Κωνσταντίνος Μίχαλος: Το επιτελικό κράτος

Μεταξύ των προτεραιοτήτων της νέας κυβέρνησης, όπως αυτές διατυπώθηκαν από τον ίδιο τον πρωθυπουργό κατά την πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, είναι η διαμόρφωση ενός σύγχρονου ψηφιακού κράτους. Είναι γεγονός ότι για να προχωρήσει οποιαδήποτε προσπάθεια με στόχο την οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη της χώρας, είναι απαραίτητη όχι μόνο η αναβάθμιση της λειτουργίας της διοικητικής μηχανής, αλλά –πολύ περισσότερο– η αλλαγή υποδείγματος όσον αφορά στο ρόλο του κράτους.

Αυτό που εδώ και χρόνια ζητά ο επιχειρηματικός κόσμος της χώρας, είναι ένα κράτος ορθολογικό, με διοικητική ικανότητα και διαχειριστική επάρκεια, ώστε να ασκεί ρόλο επιτελικό, ρυθμιστικό, ελεγκτικό. Ένα κράτος που δεν θα λειτουργεί ως κηδεμόνας ούτε ως δυνάστης της αγοράς, αλλά θα επιβάλλει τη συμμόρφωση με τους κανόνες του ανταγωνισμού. Ένα κράτος που θα δίνει υψηλή προτεραιότητα στην εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων και θα στηρίζει την ανταγωνιστικότητά τους, ελαχιστοποιώντας τα διοικητικά βάρη. Εξίσου σημαντικό ζητούμενο είναι ένα κράτος και μια διοίκηση που θα διασφαλίζουν τη σταθερότητα και τη συνέχεια απέναντι στις πολιτικές εναλλαγές, αλλά και στις όποιες ανεπάρκειες του πολιτικού συστήματος – αυτό δηλαδή, που ισχύει ήδη στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες.
Προς την κατεύθυνση αυτή, είναι καιρός να προχωρήσουν βαθιές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές. Αυτές θα πρέπει να ξεκινούν από τον τρόπο λήψης αποφάσεων του κράτους, με την εφαρμογή αποτελεσματικών διαδικασιών διαβούλευσης, αλλά και αξιολόγησης συνεπειών κάθε σχεδιαζόμενης ρύθμισης, με ανάλυση κόστους – οφέλους, με συγκεκριμένους μηχανισμούς λογοδοσίας, με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής. Θα πρέπει, επίσης, να στοχεύουν στην αναβάθμιση του θεσμικού και ρυθμιστικού πλαισίου, με αντιμετώπιση της πολυνομίας και της κακονομίας, με ουσιαστικό νομοθετικό προγραμματισμό, μείωση του ρυθμιστικού όγκου και εξορθολογισμό όσον αφορά στη δυνατότητα προσθηκών και τροπολογιών.

Είναι, επίσης, απαραίτητη η ριζική αναβάθμιση της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης, με επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού και ενίσχυση των μέσων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, με νέα σύγχρονα οργανογράμματα και με ορθολογικές πολιτικές για τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού: σύστημα ουσιαστικής αξιολόγησης και προαγωγών με βάση ποιοτικούς και ποσοτικούς στόχους απόδοσης, δημιουργία μηχανισμού εκπαίδευσης και επανεκπαίδευσης, στελέχωση θέσεων Γενικών Γραμματέων, Διευθυντών και Προϊσταμένων με ανοιχτή διαδικασία, στην οποία θα μπορούν να συμμετέχουν και στελέχη του ιδιωτικού τομέα.
Για να πετύχει μια τέτοια μεταρρύθμιση στο δημόσιο τομέα, απαιτείται κατ’ αρχήν πολιτική βούληση.Θα πρέπει το πολιτικό σύστημα να είναι διατεθειμένο να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού, να αλλάξει κατεστημένα αξιακά πλαίσια. Ας ελπίσουμε, λοιπόν, ότι στον τομέα αυτό οι κινήσεις της νέας κυβέρνησης θα είναι ουσιαστικές και αποτελεσματικές.
Εξίσου απαραίτητη, όμως, είναι η συναίνεση και η συνέχεια, ώστε οι απαραίτητες τομές να προχωρήσουν ανεξάρτητα από τον εκλογικό κύκλο, χωρίς το φαινόμενο διαδοχικών κυβερνήσεων να παγώνουν ή ακόμη και να ανατρέπουν τις επιλογές των προηγούμενων. Είτε μας αρέσει είτε όχι, το κράτος δεν μπορεί πια να λειτουργήσει όπως το ξέραμε παλιά. Η αλλαγή υποδείγματος στη λειτουργία του δημοσίου τομέα είναι πλέον μονόδρομος, αν θέλουμε η χώρα να προχωρήσει μπροστά.

Μεταξύ των προτεραιοτήτων της νέας κυβέρνησης, όπως αυτές
διατυπώθηκαν από τον ίδιο τον πρωθυπουργό κατά την πρώτη συνεδρίαση του
υπουργικού συμβουλίου, είναι η διαμόρφωση ενός σύγχρονου ψηφιακού κράτους.
Είναι γεγονός ότι για να προχωρήσει οποιαδήποτε προσπάθεια με στόχο την
οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη της χώρας, είναι απαραίτητη όχι μόνο η
αναβάθμιση της λειτουργίας της διοικητικής μηχανής, αλλά –πολύ περισσότερο– η
αλλαγή υποδείγματος όσον αφορά στο ρόλο του κράτους.

Αυτό που εδώ και χρόνια ζητά ο επιχειρηματικός κόσμος της
χώρας, είναι ένα κράτος ορθολογικό, με διοικητική ικανότητα και διαχειριστική
επάρκεια, ώστε να ασκεί ρόλο επιτελικό, ρυθμιστικό, ελεγκτικό. Ένα κράτος που
δεν θα λειτουργεί ως κηδεμόνας ούτε ως δυνάστης της αγοράς, αλλά θα επιβάλλει
τη συμμόρφωση με τους κανόνες του ανταγωνισμού. Ένα κράτος που θα δίνει υψηλή
προτεραιότητα στην εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων και θα στηρίζει την
ανταγωνιστικότητά τους, ελαχιστοποιώντας τα διοικητικά βάρη. Εξίσου σημαντικό
ζητούμενο είναι ένα κράτος και μια διοίκηση που θα διασφαλίζουν τη σταθερότητα
και τη συνέχεια απέναντι στις πολιτικές εναλλαγές, αλλά και στις όποιες
ανεπάρκειες του πολιτικού συστήματος – αυτό δηλαδή, που ισχύει ήδη στις
περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες.

Προς την κατεύθυνση αυτή,
είναι καιρός να προχωρήσουν βαθιές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές. Αυτές θα πρέπει
να ξεκινούν από τον τρόπο λήψης αποφάσεων του κράτους, με την εφαρμογή
αποτελεσματικών διαδικασιών διαβούλευσης, αλλά και αξιολόγησης συνεπειών κάθε
σχεδιαζόμενης ρύθμισης, με ανάλυση κόστους – οφέλους, με συγκεκριμένους
μηχανισμούς λογοδοσίας, με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής. Θα πρέπει,
επίσης, να στοχεύουν στην αναβάθμιση του θεσμικού και ρυθμιστικού πλαισίου, με
αντιμετώπιση της πολυνομίας και της κακονομίας, με ουσιαστικό νομοθετικό
προγραμματισμό, μείωση του ρυθμιστικού όγκου και εξορθολογισμό όσον αφορά στη
δυνατότητα προσθηκών και τροπολογιών.

Είναι, επίσης, απαραίτητη
η ριζική αναβάθμιση της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης, με επιτάχυνση του
ψηφιακού μετασχηματισμού και ενίσχυση των μέσων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, με
νέα σύγχρονα οργανογράμματα και με ορθολογικές πολιτικές για τη διαχείριση του
ανθρώπινου δυναμικού: σύστημα ουσιαστικής αξιολόγησης και προαγωγών με βάση
ποιοτικούς και ποσοτικούς στόχους απόδοσης, δημιουργία μηχανισμού εκπαίδευσης
και επανεκπαίδευσης, στελέχωση θέσεων Γενικών Γραμματέων, Διευθυντών και
Προϊσταμένων με ανοιχτή διαδικασία, στην οποία θα μπορούν να συμμετέχουν και
στελέχη του ιδιωτικού τομέα.

Για να πετύχει μια τέτοια μεταρρύθμιση στο δημόσιο τομέα,
απαιτείται κατ’ αρχήν πολιτική βούληση.Θα πρέπει το πολιτικό σύστημα να είναι
διατεθειμένο να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού, να αλλάξει κατεστημένα
αξιακά πλαίσια. Ας ελπίσουμε, λοιπόν, ότι στον τομέα αυτό οι κινήσεις της νέας
κυβέρνησης θα είναι ουσιαστικές και αποτελεσματικές.

Εξίσου απαραίτητη, όμως, είναι η συναίνεση και η
συνέχεια, ώστε οι απαραίτητες τομές να προχωρήσουν ανεξάρτητα από τον εκλογικό
κύκλο, χωρίς το φαινόμενο διαδοχικών κυβερνήσεων να παγώνουν ή ακόμη και να
ανατρέπουν τις επιλογές των προηγούμενων. Είτε μας αρέσει είτε όχι, το κράτος
δεν μπορεί πια να λειτουργήσει όπως το ξέραμε παλιά. Η αλλαγή υποδείγματος στη
λειτουργία του δημοσίου τομέα είναι πλέον μονόδρομος, αν θέλουμε η χώρα να
προχωρήσει μπροστά.