Τα πάνω κάτω έχει φέρει στις διεθνείς αγορές το ξέσπασμα του κορωνοϊού, βυθίζοντας μετοχές σε limit down και εκτοξεύοντας άλλες σε ιστορικά υψηλά. Ο θανατηφόρος ιός έχει ήδη στοιχίσει τις ζωές 500 ανθρώπων, ενώ τα επιβεβαιωμένα κρούσματα αυτή τη στιγμή φτάνουν τα 25.000. Φήμες ωστόσο κάνουν λόγο για πολύ υψηλότερα νούμερα, σε μια προσπάθεια της κινεζικής κυβέρνησης να συγκαλύψει μερικώς την έκταση της κρίσης, ώστε να περιοριστεί ο πανικός.
Γράφει ο Γιάννης Τσιρογιάννης
Αν νομίζετε όμως ότι ο κορωνοϊός (ή κοροναϊός ή όπως λέγεται τέλος πάντων) αφορά μόνο ανθρώπινες ψυχές και όχι τις τσέπες καλοταϊσμένων παιχτών της Wall Street, θα εκπλαγείτε με το μέχρι που μπορεί να φτάσει ο κυνισμός τους. Διότι φυσικά και αφορούν τις τσέπες τους. Μια πανδημία αποτελεί αυτό που οι αγορές αποκαλούν «μαύρο κύκνο» (black swan event), δηλαδή ένα απρόβλεπτο γεγονός παγκόσμιας εμβέλειας με –συνήθως– καταστροφικές επιπτώσεις, όπως ένα τρομοκρατικό χτύπημα. Και οι αγορές λατρεύουν τους μαύρους κύκνους, όσο τίποτε άλλο για την ακρίβεια. Διότι και ειδικά στην εποχή της πληροφορίας και του Ίντερνετ, φήμες και οικονομικά στοιχεία όπως ένα tweet του Τραμπ ή τα εργασιακά μάκρο των ΗΠΑ προσφέρονται υπερβολικά εύκολα και γρήγορα ώστε να επηρεάσουν σημαντικά χρηματιστηριακούς δείκτες, που συχνά έχουν ήδη αποτιμήσει γεγονότα.
Στον αντίποδα, ό,τι σκάει σαν βόμβα μπορεί να σημάνει για κάποιους την καταστροφή και για άλλους την ευημερία. Η αγορά διψά για το απρόβλεπτο και κυρίως το χαοτικό, αυτό που δεν ελέγχεται. Η κατάσταση αυτή τη στιγμή με τον κορωνοϊό δε μπορεί να κριθεί ως ελεγχόμενη, καθώς και παρά την εντυπωσιακή αντίδραση της Κίνας (έχτισαν νοσοκομείο μέσα σε 10 ημέρες οι άνθρωποι!), ο ιός έχει εξαπλωθεί σε πάρα πολλές χώρες. Ταυτόχρονα από τη μία η κινεζική κυβέρνηση προκειμένου να προστατεύσει τα συμφέροντά της δεν αποκαλύπτει τα ακριβή νούμερα έκτασης της κρίσης, από την άλλη δεν υπάρχει κάποια ξεκάθαρη καθησυχαστική ανακοίνωση από τους διεθνείς οργανισμούς υγείας, χωρίς να έχει επιβεβαιωθεί ακόμη κάποιο εμβόλιο. Την ίδια στιγμή η λεγόμενη συμπεριφορά της «αγέλης» (herding) βρίσκεται σε πλήρη έξαρση, με τον πανικό να οδηγεί σε επιπόλαιες κινήσεις στα χρηματιστηριακά ταμπλό. Με άλλα λόγια είναι η τέλεια ώρα για τρελά πονταρίσματα στη Wall Street, τουλάχιστον μέχρι να κατακάτσει ο κουρνιαχτός. Ίσως στο «πρόσωπο» του κορωνοϊού, οι αγορές να βρήκαν τον καινούργιο τους καταλύτη, αφού και ο εμπορικός πόλεμος (που παρότι συνεχίζεται) είναι πλέον… last year.
Μέσα σε αυτό το κλίμα είχαμε μια εβδομάδα – κόλαση στα διεθνή χρηματιστήρια. Οι Κινέζοι επέστρεψαν από τις διακοπές του νέου Σεληνιακού Έτους για να δουν την αγορά να καταγράφει τη χειρότερη βουτιά από τη φούσκα του 2015. Μόνο τη Δευτέρα, ο CSI 300 με τα blue chips κατέγραψε πτώση 9,1% στο Χρηματιστήριο της Σαγκάης. Από τις 4.000 μετοχές σχεδόν όλες βρέθηκαν στο κόκκινο, με το 90% αυτών να βυθίζονται στο χαμηλότερο επιτρεπτό όριο ημέρας (10%) που ορίζει το κράτος. Το κινεζικό γουάν ξεπέρασε το όριο των 7 γουάν ανά δολάριο, καταγράφοντας πτώση 1,6%, ενώ και τα εμπορεύματα –από φοινικέλαιο μέχρι χαλκό– χτύπησαν limit down.
Η κεντρική τράπεζα της Κίνας προχώρησε σε έκτακτη ένεση ρευστότητας 250 δισ. δολαρίων μέσω reverse repos και μείωση του επιτοκίου κατά 10 μονάδες βάσης, σε μια προσπάθεια να επαναφέρει την τάξη, κάτι που εν μέρει επετεύχθη αφού η αγορά ανέκαμψε τις επόμενες ημέρες. Στην πραγματικότητα όμως τα σκαμπανεβάσματα δεν αποτελούν τίποτα περισσότερο από κερδοσκοπία με πρόφαση το ξέσπασμα του ιού, αφού την ίδια ώρα στην απέναντι όχθη του Ειρηνικού, η Wall Street κάνει «πάρτι» με τον S&P 500 να καταρρίπτει νέα ρεκόρ πάνω από τις 3.300 μονάδες, γεγονός που έδωσε με τη σειρά του ώθηση στις ασιατικές αγορές. Χωρίς να υπάρχει κάποια ιδιαίτερα ενθαρρυντικό σινιάλο από τα αμερικανικά οικονομικά μάκρο, οι επενδυτές «πάτησαν» σε δήθεν αισιοδοξία για την πορεία της επιδημίας, την ώρα που οι οργανισμοί υγείας δεν έχουν δώσει κάποιο ξεκάθαρο μήνυμα χαλάρωσης (αλλά ούτε και πανικού)! Με άλλα λόγια το χάος του κορωνοϊού έδωσε το ιδανικό πάτημα για ένα sell-off και αγορές στα χαμηλά, και στη συνέχεια το απαραίτητο ράλι που χρειάζεται η Wall Street (και ο Τραμπ) προκειμένου να συνεχιστεί το λεγόμενο extend and pretend και τα ανεξήγητα υψηλά στις αγορές, δηλαδή το να προσποιούμαστε πως όλα καλά κι ανθηρά την ώρα που όλοι οι δείκτες της πραγματικής οικονομίας δείχνουν το αντίθετο, δηλαδή ύφεση…
Το μεγάλο σορτάρισμα
Δεν είναι λίγοι όσοι υποστηρίζουν πως, τουλάχιστον όσον αφορά την Κίνα, ο κορωνοϊός αποτέλεσε απλά την αφορμή για σορτάρισμα και κερδοσκοπία στην Ασία. Κι αυτό διότι τα μηνύματα για τις αγορές της κυρίως Κίνας ήταν αρνητικά ήδη από τον περασμένο μήνα, πριν το ξέσπασμα της επιδημίας. Στις 23 Ιανουαρίου ο CSI 300 είχε κλείσει με πτώση 2,8%. Ήταν η μεγαλύτερη πτώση που έχει καταγραφεί ποτέ σε τελευταία συνεδρίαση του Σεληνιακού Έτους για τις κινεζικές αγορές.
Άλλοι πάλι το πηγαίνουν ένα βήμα παραπέρα ισχυριζόμενοι πως ο κορωνοϊός δεν προήλθε από φυσικούς παράγοντες (από νυχτερίδες, φίδια κ.λ.π όπως μεταδίδουν τα περισσότερα μίντια), αλλά ότι δημιουργήθηκε σκοπίμως σε βιοχημικά εργαστήρια. Πράγματι, επίσημα δεν έχει επιβεβαιωθεί πως ο κορωνοϊός προέρχεται από τις νυχτερίδες (οι οποίες παρεμπιπτόντως ύστερα από αυτό απαγορεύθηκαν στις ασιατικές αγορές τροφίμων, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία). Αυτό που φαίνεται να έχει επιβεβαιωθεί όμως από Αμερικανούς και Ινδούς επιστήμονες, είναι πως ο ιός περιέχει «ψήγματα» του γνωστού θανατηφόρου HIV, γεγονός που μαρτυρά ανθρώπινο χέρι στη μετάλλαξη του ιού. Αυτό είναι μάλιστα κάτι που αποκάλυψε πρώτο το Zero Hedge, ένα οικονομικό σάιτ ιδιαίτερα δημοφιλές στους απανταχού «σορτάκηδες» του πλανήτη, αφού ήταν το μοναδικό που είχε προβλέψει τη φούσκα που οδήγησε στην παγκόσμια κρίση του 2008. Λίγες ώρες μετά την «αποκάλυψη» για τον κορωνοϊό, το Twitter διέγραψε επιτόπου το λογαριασμό του Zero Hedge εν μέσω δημόσιας κατακραυγής, επικαλούμενο παραβίαση της πολιτικής του κοινωνικού δικτύου. Αντίστοιχο εμπάργκο «έφαγε» και από το Facebook πριν από λίγο καιρό, γεγονός που έδωσε ακόμη περισσότερη τροφή σε θεωρίες συνωμοσίας.
Οι σχετικές φήμες αναφέρουν πως ο κορωνοϊός κατασκευάστηκε ως βιοχημικό όπλο από τους ίδιους τους Κινέζους, ενώ άλλες θέλουν τους Αμερικανούς να βρίσκονται πίσω από τη δημιουργία και εξαπόλυσή του, με σκοπό την αποσταθεροποίηση της κινεζικής οικονομίας, σε μια εποχή που ο ασιατικός γίγαντας απειλεί ανοιχτά τη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη. Οι πιο…. νατουραλιστές βλέπουν τον κορωνοϊό ως το «αόρατο χέρι της αγοράς», τη φυσική διόρθωση που έρχεται να παρέμβει όταν οι ρυθμοί της παγκόσμιας ανάπτυξης αδυνατούν να υποστηριχθούν από τους πόρους του πλανήτη. Ό,τι και να ισχύει πραγματικά, το μόνο σίγουρο είναι πως στο τέλος την πληρώνουν ανθρώπινες ψυχές και πως αναμφίβολα το πλήγμα στην ήδη κλονισμένη παγκόσμια οικονομία θα είναι σημαντικό.
Ο κινεζικός ιός «προσβάλλει» την παγκόσμια οικονομία
Το τελευταίο που χρειαζόταν η ήδη επιβαρυμένη παγκόσμια οικονομία ήταν μια πανδημία. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) η παγκόσμια ανάπτυξη θα φτάσει μόλις το 2,9% φέτος. Την τελευταία φορά που είδαμε τέτοια νούμερα ήταν στο ξέσπασμα της κρίσης του 2008.
Στο 4,5% θα μπορούσε να περιοριστεί η αύξηση του ΑΕΠ της Κίνας στο α’ τρίμηνο, από 6% το προηγούμενο αντίστοιχο διάστημα, εάν η επιδημία του κορωνοϊού πλήξει έστω και προσωρινά την κινεζική παραγωγή, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Bloomberg. Μια τέτοια επιβράδυνση θα μεταφράζονταν σε μείωση 1,4 εκατοστιαίας μονάδας από τις προβλέψεις που έγιναν πριν από την εκδήλωση του ιού.
Εκτός από την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ αντιμετωπίζει αυξημένο κίνδυνο μείωσης της οικονομικής τους ανάπτυξης κατά 1,7 ποσοστιαία μονάδα σε αυτό το τρίμηνο – εάν ο ιός έχει σοβαρό, αλλά βραχύβιο αντίκτυπο. Οι γειτονικές Νότια Κορέα και Ιαπωνία αναμένεται επίσης να πληγούν, ενώ οι ΗΠΑ και το ευρώ αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο συρρίκνωσης της τάξης του 0,1 βαθμού, σύμφωνα με την έκθεση.
«Μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι η Κίνα μπορεί να χάσει 1% του ΑΕΠ της επί του συνόλου του έτους και αυτό θα αφαιρούσε μηχανικά 0,4% από το παγκόσμιο ΑΕΠ», δηλώνει η Μιχάλα Μάρκουσεν, επικεφαλής οικονομολόγος της Societe Generale, χαρακτηρίζοντας την πιθανότητα αυτήν «σχετικά θετική».
«Ο κορωνοϊός έχει ήδη σκοτώσει πολύ περισσότερους από τον SARS (2002-2003, 349 θάνατοι), και μάλιστα η κινεζική οικονομία είναι στις μέρες μας πολύ μεγαλύτερη και πολύ μεγαλύτερη διείσδυση στις διεθνείς αλυσίδες τροφοδοσίας», υπενθυμίζει ο οικονομολόγος του Capital Economics.
Επιβαρύνει κι άλλες χώρες
Η επιβράδυνση της Κίνας, η ανάπτυξη της οποίας επρόκειτο κατά τις προβλέψεις να πέσει κάτω από το συμβολικό όριο το 6% πριν από την εμφάνιση του ιού, είναι πιθανόν να επιβαρύνει πρώτα τις χώρες που έχουν τις στενότερες σχέσεις με την Κίνα, όπως «η Ταϊβάν, η Νότια Κορέα, η Ολλανδία, η Ουγγαρία και η Ινδονησία», επισημαίνει η ασφαλιστική Allianz. Άλλες, όπως η Γερμανία, μπορεί να πληγούν επίσης, όπως τονίζει ο Φιλ Σμιθ, οικονομολόγος της IHS Markit, που περιμένει «επιπτώσεις στις εξαγωγές της γερμανικής βιομηχανίας τους ερχόμενους μήνες».
Σημαντικές απώλειες άνω του 7% υπέστη ο δείκτης βιομηχανικών μετάλλων, ο οποίος, όπως προειδοποιεί η Moody’s, παρουσιάζει ισχυρή συσχέτιση με την παγκόσμια ανάπτυξη. Για τον Νιλ Σίρινγκ, η μετάδοση μπορεί να φθάσει «στις χώρες παραγωγούς πρώτων υλών όπως η Χιλή και η Αυστραλία, οι οποίες επλήγησαν το περασμένο έτος από την επιβράδυνση της κινεζικής ζήτησης και οι οποίες είναι πιθανόν να υποστούν νέα επιδείνωση των εξαγωγών τους». «Η Κίνα είναι ο άξονας της παγκόσμιας αγοράς πρώτων υλών», υπενθυμίζει η ING. «Όσο περισσότερο παραμείνουν κλειστά τα εργοστάσια, όσο περισσότερο θα διατηρηθούν οι περιορισμοί στις μετακινήσεις και ο κατασκευαστικός τομέας αδρανής, τόσο μεγαλύτερες θα είναι οι συνέπειες στην ζήτηση πρώτων υλών».
Υπό πίεση οι τιμές του πετρελαίου
Οι τιμές του πετρελαίου βρέθηκαν γρήγορα υπό πίεση και έκαναν βουτιά κατά 20% σε διάστημα ενός μηνός. Η μεγαλύτερη εταιρία διύλισης της Ασίας, η Sinopec, που ανήκει στην κινεζική κυβέρνηση, έχει μειώσει την ποσότητα αργού πετρελαίου που επεξεργάζεται κατά περίπου 600.000 βαρέλια την ημέρα ή κατά 12%. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη περικοπή δραστηριότητας εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία. Η απότομη υποχώρηση της ζήτησης πετρελαίου αποτελεί σαφές σύμπτωμα της πτώσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Κίνα και σημάδι ότι η οικονομική ανάπτυξη της χώρας, η οποία ήταν ήδη στο χαμηλό τριών δεκαετιών, θα επιβραδυνθεί ακόμα περισσότερο. Η επιδημία του κινεζικού ιού μπορεί να φρενάρει την αύξηση της ζήτησης πετρελαίου, εάν συνεχίσει να εξαπλώνεται, προκαλώντας αύξηση των αποθεμάτων, και άρα της προσφοράς, με την αύξηση της παραγωγής στην Βραζιλία, την Νορβηγία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με σημείωμα του Fitch.
Επίσης, πολλοί οικονομολόγοι παρουσιάζουν τον τουρισμό ως πρώτο οικονομικό θύμα της επιδημίας της νέας ιογενούς πνευμονίας. «Καθώς οι Κινέζοι τουρίστες δαπανούν πολλά χρήματα στις ασιατικές χώρες, το κόστος της απαγόρευσης των μετακινήσεων θα γίνει αισθητό στην περιοχή», προειδοποιεί ο Νιλ Σίρινγκ.
Πόσο απειλείται η Ευρωζώνη
Ειδικότερα για την Ευρωζώνη, τα μηνύματα για το ξεκίνημα του 2020 ήταν άκρως απογοητευτικά ήδη από το τελευταίο τρίμηνο του προηγούμενου έτους. Το ΑΕΠ της Ευρωζώνης μεγεθύνθηκε μόλις κατά 0,1% σε τριμηνιαία βάση, ύστερα απο ανάπτυξη 0,3% το τρίτο, με τις οικονομίες της Γαλλίας και της Ιταλίας να βρίσκονται σε τροχιά συρρίκνωσης.
«Αν και οι έρευνες για την οικονομική δραστηριότητα δείχνουν ελαφρά βελτίωση τον Ιανουάριο σε καμία περίπτωση δεν γεννούν ελπίδες για δυναμική ανάκαμψη» επισημαίνουν οι αναλυτές της CE, προειδοποιώντας πως «ο κορωνοϊός συνιστά έναν νέο καθοδικό κίνδυνο».
Προς το παρόν πάντως η Capital Economics υπολογίζει ότι ο αρνητικός αντίκτυπος θα είναι ελεγχόμενος. Και τούτο γιατί οι εξαγωγές προς την Κίνα είναι ένα σχετικά μικρό ποσοστό του συνόλου. Σε ορισμένους κλάδους ωστόσο τα προβλήματα θα είναι ισχυρότερα. Η βιομηχανία αυτοκινήτου έχει ήδη προειδοποιήσει για προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα και πιθανές ελλείψεις κινεζικών εξαρτημάτων.
Σύμφωνα με την Capital Economics ο κοροναϊός συνιστά μεγαλύτερη απειλή για μικρές οικονομίες της Ανατολικής Ευρώπης όπως η Σλοβακία, η Εσθονία και η Σλοβενία εξαιτίας και της μεγαλύτερης εξάρτησης των μεταποιητικών τους κλάδων από κινεζικές εισαγωγές. Η Γερμανία και η Ισπανία θα επηρεαστούν επίσης αρκετά, ενώ ο αντίκτυπος θα είναι μικρότερος για την Ελλάδα και άλλες οικονομίες στο πεδίο της μεταποίησης.
Καμπανάκι έκρουσε και η Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία επεσήμανε ότι η ΕΚΤ είναι σε επιφυλακή. «Αν και η απειλή ενός εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας φαίνεται πως έχει υποχωρήσει, ο κορωνοϊός προσθέτει νέα πηγή αβεβαιότητας», τόνισε η κ. Λαγκάρντ σε δηλώσεις της από το Παρίσι. «Συνεχίζουμε να παρακολουθούμε από κοντά τις εξελίξεις και πώς εξελίσσονται αυτοί οι κίνδυνοι και πώς επηρεάζουν το βασικό μας σενάριο για την οικονομία» πρόσθεσε η επικεφαλής της ΕΚΤ.
