Σε βαθύ αδιέξοδο έχει οδηγηθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα ο κατασκευαστικός κλάδος. Δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί ότι όλα τα έργα που έχουν μέχρι στιγμής δημοπρατηθεί είναι εγκλωβισμένα υπό το καθεστώς των προσφυγών οι οποίες στην ουσία απορρέουν από τα πρόστιμα και το καθεστώς που επικράτησε μετά τις αποφάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού για το καρτέλ. Και επιπροσθέτως είναι βέβαιο ότι όποιος διαγωνισμός θα προκηρυχθεί και πάλι θα εγκλωβιστεί από αντίστοιχες προσφυγές όπως έχει ήδη συμβεί σχετικά με το έργο Άκτιο -Αμβρακία, αλλά και τις πρόδρομες εργασίες του Μετρό της Αθήνας, με προϋπολογισμό περίπου 40 εκατ. ευρώ. Πρόσφατα στο ίδιο κάδρο μπήκε και το έργο Κιάτο – Ροδοδάφνη με προϋπολογισμό 85 εκατ. ευρώ, ενώ στον αέρα βρίσκεται και ο διαγωνισμός για την Γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας μετά από προσφυγή του ομίλου Μυτιληναίου που αναμένεται από το ΣτΕ. Ο προϋπολογισμός της Γραμμής 4 του Μετρό ανέρχεται σε 1,4 δισ. ευρώ και ο διαγωνισμός έχει περάσει στο Β’ στάδιο της αξιολόγησης των δεσμευτικών προσφορών από την περασμένη άνοιξη.
Αλλεπάλληλες προσφυγές
Υπό αυτή την έννοια, οι προσφυγές είναι και θα είναι αλλεπάλληλες, καθώς οι εταιρίες που αποκλείονται από τους διαγωνισμούς εστιάζουν σε θέματα παραβίασης των όρων του ανταγωνισμού και ζητούν την ακύρωση της διαδικασίας θεωρώντας ότι έχουν ισχυρό πλεονέκτημα, τη μη συμμετοχή τους σε ανάλογες υποθέσεις καρτέλ! Έτσι, αυτή την ώρα, το υπουργείο Υποδομών, που φέρει ευθύνη για την ελλειμματική διαχείριση του ζητήματος, επιδιώκει να επιλύσει το θέμα και φέρνει στο τραπέζι πρόταση υπό την μορφή νομοθετικής πρωτοβουλίας προκειμένου να δοθεί ένα οριστικό τέλος στην εκκρεμότητα. Με νομοθετική ρύθμιση λοιπόν, η οποία θα περιληφθεί στο αναπτυξιακό νομοσχέδιο, η κυβέρνηση θα επιδιώξει να προβλέπεται ότι όσοι εργολάβοι έχουν αποδεχθεί με την Επιτροπή Ανταγωνισμού και έχουν πληρώσει ή πληρώνουν τα πρόστιμα και ταυτόχρονα έχει περάσει η τριετία (από το αδίκημα ή από τον καταλογισμό της ποινής ; ) θα απαλλάσσονται των ποινικών ευθυνών και ταυτόχρονα θα μπορούν να συμμετέχουν στους διαγωνισμούς. Και επιπλέον η κυβέρνηση προκειμένου το ζήτημα να λήξει οριστικά, στη νομοθετική ρύθμιση αυτή θα προβλέπεται αναδρομικότητα. Αυτό όμως το ζήτημα της αναδρομικότητας είναι και πάλι αβέβαιο εάν θα περάσει από το ΣτΕ.
Σφοδρή σύγκρουση
Όλη η ουσία βρίσκεται στην αναδρομική ισχύ της νομοθετικής ρύθμισης. Και στο σημείο εντοπίζεται η σφοδρή σύγκρουση μεταξύ εργολάβων και άλλων διαπλεκόμενων συμφερόντων ως προς το σήμερα και το αύριο των μεγάλων έργων. Οι εργολάβοι εκείνοι που έχουν πάρει τις δουλειές ή έχουν ήδη πλεονέκτημα προσπαθούν να πείσουν την κυβέρνηση να κατακυρώσει μέσω της αναδρομικότητάς τα έργα, αλλά και να συνεχίσει, όπως στην Γραμμή 4 του Μετρό, κανονικά την διαγωνιστική διαδικασία. Αντίστοιχα οι εργολάβοι που έχουν μείνει έξω από τις δουλειές επιδιώκουν την ακύρωση όλων των διαγωνισμών και επαναπροκήρυξή τους από μηδενική βάση. Τα ανοιχτά ζητήματα με το Συμβούλιο τη Επικρατείας αλλά και οι πρόσφατες αποφάσεις της Κομισιόν και της Επιτροπής Ανταγωνισμού οδηγούν την κυβέρνηση στη λογική να ακυρώσει όλους τους διαγωνισμούς και να τους προκηρύξει ξανά, προβληματίζεται όμως από το γεγονός ότι μια τέτοια απόφαση θα αφήσει χωρίς αντικείμενο ολόκληρο τον κατασκευαστικό κλάδο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η αντιπαράθεση της διαπλοκής με την κυβέρνηση στη μέση είναι αμείλικτη και ξεφεύγει από τα όρια του εργολαβικού κλάδου, καθώς εμπλέκονται σε αυτήν πλείστα όσα επιχειρηματικά συμφέροντα.
Την ίδια στιγμή, οι βαθείς γνώστες του αντικειμένου των κατασκευών και μέσα στην κυβέρνηση είναι προβληματισμένοι για τον ρόλο που έχουν παίξει στα συγχρηματοδοτούμενα έργα μεγάλα ιδιωτικά γραφεία. Δηλαδή, νομικοί, τεχνικοί και οικονομικοί σύμβουλοι στους οποίους είχαν ανατεθεί με τεράστια αμοιβή οι διαμορφώσεις των συμβάσεων και όλων των διαδικασιών που απαιτούνταν ούτως ώστε τα έργα να υλοποιηθούν με κερδισμένο το Ελληνικό Δημόσιο. Στην πράξη, όμως, αποδείχτηκε, όπως για παράδειγμα στην Εγνατία Οδό ή στην Αττική Οδό, ότι οι συμβάσεις παραχώρησης ήταν κομμένες και ραμμένες στα μέτρα των εργολάβων με ευνοημένο μονομερώς των ιδιωτικό τομέα σε σχέση με το Δημόσιο. Οι νομικοί, τεχνικοί και οικονομικοί σύμβουλοι που έχουν όνομα και επίθετο είτε άφηναν κενά στις συμβάσεις, κάτι όχι τυχαίο, είτε έδιναν πλεονέκτημα στους εργολάβους για καθυστερήσεις, αποζημιώσεις και αλλαγές μελετών. Στο διά ταύτα, αν η κυβέρνηση θέλει να προχωρήσει με διαφάνεια τα μεγάλα έργα και όλους τους διαγωνισμούς από την αρχή, θα πρέπει να θέσει στο περιθώρια όλους όσοι έχουν εμπλακεί τα χρόνια αυτά μονομερώς υπέρ των εργολάβων παίζοντας εις βάρος του Δημοσίου, μολονότι πληρώνονται από αυτό για να υπερασπιστούν τα συμφέροντά του.
