Βασιλική Σουλαδάκη: Το εσωτερικό πρόβλημα του Ερντογάν με τους πρόσφυγες
Συχνά διαβάζουμε ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί το
προσφυγικό ζήτημα ως μέσο πίεσης και εκβιασμού προς την Ε.Ε. Αν και αυτό
ισχύει, ένα δεύτερο ζήτημα είναι ότι η παρουσία των προσφύγων από τη Συρία
συνιστά πλέον σοβαρό πρόβλημα για το κυβερνών κόμμα. Το αυξανόμενο αντισυριακό
αίσθημα απειλεί το κόμμα του Ερντογάν. Η πιθανότητα ενός νέου κύματος προσφύγων
από τη Συρία είναι κάτι που η Άγκυρα είναι αποφασισμένη να εμποδίσει πάση
θυσία.
Από την υπογραφή της Συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής
Ένωσης και της Τουρκίας το 2016 ο αριθμός των προσφύγων στην Τουρκία αυξήθηκε
από περίπου 2,5 εκατομμύρια σε 3,7 εκατομμύρια. Η Τουρκία διαδραματίζει
κεντρικό ρόλο στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης από την αρχή. Ενώ στην αρχή
μπορεί να χειρίστηκε το ζήτημα προς όφελός της στην εξωτερική πολιτική, η
εσωτερική διάσταση επηρεάζει αρνητικά τη θέση του κυβερνώντος κόμματος. Το 2015
η ανεξέλεγκτες ροές προσφύγων προς την Ε.Ε ενίσχυσαν τη διαπραγματευτική
επιρροή της Τουρκίας. Η συμφωνία προέβλεπε την παροχή 6 δισ. ευρώ, 3 δισ. για
το διάστημα 2016-2017 και το ίδιο ποσό για το διάστημα 2018-2019.
Στόχος της συμφωνίας ήταν ο περιορισμός των
προσφυγικών ροών προς την Ε.Ε καθώς και η αντιμετώπιση της δράσης των
διακινητών. Πράγματι, η Τουρκία τήρησε τη συμφωνία και υιοθέτησε τα
προτεινόμενα μέτρα με αποτέλεσμα τον Ιούνιο του 2016 να μειωθούν οι ροές προς
την Ε.Ε κατά 95%. Τριάμισι χρόνια μετά την υπογραφή της συμφωνίας η πολιτική
της Τουρκίας στο προσφυγικό αλλάζει δραματικά. Η ανθρωπιστική διάσταση αν και
βοήθησε πολύ το προφίλ της Τουρκίας στον μουσουλμανικό κόσμο δεν ενισχύει πια εσωτερικά
τη δημοφιλία της κυβέρνησης. Η παρουσία εκατομμυρίων προσφύγων έχει προκαλέσει
αρκετά σοβαρά εσωτερικά προβλήματα στην κυβέρνηση. Ένας μεγάλος αριθμός
προσφύγων έχει γκετοποιηθεί και απομονωθεί, ενώ η ήττα του Γιλντιρίμ στις
πρόσφατες εκλογές της Κωνσταντινούπολης οφείλεται σε κάποιον βαθμό και στην
αποτυχία αντιμετώπισης του συριακού προβλήματος. Περίπου 1 εκατομμύριο Σύριοι
ζουν στην Κωνσταντινούπολη αυτήν τη στιγμή, εκ των οποίων μονάχα οι μισοί είναι
επίσημα καταγεγραμμένοι.
Με αυτήν τη έννοια, η ανακοίνωση ότι εκατοντάδες Σύριοι
«εκτοπισμένοι» επέστρεψαν για πρώτη φορά στην περιοχή της Βορειοανατολικής
Συρίας, όπου η Άγκυρα έχει δημιουργήσει τη λεγόμενη «ζώνη ασφαλείας»,
σχετίζεται με τα παραπάνω, δηλαδή με την εσωτερική διάσταση του προσφυγικού. Υπενθυμίζεται
ότι τον περασμένο μήνα η Τουρκία, με τη στήριξη των ΗΠΑ αλλά και της Ρωσίας,
εισέβαλε στη Βορειοανατολική Συρία σε μία περιοχή που εκτείνεται σε 140 χλμ.
και έχει πλάτος περίπου 30 χλμ. με πρόφαση τη δημιουργία της «ζώνης ασφαλείας».
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι θέλει να εγκαταστήσει εκεί τα δύο από τα 3,5
εκατομμύρια Σύριους που έχουν καταφύγει στην Τουρκία μετά την έναρξη της
σύγκρουσης στη χώρα τους το 2011.
