Βιομηχανία 4.0 και καινοτόμο επιχειρείν αντιμέτωποι με προκλήσεις
Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι ένας συλλογικός όρος για τις τεχνολογίες και τις έννοιες μιας οργάνωσης αλυσίδας αξίας
του Βασίλη Κορκίδη
προέδρου ΕΒΕΠ
Προ ετών το όραμα της παραγωγής του αύριο περιλάμβανε έξυπνα εργοστάσια, μηχανές, πρώτες ύλες και προϊόντα που επικοινωνούν μέσα σε ένα «Διαδίκτυο πραγμάτων» και συνεργάζονται με την παραγωγή.
Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε από την πανδημία και σήμερα, από τις μέχρι πρότινος «απρόβλεπτες» καταστάσεις που δημιούργησε η σύρραξη Ρωσίας - Ουκρανίας λόγω της εξαιρετικά δυναμικής, αβέβαιης και περίπλοκης αγοράς στην εφοδιαστική αλυσίδα και στη συμπεριφορά καταναλωτών, τα δίκτυα εφοδιαστικής αλυσίδας απαιτούν νέες μεθόδους, προϊόντα και υπηρεσίες που οδηγούν σε νέες προκλήσεις και ευκαιρίες με την εφαρμογή μεθόδων και τεχνολογιών που περιγράφονται συχνά με τον όρο «Industry 4.0».
Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι ένας συλλογικός όρος για τις τεχνολογίες και τις έννοιες μιας οργάνωσης αλυσίδας αξίας.
Το «νέο μοντέλο» παραγωγής είναι το λεγόμενο έξυπνο εργοστάσιο, όπου επιμέρους συστήματα, βασισμένα στη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών, είναι σε θέση να παρακολουθούν τις φυσικές διεργασίες, να δημιουργούν εικονικά αντίγραφα του φυσικού κόσμου και να λαμβάνουν αποκεντρωμένες αποφάσεις μέσω μηχανισμών αυτο-οργάνωσης.
Συνηθίζεται να λέγεται πως «Η κρίση γεννά ευκαιρίες», το μόνο βέβαιο όμως είναι πως δημιουργεί προκλήσεις. Και εδώ η πρόκληση για το «Industry 4.0» είναι η έλλειψη πρώτων υλών, για λόγους που είναι πλέον γνωστοί, εν πολλοίς «ευθύνεται» από το φρενάρισμα της παραγωγής, την κρίση επισιτισμού, μέχρι και την αύξηση του ενεργειακού κόστους.
Αυτή είναι η πρώτη πρόκληση που σχετίζεται με την κυκλική οικονομία. Η «αντίστροφη» εφοδιαστική, αυτής που γνωρίζουμε και η οποία έχει συσσωματώσει ήδη την ψηφιοποίηση στα επίπεδα εκείνα που είναι σήμερα γνωστή και εφαρμόσιμη.
Η αντίστροφη εφοδιαστική είναι η διαδικασία δρομολόγησης των εμπορευμάτων από το σημείο κατανάλωσής τους σε έναν κόμβο ενοποίησης, προκειμένου να ανακτηθεί η αξία τους και να ελαχιστοποιηθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους.
Μπορεί η αντίστροφη εφοδιαστική να δώσει λύση στην έλλειψη πρώτων υλών; Το ερώτημα έχει απαντηθεί με την πρακτική της ανακύκλωσης, η οποία όμως ακόμη και σήμερα είναι σε μικρή κλίμακα σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες.
Τα εμπορεύματα σπάνια σχεδιάζονται για αντίστροφη εφοδιαστική, γεγονός που καθιστά τη μεταφορά επιστροφής δυσκολότερη στον σχεδιασμό και την εκτέλεση.
Ωστόσο, σήμερα υπάρχουν δύο μέθοδοι συλλογής, όπως παραλαβή, όπου η εταιρία παραδίδει σε έναν πελάτη και επωφελείται συλλέγοντας αγαθά για επιστροφή με το «drop-off», όπου οι πελάτες εναποθέτουν τα εμπορεύματά τους σε ένα σημείο παραλαβής, όπου επιτρέπει τη μείωση του κόστους του «πρώτου χιλιομέτρου».
Την πρακτική αυτή την έχουμε δει για το αλουμίνιο, το γυαλί, το χαρτί, τα σίδερα, αλλά όχι για τα μικροτσιπ από όλο το φάσμα των ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών συσκευών και μίας σειρά άλλων προϊόντων που δεν τα φανταζόμαστε.
Πρόσφατα μεγάλη αλυσίδα προώθησης επίπλων και ειδών σπιτιού δοκιμάζει την «δεύτερη ευκαιρία» πριν την ανακύκλωση.
Αυτό σημαίνει διαχείριση πρώτων ανακτημένων υλών, γραμμές επισκευών επιτόπου και άρα υπερπήδησης προβλημάτων εφοδιαστικής καθώς και περιβαλλοντική προστασία.
Η δεύτερη πρόκληση είναι η αξιοποίηση του όρου «Additive Manufacturing». Ο λόγος για προσθετική κατασκευή και εκτύπωση 3D.
Η τεχνολογία αυτή χρησιμοποιείται ήδη σε πολλές βιομηχανίες, όπως υγειονομικής περίθαλψης, της αεροδιαστημικής και της άμυνας, της οδοντιατρικής, στα ηλεκτρονικά και στα κοσμήματα.
Η αγορά προσθετικής κατασκευής το 2012, μεταξύ προϊόντων και υπηρεσιών, ανήλθε σε 2,2 δις δολάρια, με ρυθμό ανάπτυξης 28,6%. Πιο πρόσφατα, εκτιμήθηκε ότι η παγκόσμια αγορά για την προσθετική κατασκευή αυξήθηκε σε 6,1 δισ. δολάρια και εκτιμάται ότι η ευρεία διάδοσή της θα αλλάξει ριζικά τον τομέα της παραγωγής.
Η 3D παραγωγή είναι μία ευκαιρία να ξεπεραστούν τα προβλήματα της εφοδιαστικής από πιθανή έλλειψη πρώτων υλών στην τοποθεσία παραγωγής.
Άφησα τελευταία την σοβαρότερη πρόκληση, καθώς μιλάμε για καινοτόμο επιχειρείν και είναι ο ανθρώπινος παράγοντας.
Είναι σημαντικό για τους οργανισμούς να αναπτύξουν ένα πλαίσιο που θα συνδυάζει την ανθρώπινη πτυχή και τις τεχνολογικές απαιτήσεις, καθώς έχουν αναπόσπαστο ρόλο στον σχεδιασμό και τη λειτουργία της έξυπνης βιομηχανίας.
Ο Πρωταγόρας ο Αβδηρίτης εισήγαγε την έννοια του «ανθρωποκεντρισμού», με τη χαρακτηριστική ρήση «πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος».
Στο νέο κύκλο παραγωγής του 21ου αιώνα, το θεμελιώδες μέσο συναλλαγής είναι η μάθηση. Τα καινοτόμα συστήματα, είτε παράγουν προϊόντα είτε υπηρεσίες, είναι συστήματα γνώσης.
Στο ερώτημα τι θα μπορούσε να κάνει μία επιχείρηση για να διαχειριστεί τη γνώση που συνιστά σήμερα βασική πρόκληση στο επιχειρείν, η απάντηση είναι αναζήτηση ενός ευέλικτου μοντέλου με προσαρμοστικότητα.
Η κάθε επιχείρηση καλείται να δράσει βάσει υποκειμενικών αξιολογήσεων των ανθρώπων της και να αξιολογηθεί, στη συνέχεια, επίσης υποκειμενικά από τους πελάτες.
Η διαχείριση της γνώσης και η βελτίωση του γνωσιακού επιπέδου είναι εκείνες οι παράμετροι που θα ανοίξουν ένα νέο κεφάλαιο στο «Industry 4.0».
Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι τα τρία προηγούμενα στάδια των επονομαζόμενων βιομηχανικών «επαναστάσεων» προήλθαν από τη γνώση, που οδήγησε στην εφεύρεση.
