Βασιλική Σουλαδάκη: Ο νεο-οθωμανισμός της Τουρκίας στη Λιβύη και οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου.
Στις 2 Ιανουάριου το τουρκικό κοινοβούλιο
ενέκρινε το νομοσχέδιο με το οποίο επιτρέπεται η ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων
στη Λιβύη ανοίγοντας τον δρόμο για την ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας
μεταξύ Αγκύρας και Τρίπολης, παρά τις επικρίσεις της αντιπολίτευσης.
Η πρόταση πέρασε με ψήφους 325 υπέρ έναντι
184 κατά από την Εθνοσυνέλευση. Όλα τα μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης
καταψήφισαν το νομοσχέδιο. Με το νομοσχέδιο αυτό εγκρίθηκε για ένα χρόνο η
εντολή για την ανάπτυξη Τούρκων στρατιωτών στη Λιβύη.
Η
τουρκική στρατιωτική παρουσία προορίζεται να στηρίξει τις δυνάμεις της
κυβέρνησης στην Τρίπολη ενάντια στον Εθνικό Στρατό της Λιβύης (LNA), υπό την
ηγεσία του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ. Οι δυνάμεις του Χαφτάρ ελέγχουν το
μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των πετρελαϊκών
τερματικών σταθμών και των πετρελαιοφόρων πεδίων.
Η Τουρκία θέλει να δημιουργήσει ένα στρατιωτικό
προπύργιο στη Λιβύη, το οποίο θα διευκόλυνε στην εξυπηρέτηση των τα συμφερόντων
της στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Βόρεια Αφρική.
Τον περασμένο Δεκέμβριο Τουρκία και Λιβύη
υπέγραψαν συμφωνία για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών ανάμεσα στις δύο
χώρες. Με το μνημόνιο που υπέγραψαν αναγνωρίζουν τις Αποκλειστικές Οικονομικές
Ζώνες τους στον θαλάσσιο χώρο.
Αυτή η κίνηση συνάντησε σφοδρές αντιδράσεις από
την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ.
Από την πρώτη στιγμή η Ελλάδα τόνισε ότι
το περιεχόμενο της συμφωνίας παραβιάζει κατάφωρα το διεθνές δίκαιο της θάλασσας
και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ χαρακτήρισε τη
συμφωνία «προκλητική» και «αντιπαραγωγική», αναγνωρίζοντας ότι οι τουρκικοί
ισχυρισμοί αντίκεινται στο διεθνές δίκαιο, το οποίο προβλέπει ότι τα νησιά
έχουν ίδια δικαιώματα με τις ηπειρωτικές περιοχές, όσον αφορά την ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα.
Μέσω αυτής της συμφωνίας με τη Λιβύη, η
Τουρκία επιχειρεί να καθυστερήσει και θέσει εμπόδια σε οποιαδήποτε κοινή δράση Κύπρου, Ελλάδας και
Ισραήλ για την ανάπτυξη του αγωγού EastMed.
Η Άγκυρα βλέπει αυτές τις ενέργειες ως
απειλή για τα δικά της συμφέροντα και έχει ζητήσει την αναβολή τους εν αναμονή
μιας πολιτικής λύσης για την Κύπρο
Μακροπρόθεσμα, η στρατιωτική παρουσία της
Τουρκίας στη Λιβύη αποσκοπεί στην ενίσχυση της θέσης της στη Βόρεια Αφρική –
ιδιαίτερα όσον αφορά την Αίγυπτο, με την οποία η Τουρκία εξακολουθεί να έχει
τεταμένη σχέση, καθώς και με τη Ρωσία και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
H απόφαση της Τουρκίας να στείλει
στρατεύματα στη Λιβύη σημαίνει ότι εμπλέκεται σε μια πολύ περίπλοκη κατάσταση,
τόσο στη Λιβύη όσο και στη διεθνή σκηνή.
H Λιβύη είναι μια de facto διχοτομημένη
χώρα. Από τη μια βρίσκεται ο επικεφαλής της κυβέρνησης εθνικής ενότητας της Λιβύης
Φαγιέζ αλ Σάρατζ και από την άλλη η «κυβέρνηση» του Τομπρούκ, η οποία έχει ως
στρατιωτικό βραχίονα τον Χαλίφα Χαφτάρ και ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της
χώρας.
Παραδόξως, η επίσημη εμπλοκή της Τουρκίας
στη Λιβύη έχει μέχρι στιγμής αποδυναμώσει μόνο τη θέση της κυβέρνησης εθνικής
ενότητας εντός της χώρας, καθώς ο Χαφτάρ εμφανίζεται ως γνήσιος πατριώτης που
αγωνίζεται ενάντια στις παρεμβάσεις ξένων δυνάμεων. Αυτός είναι ένας από τους
λόγους που οι δυνάμεις του Χαφτάρ κατέλαβαν τη Σύρτη ( γενέτειρα του Καντάφι).
Η κυβέρνηση εθνικής ενότητάς υποστηρίζεται
από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, αλλά σταδιακά έχει χάσει την επιρροή της τόσο
εντός Λιβύης, όσο και διεθνώς.
Η εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη,
σηματοδοτεί την επιστροφή του «νεο-οθωμανικού» σχεδίου που πρώην πρωθυπουργού
Αχμέτ Νταβούτογλου.
Στο σημερινό πλαίσιο, ωστόσο, η επιστροφή
αυτή είναι μια κίνηση υψηλού ρίσκου, καθώς βρίσκει αντίθετες σχεδόν όλες τις
χώρες της ανατολικής Μεσογείου. Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και η Αίγυπτος
αντιτίθενται έντονα στην τουρκική επιρροή.
Ενώ δεν γνωρίζουμε ποιες θα είναι ακριβώς
οι αντιδράσεις της Ρωσίας.
