει ότι δεν συντρέχει τέτοια περίπτωση λόγω του ότι η εμφάνιση στα αποτελέσματα του επίμαχου συνδέσμου είναι απολύτως απαραίτητη για να συμβιβαστούν τα δικαιώματα του υποκειμένου των δεδομένων για σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και για προστασία των δεδομένων του με την ελευθερία πληροφόρησης των δυνητικά ενδιαφερόμενων χρηστών του Διαδικτύου, υποχρεούται, σε κάθε περίπτωση και το αργότερο επ’ ευκαιρία της αίτησης διαγραφής συνδέσμων, να διαμορφώσει τον κατάλογο των αποτελεσμάτων κατά τέτοιο τρόπο ώστε η συνολική εικόνα που εμφανίζεται στον χρήστη του Διαδικτύου να αντικατοπτρίζει την τρέχουσα κατάσταση της ένδικης διαδικασίας, όπερ προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, ότι οι σύνδεσμοι προς ιστοσελίδες που περιέχουν πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση αυτή πρέπει να εμφανίζονται πρώτοι στον κατάλογο αυτόν.
O Βασίλης Σωτηρόπουλος είναι δικηγόρος.
