H συμφωνία με το Ιράν και η ευρωπαϊκή στρατηγική
Γράφει η Βασιλική Σουλαδάκη, διεθνολόγος
Ο Τραμπ στις δηλώσεις του δεν αναφέρθηκε μόνο στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Έκανε λόγο για αλλαγή καθεστώτος, μίλησε για το Ιράν ως απειλή για την περιοχή. Όσον αφορά στις κυρώσεις, δεδομένης της τρέχουσας οικονομικής κατάστασης το νέο κύμα αμερικανικών κυρώσεων μπορεί να έχει επιπτώσεις στην οικονομία του Ιράν αλλά η κατάσταση δεν είναι η ίδια όπως το 2015. Πριν τη συμφωνία είχαν επιβληθεί κυρώσεις τόσο από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ όσο και από την Ευρώπη. Άρα τώρα ο αντίκτυπος των κυρώσεων των ΗΠΑ για την ιρανική οικονομία θα εξαρτηθεί από την αντίδραση των Ευρωπαίων εταίρων της. Εάν η Ευρώπη, όπως όλα δείχνουν, συνεχίσει τη συνεργασία με το Ιράν, οι επιπτώσεις στην οικονομία θα είναι πολύ μικρότερες.
Μετά τις τελευταίες εξελίξεις είναι παραπάνω από σαφές ότι χρειάζεται άμεσα η χάραξη μιας αυτόνομής ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής. Η Ε.Ε. και τα κράτη - μέλη της δεν μπορούν να συρθούν πίσω από τις ΗΠΑ σε αυτό το ζήτημα γιατί μια τυχόν απόσυρση θα ήταν αφενός αντίθετη με τα συμφέροντα ασφάλειας της Ευρώπης, ενώ θα μπορούσε να δημιουργήσει μεγαλύτερη αστάθεια στη Μέση Ανατολή με άμεσο κίνδυνο η Ευρώπη να υποστεί τις συνέπειες. Πέραν αυτού εάν η Ε.Ε. εγκαταλείψει τη συμφωνία κινδυνεύει να χάσει κάθε ίχνος αξιοπιστίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν χρειάζεται αναπροσαρμογή της πολιτικής της σε μια πιο αυτόνομη κατεύθυνση μόνο λόγω του Τραμπ. Τη χρειάζεται κυρίως διότι η παγκόσμια ισορροπία ισχύος έχει αλλάξει.
Σήμερα επικρατεί ένα πολυπολικό σύστημα που περιλαμβάνει μεγάλες αλλά και περιφερειακές δυνάμεις. Κανείς δεν πρόκειται να υπερασπιστεί το ευρωπαϊκά συμφέροντα και την Ευρώπη καλύτερα από την ίδια την Ευρώπη και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ε.Ε. πρέπει να αναπτύξει τη δική της αντίληψη για τον κόσμο. Σε ένα σύστημα όπου οι διάφορες μεγάλες δυνάμεις συνεργάζονται και ανταγωνίζονται μεταξύ τους ταυτόχρονα, η συμμαχία με τις ΗΠΑ παραμένει ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη. Όμως την ίδια στιγμή οφείλει και πρέπει να στείλει ένα σαφές μήνυμα ότι η Ευρώπη έχει και κόκκινες γραμμές. Και η Ε.Ε. πρέπει να επενδύσει σε συνεργασίες με κράτη και δυνάμεις προκειμένου να πετύχει τους στόχους της. Στην παρούσα φάση προτεραιότητα αποτελεί να παραμείνει ζωντανή η συμφωνία με το Ιράν και αυτό για να συμβεί θα πρέπει η Ε.Ε. να συνεργαστεί με τα άλλα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας που διαπραγματεύτηκαν τη συμφωνία: την Κίνα και τη Ρωσία.
Το πολυπολικό σύστημα που πλέον επικρατεί απαιτεί ευελιξία κινήσεων. Είναι αλήθεια λίγο χαοτικό να χρειάζεται να συνεργάζεσαι σε κάποια πεδία και να ανταγωνίζεσαι ταυτόχρονα σε κάποια άλλα, όμως σε αυτόν τον κόσμο που τα συστήματα ισχύος έχουν αλλάξει, καλείται να λειτουργήσει η Ε.Ε. και να προσαρμοστεί χαράσσοντας μια αυτόνομη στρατηγική.
