Ο Νόμος για την προστασία της πρώτης κατοικίας
ΠΩΣ Ο «ΝΟΜΟΣ ΚΑΤΣΕΛΗ» ΥΠΟΘΗΚΕΥΣΕ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΩΝ ΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΡΥΘΜΙΣΜΕΝΩΝ ΟΦΕΙΛΕΤΩΝ – Ο ΝΕΟΣ ΝΟΜΟΣ ΛΥΝΕΙ ΑΡΑΓΕ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ;
Άρθρο της Σωτηρίας Κουμπούλη. Δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω, LLM, Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Με το
έβδομο μέρος του Ν. 4605/2019 (ΦΕΚ Α’ 52/1-04-2019) εισήχθησαν διατάξεις για
την προστασία της κύριας κατοικίας των οικονομικά αδύναμων φυσικών προσώπων. Το
εν λόγω πλέγμα νομικών διατάξεων, παρότι έρχεται σε συνέχεια του καταργηθέντος
την 28η-2-2019 περιβόητου «Νόμου Κατσέλη» (Ν. 3869/2010), δεν τον
αντικαθιστά και –ευ– δεν τον αντιγράφει. Τουναντίον πρόκειται για ένα νέο
νομοθετικό πλαίσιο που στοχεύει να καλύψει τα κενά, τις ασάφειες και τις
αοριστίες του προϊσχύσαντος και αναχρονιστικού «Νόμου Κατσέλη».
Μία
από τις σημαντικότερες καινοτομίες του εν λόγω νομοθετικού πλαισίου είναι ότι
οι ρυθμίσεις που θα επιτευχθούν στο πλαίσιο του εν λόγω μηχανισμού ρύθμισης
δανείων με τις τράπεζες (οι οποίες είναι καθαρά ρυθμίσεις banking) δεν θα είναι πλέον προσωποπαγείς,
αλλά θα δίνουν τη δυνατότητα συνέχισής τους και από τους κληρονόμους των
αρχικών δικαιούχων, σε πλήρη αντίθεση με τις δικαστικές ρυθμίσεις του Νόμου
Κατσέλη, οι οποίες ήταν προσωποπαγείς. Η εν λόγω καινοτομία δεν πρέπει να
παροραθεί, καθώς αποτελούσε την «κρυφή παγίδα» του Νόμου Κατσέλη. Το
«προσωποπαγές» των ρυθμίσεων του Νόμου Κατσέλη με απλά λόγια συνεπαγόταν το
εξής: μόνο εάν προλάβαινε κάποιος να αποπληρώσει εν ζωή το «πρόγραμμα
αποπληρωμής των οφειλών του», όπως αυτό θα προσδιοριζόταν από το Δικαστήριο,
μόνο τότε θα μπορούσε να επιδιώξει την έκδοση μιας νέας δικαστικής απόφασης, η
οποία θα επιβεβαίωνε τη ορθή και συνεπή τήρηση της δικαστικής ρύθμισης και την
συνακόλουθη διαγραφή του υπολοίπου των χρεών του. Στην «ακραία» περίπτωση που ο
ρυθμισμένος οφειλέτης απεβίωνε χωρίς να προλάβει να τηρήσει τη δικαστική
ρύθμιση των χρεών του, το σύνολο των χρεών του θα αναβίωνε και μάλιστα στο ύψος
που θα ήταν εάν ο αποβιώσας οφειλέτης δεν είχε υπαχθεί ποτέ στον Νόμο Κατσέλη,
δηλαδή με το σύνολο των τόκων υπερημερίας από πριν την υπαγωγή και έως την
ημέρα που επήλθε το μοιραίο γεγονός. Επιπρόσθετη αναγκαία πληροφορία είναι ότι
ο «ρυθμίζων» τα χρέη δικαστής δεν είχε νομική υποχρέωση να λαμβάνει υπόψη του
το προσδόκιμο ζωής του ανθρώπου. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να εκδίδονται αποφάσεις
οι οποίες «απαιτούσαν» ήδη υπερήλικες οφειλέτες να ζήσουν άλλα 20-25 χρόνια για
να διασώσουν την πρώτη κατοικία τους.
Είναι
προφανές ότι η εν λόγω νομοτεχνική ατέλεια (ή σκοπιμότητα) είχε αναπόφευκτο
αποτέλεσμα ο Νόμος Κατσέλη να «υποθηκεύσει» το μέλλον των παιδιών των
«ρυθμισμένων οφειλετών» και δη σε αξίες προ της δικαστικής ρύθμισης των χρεών
των γονέων τους! Για να ευεργετηθεί κάθε κληρονόμος από τις διατάξεις του Νόμου
Κατσέλη και να σώσει την πατρική περιουσία, η οποία θα έπρεπε να αποτελεί και
την δική του μόνη και κύρια κατοικία, θα έπρεπε και ο ίδιος να πληροί τις
προϋποθέσεις ένταξής του στο εν λόγω Νόμο και επομένως και ο ίδιος να εκκινήσει
αυτή την ιδιότυπη διαδικασία πτώχευσης φυσικών προσώπων που ο Νόμος Κατσέλη
εισήγαγε για πρώτη φορά στην ελληνική κοινωνία και στο ελληνικό δικαιικό
σύστημα.
Το νέο νομοθετικό πλαίσιο που
εισήγαγε ο Ν. 4605/2019 φαίνεται να επιλύει οριστικά και αμετάκλητα για την
ελληνική οικογένεια το πρόβλημα της προστασίας της κύριας κατοικίας της από
τους πλειστηριασμούς και να μην το μεταθέτει στις επόμενες γενιές. Οι ρυθμίσεις
που θα επιτευχθούν με τις τράπεζες μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας της Ειδικής
Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (Ε.Γ.Δ.Ι.Χ.), η οποία αναπτύσσεται σε
συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων του υπουργείου
Οικονομικών, θα είναι ρυθμίσεις οριστικές που θα καταλαμβάνουν και τις επόμενες
γενιές. Και ακριβώς στο σημείο αυτό διαφαίνεται ένα «νέο αγκάθι» που θα
απαιτηθεί στο μέλλον να επιλύσει ο νομικός κόσμος ή ο επόμενος νομοθέτης. Στο
άρθρο 72 παρ. 5 του εν λόγω νόμου ορίζεται ότι «η αίτηση (ενν. υπαγωγής στις
διατάξεις του Ν. 4605/2019) συνυπογράφεται από τον σύζυγο και τα εξαρτώμενα
μέλη του αιτούντος ή τους νόμιμους αντιπροσώπους τους». Η εν λόγω διάταξη
συνεπάγεται ότι ο γονέας που θα αιτηθεί τη ρύθμιση των χρεών του μέσα από τον
εν λόγω μηχανισμό θα συνυπογράψει την εν λόγω αίτηση και υπό την ιδιότητά του
ως ασκών την επιμέλεια των ανήλικων τέκνων του, επομένως θα συνυπογράψει την εν
λόγω αίτηση και για λογαριασμό αυτών. Πρόκειται άραγε για δικαιοπολιτική
σκοπιμότητα ή νομοθετική αστοχία; Είναι δυνατόν μια τέτοια «συνυπογραφή» να
γίνει ανεκτή από το δικαιικό μας σύστημα και να επιφέρει έννομες συνέπειες και
για τα τέκνα του υπαγόμενου οφειλέτη; Η απάντηση είναι θαρρώ αυτονόητη.
