Βασίλης Σωτηρόπουλος: Νέοι κανόνες copyright από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Είναι κοινό μυστικό ότι το 80% της νομοθεσίας μας αποτελεί πλέον ενσωμάτωση οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ποσοστό αυτό ενδέχεται να είναι μεγαλύτερο σε ζητήματα προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας. Η ελληνική νομοθεσία είναι η πιο άρτια υποδοχή σε εθνικό επίπεδο της νομοθεσίας της Ε.Ε. σε ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων.
Πολύ πρόσφατα έγινε αντιληπτό ότι η ψηφιακή διάχυση της γνώσης και οι αυξημένες ανάγκες για έρευνα και διδασκαλία σε ένα ψηφιακό περιβάλλον προσκρούει σε μια αρτηριοσκληρωτική αντίληψη για την προστασία των πνευματικών έργων. Η λογική της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι ότι προστατεύει τα πρωτότυπα πνευματικά έργα, εκτός εάν υπάρχει ένας ειδικότερος λόγος για την άρση αυτής της προστασίας, μια εύλογη χρήση (fair use) που δεν χρειάζεται να έχει αδειοδοτηθεί από τον δικαιούχο των δικαιωμάτων.
Ένα σημείο μεγάλης δικαστηριακής τριβής την τελευταία δεκαετία είναι, για παράδειγμα, η τοποθέτηση συνδέσμων υπερκειμένου (hypertext links), ιδίως όταν εκεί που παραπέμπουν δεν έχει αναρτηθεί ένα έργο κατόπιν άδειας του δημιουργού. Με τη νέα Οδηγία που ψηφίζεται αυτές τις ημέρες από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το θέμα αυτό επιλύεται νομοθετικά, τουλάχιστον για τους συνδέσμους που παραπέμπουν σε δημόσια προσβάσιμα έντυπα έργα: με πολλή σαφήνεια το άρθρο 11 της νέας Οδηγίας θα λέει ότι η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας δεν απαγορεύει την τοποθέτηση συνδέσμων υπερκειμένου σε αυτά τα έργα. Επίσης η νέα Οδηγία επιτρέπει τη χρήση σύντομων αποσπασμάτων από έντυπα έργα, χωρίς να χρειάζεται να αιτιολογείται το εύλογο της μη αδειοδοτημένης χρήσης τους στη βάση της έρευνας, της διδασκαλίας κ.τ.λ. Αυτό σημαίνει ότι τα «memes» που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο δεν θα κινδυνεύουν να οδηγήσουν κάποιον χρήστη ενώπιον των δικαστηρίων.
Ωστόσο, η νέα Οδηγία έχει δεχτεί και έντονες επικρίσεις. Στις 23 Φεβρουαρίου έγινε στην Κολωνία μια μεγάλη διαδήλωση εναντίον του νέου ευρω-νόμου, ο οποίος θεωρείται «λογοκριτικός» καθώς επιβάλλει στις υπηρεσίες διαμοιρασμού αρχείων να έχουν άδεια από τους δικαιούχους των πνευματικών δικαιωμάτων. Πράγματι, το άρθρο 13 της Οδηγίας επιβάλλει ένα υποχρεωτικό καθεστώς αδειοδότησης για το σύνολο των παρόχων μέσων των οποίων διακινούνται έργα πνευματικής ιδιοκτησίας. Υπάρχουν επίσης συλλογές υπογραφών κατά της Οδηγίας, λόγω του ότι θεωρείται ότι μέσω των νέων περιορισμών της πνευματικής ιδιοκτησίας επιβάλλει μια λογοκριτική λογική στο Διαδίκτυο.
Η αλήθεια είναι ότι με τη νέα Οδηγία επαναλαμβάνονται αρχές και κανόνες που ισχύουν τα τελευταία είκοσι χρόνια στο Διαδίκτυο, ειδωμένοι όμως μέσα από την οπτική των λόμπι των πνευματικών δικαιωμάτων. Θα περιμέναμε ότι επιτέλους η ανάπτυξη χαμηλής χρέωσης υπηρεσιών από τους ίδιους τους δικαιούχους των δικαιωμάτων και τις εταιρείες τους θα μείωναν το κυνήγι μαγισσών στο Διαδίκτυο. Κάθε φορά όμως που η βιομηχανία του θεάματος αποτύγχανε οικονομικά, επιστράτευε τις υψηλές γνωριμίες της επιζητώντας κυριαρχική προστασία.
Γράφει ο Βασίλης Σωτηρόπουλος, δικηγόρος, υποψήφιος ευρωβουλευτής με το Ποτάμι.
