Το καλό, το κακό και το καταστροφικό σενάριο για τον ελληνικό τουρισμό

Εξαιρετικά χαμηλή παραμένει η ορατότητα στον ελληνικό τουρισμό σε ό,τι αφορά εκτιμήσεις για τις αγορές που θα τροφοδοτήσουν με τουρίστες τη χώρα μας αλλά και επίπεδα στα οποία θα διαμορφωθεί η ζήτηση.Ενδεικτικό της πρόκλησης που καλείται να αντιμετωπίσει ο ελληνικός τουρισμός φέτος είναι το γεγονός πως ο τουριστικός τομέας, που στην Ε.Ε. αντιπροσωπεύει το 10% του ΑΕΠ της Ένωσης και συνδέεται με το 12% της απασχόλησης, στην Ελλάδα εκτιμάται πως συμβάλλει στο 26-30% του ΑΕΠ της χώρας και στο τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου υπολογίζεται πως απασχολεί περισσότερους από 700.000 εργαζόμενους.

Σύμφωνα με τη μελέτη του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (INSETE) και της Deloitte , η Ελλάδα έχει πολύ καλή εικόνα σε όλες τις κύριες ευρωπαϊκές αγορές, τις μακρινές αγορές Αυστραλίας και Καναδά, καθώς και σε Πολωνία, Τσεχία, τις σκανδιναβικές χώρες και στις περισσότερες χώρες των Βαλκανίων. Θετική εικόνα για την Ελλάδα καταγράφεται και στις αγορές του Ισραήλ και της Βόρειας Μακεδονίας. Οι δύο συγκεκριμένες αγορές, ωστόσο, εμφανίζονται να έχουν μικρότερα περιθώρια επίδρασης στα μεγέθη του ελληνικού τουρισμού, εξαιτίας της χαμηλής κατά κεφαλή δαπάνης των τουριστών από αυτές.Οι χώρες που δέχθηκαν το ισχυρότερο πλήγμα από την πανδημία προσφέρουν μια εικόνα των ευκαιριών αλλά και των δυσκολιών που καλείται να υπερκεράσει ο ελληνικός τουρισμός φέτος.  Σε κάθε περίπτωση, οι χώρες που θα αποτελέσουν το «καλάθι» αγορών από το οποίο προσδοκά να προσελκύσει πελάτες ο ελληνικός τουρισμός θα επισημοποιηθούν τις επόμενες μέρες. Σύμφωνα με τον υπουργό Τουρισμού Χ. Θεοχάρη, η πρώτη ομάδα χωρών για τις οποίες θα ξεκλειδώσουν οι πτήσεις θα οριστικοποιηθούν και θα ανακοινωθούν μέχρι 1 Ιουνίου.Σε συνθήκες ακραίας αβεβαιότητας όπως αυτές που διαμόρφωσε η πανδημία, τα σενάρια αποτελούν τον μόνο τρόπο να μορφοποιηθούν κάποιοι «εικονικοί» οδικοί χάρτες στους οποίους θα βασιστούν οι επιχειρηματίες για να λάβουν κρίσιμες αποφάσεις για τις εταιρείες τους.Σ’ αυτή τη λογική, η Deloitte επεξεργάστηκε τρία πιθανά σενάρια για την πορεία του ελληνικού τουρισμού στους επόμενους μήνες και το 2021.

Στο ήπιο σενάριο, τα μέτρα οδηγούν σε αντιμετώπιση της πανδημίας στο γ' τρίμηνο. Τα όποια ξεσπάσματα της νόσου αντιμετωπίζονται με τεστ και ιχνηλατήσεις, αλλά όχι με lockdown. Σε συνδυασμό με αποτελεσματικά υγειονομικά πρωτόκολλα, επιτυγχάνεται η σταδιακή επανέναρξη των ταξιδιών και του τουρισμού. Η πλειοψηφία των ξενοδοχείων ξεκινούν τη λειτουργία τους τον Ιούνιο ή τις αρχές Ιουλίου. Η ταξιδιωτική κίνηση είναι σαφώς μειωμένη, αλλά δεν χάνεται εντελώς η χρονιά. Τα κυβερνητικά μέτρα τονώνουν την τοπική ζήτηση, ο ελληνικός τουρισμός βγαίνει επικοινωνιακά ενισχυμένος και οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν τις λειτουργικές και χρηματοοικονομικές προκλήσεις. Η σεζόν επεκτείνεται προς τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο. Στα ξενοδοχεία πόλης επιδρούν θετικά η σταδιακή επανεκκίνηση των city breaks των επαγγελματικών ταξιδιών, των συνεδρίων και εκδηλώσεων.

Το 2021 είναι χρονιά ισχυρής ανάκαμψης για τον ελληνικό τουρισμό, η χρονιά ξεκινά ομαλά, χρησιμοποιώντας ως βάση την επιτυχημένη διαχείριση του 2020. Ο ξενοδοχειακός κλάδος αντιμετώπισε προβλήματα, αλλά καταφέρνει να βγει αλώβητος από την κρίση και σχετικά ενισχυμένος σε σύγκριση με ανταγωνιστικές χώρες. Η ανάκαμψη μεγεθών στα επίπεδα του 2019 απαιτεί τουλάχιστον 2-3 χρόνια.

Στο ενδιάμεσο, δυσμενές σενάριο, η πανδημία επιμένει, καθώς η σταδιακή άρση των περιορισμών οδηγεί σε νέα έξαρση ακόμα και μέσα στο καλοκαίρι. Στον δυτικό κόσμο και στις βασικές αγορές που ενδιαφέρουν τον ελληνικό τουρισμό, η πανδημία διαρκεί μέχρι τις αρχές του 2021. Οδηγεί σε βαθιά και παρατεταμένη οικονομική κρίση, με την οικονομική ανάκαμψη να ξεκινά δειλά στα τέλη του 2021 και να επιταχύνεται ή επιτυγχάνεται στο δεύτερο εξάμηνο του 2022.Παρά τις προσπάθειες, η επανεκκίνηση των διεθνών ταξιδιών εμποδίζεται από τα lockdown, τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς και τις υποχρεωτικές καραντίνες, ενώ τα υγειονομικά πρωτόκολλα αποδεικνύονται όχι όσο θα έπρεπε αποτελεσματικά. Στην Ελλάδα, αν και παρατηρείται ύφεση στον αριθμό των κρουσμάτων το καλοκαίρι, η ασθένεια επανέρχεται από τον Σεπτέμβριο.Για τα εποχικά ξενοδοχεία, η τουριστική περίοδος του 2020 χάνεται καθώς μπορεί να βασιστεί μόνο στον περιορισμένο εγχώριο τουρισμό. Τα ξενοδοχεία πόλης πλήττονται επίσης ιδιαίτερα, καθώς τα επαγγελματικά ταξίδια, οι εκδηλώσεις, τα συνέδρια και ο τουρισμός πόλης περιορίζονται σημαντικά το 2020 αλλά και στις αρχές του 2021. Καθώς η πανδημία υποχωρεί σταδιακά, τα διεθνή ταξίδια αρχίζουν να επανακάμπτουν σταδιακά από τα μέσα του 2021 και έπειτα. Η ανάκαμψη του ελληνικού τουρισμού ξεκινά με σχετικά αργό ρυθμό το 2021, εντός μια συρρικνωμένης παγκόσμιας αγοράς. Αξιοποιώντας την καλή διαχείριση της υγειονομικής κρίσης, ο ελληνικός τουρισμός επανέρχεται στα επίπεδα του 2019 σε τουλάχιστον 3-4 χρόνια. Ως αποτέλεσμα, ο αντίκτυπος στον κλάδο είναι σημαντικός, με πτωχεύσεις επιχειρήσεων, άνοδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αν και η δομή και λειτουργία του κλάδου δεν επηρεάζονται σημαντικά.

Στο τρίτο, δριμύ σενάριο, η πανδημία συνεχίζει με σφοδρότητα και εντός του 2021, μέχρι να βρεθεί κατάλληλο εμβόλιο ή να επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης. Τα συνεχή κύματα εξάρσεων της νόσου επιφέρουν σοβαρές επιπτώσεις σε κοινωνία, οικονομία και διεθνείς αγορές. Επιπτώσεις για τις οποίες κανείς δεν ήταν προετοιμασμένος. Η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας ξεκινά σταδιακά από τα μέσα του 2022. Οι όποιες προσπάθειες επανεκκίνησης του τουρισμού έχουν ελάχιστα αποτελέσματα και οι περιορισμοί στα διεθνή ταξίδια ισχύουν τόσο το 2020 όσο και το 2021. Η επίδραση στις διεθνείς μετακινήσεις είναι ακόμα μεγαλύτερη και μακροπρόθεσμη καθώς υπερισχύουν φόβος και απομονωτισμός. Ο παγκόσμιος ταξιδιωτικός κλάδος επηρεάζεται περαιτέρω αρνητικά από τη σοβαρή οικονομική κρίση και από τη διατάραξη της ευρύτερης αλυσίδας του, καθώς αεροπορικές εταιρείες, τουρ οπερέιτορ κ.λπ. αντιμετωπίζουν πτωχεύσεις και σοβαρά λειτουργικά προβλήματα. Πιο μακροπρόθεσμα, παρατηρούνται αλλαγές στις συνήθειες και προτιμήσεις των ταξιδιωτών και παγιώνονται μικρότεροι αριθμοί μετακινήσεων και ταξιδιωτών τόσο για αναψυχή όσο κυρίως για επαγγελματικούς λόγους, ιδιαίτερα σε ώριμες αγορές όπως η Ευρώπη.  Για τον ελληνικό τουρισμό, το σενάριο αυτό προβλέπει ουσιαστικά δύο χαμένα χρόνια, τόσο για τα εποχικά όσο και τα ξενοδοχεία πόλης, με αποτέλεσμα δομικές αλλαγές. Η σταδιακή ανάκαμψη του τουρισμού ξεκινά από το 2022, ενώ ο ελληνικός τουρισμός επανέρχεται στα επίπεδα του 2019 μετά από, τουλάχιστον, μια πενταετία και εντός εντελώς διαφορετικού περιβάλλοντος.