Το παρακάτω απόσπασμα είναι από την τελευταία ετήσια επιστολή του προς τους μετόχους της Berkshire Hathaway:
«Συνεχίζουμε… να ελπίζουμε για μια εξαγορά -μαμούθ. Ακόμα και στις ηλικίες των 88 και 95 –εγώ είμαι ο νέος της παρέας– αυτή η προοπτική είναι που κάνει τη δική μου καρδιά και του Charlie να χτυπά γρηγορότερα. (Και μόνο που γράφω για τη δυνατότητα μιας τεράστιας εξαγοράς οι παλμοί μου έχουν ανέβει.)».
Ο Charlie, φυσικά, είναι ο Charlie Munger, αντιπρόεδρος της Berkshire και μακροπρόθεσμος εταίρος του Buffett στις επενδύσεις. Ίσως είναι υπερβολή να ερμηνεύσω τα λόγια του Buffett ως «αφήστε μας να κλείσουμε μία τελευταία μεγάλη συμφωνία προτού φύγουμε», αλλά δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, δεδομένου ότι η υπόλοιπη επιστολή δίνει έμφαση στο ότι η Berkshire έχει φτιαχτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να αντέξει ανεξάρτητα από το αν θα εξαγοραστεί ή όχι άμεσα κάποιο «μαμούθ».
Το μεγαλύτερο μέρος της επιστολής είναι μια συζήτηση για το ότι ο όμιλος θα έπρεπε να αξιολογείται όχι ως μια μεμονωμένη επιχείρηση αλλά ως ένας «δάσος» επενδύσεων οι οποίες είναι διατεταγμένες σε μεγάλα «άλση» με συμπληρωματικά χαρακτηριστικά. Στην πορεία της επιστολής υπάρχουν περιστασιακές παρεκκλίσεις που αποσκοπούν στο να καταδείξουν πώς η προσέγγιση της Berkshire διαφέρει από εκείνη των άλλων εταιρειών και επενδυτών – λιγότερο άνετη με το χρέος, πιο άνετη με μεγάλους σωρούς μετρητών, καλύτερη στη λογιστική, προσανατολισμένη περισσότερο στον μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Τέλος, υπάρχουν μερικές σελίδες που εκθειάζουν αυτό που ο Buffett αποκαλεί «αμερικανικό ούριο άνεμο», δηλαδή την τάση της αμερικανικής οικονομίας να συνεχίζει να αναπτύσσεται και να φέρνει πλούτο σε αυτούς που επενδύουν σε αυτήν.
Η επενδυτική καριέρα του Buffett ξεκίνησε πριν από 77 χρόνια (ναι, ήταν 11 ετών), με την αγορά τριών προνομιούχων μετοχών της Cities Services. H Cities Services σήμερα είναι γνωστή ως Citgo Petroleum Corp. και ανήκει στην εθνική πετρελαϊκή εταιρεία της Βενεζουέλας. Διανύει μια πολύ ενδιαφέρουσα εβδομάδα. Ο επενδυτικός κόσμος είναι πολύ πιο περίπλοκος και διεθνοποιημένος από ό,τι ήταν το 1942. Όπως καταλήγει ο Buffett:
«Υπάρχουν επίσης πολλές άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο που έχουν λαμπρό μέλλον. Σχετικά με αυτό πρέπει να αισθανόμαστε ευτυχείς: οι Αμερικανοί θα έχουν μεγαλύτερη ευημερία και ασφάλεια εάν ευημερήσουν όλα τα έθνη. Στην Berkshire ελπίζουμε να επενδύσουμε σημαντικά ποσά πέρα από τα σύνορα.
Ωστόσο, τα επόμενα 77 χρόνια η κύρια πηγή των κερδών μας θα εξασφαλιστεί σχεδόν σίγουρα από τον Αμερικανικό Ούριο Άνεμο. Είμαστε τυχεροί – ένδοξα τυχεροί– που έχουμε αυτή τη δύναμη μαζί μας.
Η συνάδελφός μου στο Bloomberg Opinion Tara Lachapelle, η οποία παρακολουθεί την Berkshire πολύ πιο στενά από ό,τι εγώ, είχε σκεφτεί ότι θα ήταν ωραίο εάν ο Buffett χρησιμοποιούσε την επιστολή για να απαντήσει σε δύο ερωτήσεις:
Θα πρέπει να εξαχθεί κάποιο συμπέρασμα για το μέλλον της Berkshire από το σχετικά νέο και απρόβλεπτο ενδιαφέρον της για τις τεχνολογικές επενδύσεις;
Εάν ο Buffett δεν βρήκε κάποια αξιόλογη ευκαιρία για εξαγορά στην «κατρακύλα» του Δεκεμβρίου, τότε πότε θα το κάνει;
Όπως σημειώθηκε παραπάνω, ο Buffett αναφέρθηκε στο δεύτερο ερώτημα, αλλά δεν το απάντησε. Και δεν υπήρχε καμία αναφορά σε αυτές τις τεχνολογικές επενδύσεις και σχεδόν τίποτα για τα προβλήματα της Kraft Heinz, το 26,7% της οποίας ανήκει στην Berkshire. Αυτά τα προβλήματα φυσικά επιδεινώθηκαν πολύ την Πέμπτη και την Παρασκευή με μια απομείωση παγίων ύψους 15,4 δισ. δολαρίων και μια πτώση της μετοχής κατά 27% – την οποία ο Buffett δεν αναμενόταν να σχολιάσει σε μια επιστολή που πιθανότατα είχε ολοκληρωθεί λίγο πριν. Υπήρξε μια πρόταση στην συζήτηση για τα δάση ότι «μερικά από τα δέντρα μας είναι άρρωστα και είναι απίθανο να είναι ζωντανά σε μια δεκαετία από σήμερα», αλλά και πάλι το γενικό μήνυμα ήταν ότι οι μέτοχοι της Berkshire δεν πρέπει να τρομοκρατούνται με μια περιστασιακή επενδυτική απόφαση που δεν λειτουργεί.
Ο Buffett ήταν εξαιρετικά εύστροφος
Ο Buffett είναι υπερασπιστής των index funds, των επενδυτικών οχημάτων χαμηλού κόστους που καταφέρνουν να κάνουν outsourcing τη λήψη αποφάσεων στην αγορά. Η Berkshire συνδυάζει μερικά από τα καλύτερα χαρακτηριστικά των index funds –χαμηλό κόστος και χαμηλή κινητικότητα– έχοντας παράλληλα την ελευθερία να αγνοεί περιστασιακά τις ασταθείς διαθέσεις αυτού που ο μέντορας του Buffett, Benjamin Graham αποκαλούσε «Mr. Market». Ο Buffett, φυσικά, επιδείκνυε για δεκαετίες εξαιρετική ευστροφία κατά την επιλογή του τι έπρεπε να πουλήσει ή να αγοράσει και πότε. Αλλά η καλύτερη απόφαση από όλες ήταν ίσως να επιλέξει να χτίσει το δεύτερο επενδυτικό όχημά του (τη δεκαετία του 1950 και τη δεκαετία του 1960, διηύθυνε αυτό που σήμερα θα ονομαζόταν hedge fund) κατά τρόπο που να διατηρεί την ανεξαρτησία του να κάνει αυτές τις επιλογές.
Όσοι διαχειρίζονται χρήματα άλλων ανθρώπων συχνά έχουν να χειριστούν τη νευρικότητα άλλων ανθρώπων. Ένας διαχειριστής αμοιβαίων κεφαλαίων πρέπει συνήθως να αγοράζει όταν η αγορά ανεβαίνει (επειδή τότε είναι που οι επενδυτές μετακινούν τα μετρητά σε αμοιβαία κεφάλαια) και να πουλά όταν η αγορά πέφτει. Τα hedge funds προσπαθούν να περιορίσουν αυτές τις τάσεις προσεγγίζοντας νέους επενδυτές και επιβάλλοντας lockups, αλλά είναι ένας αγώνας. Η Berkshire είναι πολύ λιγότερο εξαρτημένη από τις ιδιοτροπίες των ξένων. Τα μετρητά που χρησιμοποιεί για να πραγματοποιεί επενδύσεις έρχονται με τη μορφή float από τις ασφαλιστικές δραστηριότητες και τα κέρδη από τις επιχειρήσεις που κατέχει. Έτσι, η Berkshire απαλλάσσεται από κάποιες από τις δυναμικές που καθιστούν τόσο δύσκολο για τους επαγγελματίες επενδυτές να νικούν σταθερά την αγορά.
Αυτό είναι το δώρο που οι Buffett και Munger θα δώσουν στους διαδόχους τους στην Berkshire. Δεν αποτελεί εγγύηση επιτυχίας και το γιγάντιο –τώρα– μέγεθος της επιχείρησης προσθέτει προκλήσεις που δεν αντιμετώπιζε η Berkshire στα πρώτα της χρόνια. Νομίζω όμως ότι αυτό που θέλει να πει ο Buffett μέσα από τις γραμμές της φετινής επιστολής προς τους μετόχους είναι ότι είναι ένα καλό μοντέλο για να επιτυγχάνει λίγα περισσότερα από ένα index fund σε μια χώρα στην οποία τα index funds πιθανότατα θα συνεχίσουν να έχουν ζήτηση.
