Μπορεί τελικά η χώρα να διαδραματίσει καινοτόμο ρόλο στον τομέα της ψηφιοποίησης και της ενοποίησης (διαλειτουργικότητα) των οδικών υποδομών και εν γένει των συνδυασμένων μεταφορών;
Μπορεί να υπάρξει πιο δίκαιη ή και βασισμένη σε tariffsigns τιμή διοδίων προς όφελος του χρήστη, των τοπικών οικονομιών, των εμπορευματικών μεταφορών και συνολικά της οδικής ασφάλειας;
Έχει τη δυνατότητα μέσω της ψηφιοποίησης να ελέγξει την κυκλοφορία των βαρέων οχημάτων στο δευτερογενές δίκτυο που ευθύνεται για τροχαία;
να αντιμετωπίσει τα παράνομα και επικίνδυνα φορτία, να εφαρμόσει το ηλεκτρονικό τιμολόγιο στις εμπορευματικές μεταφορές;
να εφαρμόσει περιβαλλοντικές πολιτικές με βάση τα χαρακτηριστικά των οχημάτων;
να μετατρέψει τους οδικούς διαδρόμους της χώρας σε φορείς πληροφορίας και διάχυσης του τουριστικού προϊόντος και των τοπικών κοινωνιών;
Μπορεί το Δημόσιο να ασκήσει αξιόπιστα και σε πραγματικό χρόνο τον ελεγκτικό του ρόλο στις υφιστάμενες και μελλοντικές παραχωρήσεις σχετικά με τους όρους των συμβάσεων παραχώρησης;
Μπορεί να ασκήσει τεκμηριωμένα θεματικές πολιτικές μέσω των δεδομένων που θα παραχθούν από την ψηφιοποίηση και να διαχειριστεί έκτακτα περιστατικά μέσω της ενοποίησης του οδικού δικτύου, όπως ένας κοινός αριθμός ανάγκης που μετά από 10 χρόνια ακόμη αγνοείται.
Ρητορικά τα ερωτήματα, αλλά όλα τα παραπάνω τίθενται εν αμφιβόλω αναφορικά με το μέλλον του σχετικού διαγωνισμού για τα ηλεκτρονικά διόδια, ο οποίος βρίσκεται στο τελικό στάδιο συμβασιοποίησης μετά την ανάδειξη προσωρινού αναδόχου.
Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου, οι σχετικές δηλώσεις στελεχών της Παραχώρησης Ολυμπίας Οδού αναφορικά με δυνητική εφαρμογή ενός υβριδικού συστήματος διοδίων στην Ολυμπία Οδό που θα οδηγήσει ή καλύτερα θα προσεγγίσει ένα αναλογικότερο σύστημα τιμολόγησης και εν συνεχεία μπορεί να αφαιρέσει τις μπάρες, έρχονται σε ένα διάστημα που προκαλεί ερωτήματα. Η εν λόγω εταιρία συμμετείχε και στις δύο φάσεις του εν λόγω διαγωνισμού και καθότι δεν έγιναν αποδεκτά τα συνεχόμενα αιτήματα παρατάσεων αποφάσισε να μην καταθέσει έγκυρη προσφορά. Φαίνεται, λοιπόν, πως μέσω του θέματος του υβριδικού συστήματος η εν λόγω εταιρία προσπαθεί να αναδείξει μία εκ της συμβάσεως παραχώρησης υποχρέωσή της ως ανταγωνιστικό προϊόν του διαγωνισμού για τα ηλεκτρονικά διόδια.
Μπορεί όμως μια επιχειρηματική πολιτική διοδίων μίας Παραχώρησης, που αποτελεί το 10% του υφιστάμενου οδικού δικτύου (συμπ. της Εγνατίας Οδού), να υπονομεύσει μία συνολικότερη εθνική στρατηγική διαχείρισης των οδικών υποδομών που διαπερνά θεματικά τις αρμοδιότητες τεσσάρων Υπουργείων (Υποδομών και Μεταφορών, Οικονομικών, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και Τουρισμού); Ευελπιστούμε πως δεν μπορεί καθότι ο ρόλος του κράτους είναι να μπορεί να διαμορφώνει κοινούς κανόνες προς όφελος του χρήστη και όχι για μία παραχώρηση.
Ενδιαφέρον, δε, προκαλούν οι απόψεις ότι το πιο αποφασιστικό βήμα είναι η θέσπιση της διαλειτουργικότητας με τη χρήση μόνο ενός e-pass.
H ουσία είναι ότι η διαλειτουργικότητα δεν έχει εφαρμοστεί από τις ίδιες τις Παραχωρήσεις εδώ και 10 χρόνια, ενώ προβλέπεται ως υποχρέωση από τις συμβάσεις παραχώρησης επιβαρύνοντας έτσι τον χρήστη με πολλαπλά e-pass ή δημιουργώντας ουρές από χειροκίνητες πληρωμές. Το νέο σύστημα που προωθείται λύνει μία και καλή το θέμα αυτό στα ΙΧ μέσω του συστήματος αναγνώρισης πινακίδας (videotolling) και τα επαγγελματικά οχήματα μέσω της χρήσης ενός ενιαίου δορυφορικού e-pass.
Μήπως, λοιπόν, στο μυαλό όσων προσπαθούν να πείσουν το υπουργείο να ακυρώσει το διαγωνισμό, που δημιουργεί ένα νέο τοπίο στην ψηφιοποίηση της διαχείρισης των οδικών υποδομών, υπάρχει κάτι άλλο.
Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η διαβούλευση του νέου ευρωπαϊκού κανονισμού για τα τηλεδιόδια μέσω του οποίου προωθείται η ελεύθερη προσβασιμότητα των ευρωπαϊκών παροχών τηλεδιοδίων.
Πιο απλά, oι εγγεγραμμένους χρήστες σε ευρωπαϊκούς παρόχους τηλεδιοδίων άλλων χωρών θα μπορούν να διέρχονται από τις παραχωρήσεις της χώρας με το e-passτου παρόχου τους, ο οποίος θα ζητά ποσοστό εύλογης αμοιβής επί των εσόδων κάθε αυτοκινητόδρομου που οι χρήστες του χρησιμοποιούν. Άρα ο έχων τα περισσότερα e-pass θα μπορέσει να κυριαρχήσει στην ελληνική αγορά, ειδικά όταν από πίσω υπάρχει ένας από τους μεγαλύτερους παρόχους τηλεδιοδίων πανευρωπαϊκά.
Αναμένεται λοιπόν με ενδιαφέρον η στάση του υπουργείου για τον εν λόγω διαγωνισμό, καθότι έχουν υπάρξει κάποιοι προβληματισμοί ως προς την χρηματοδότηση από το ΠΔΕ, παρότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων από την δημοπράτηση του έργου έχει εκφράσει ενδιαφέρον να το χρηματοδοτήσει κρίνοντας το bankable.
Εδώ να θυμίσουμε ότι το νέο σύστημα μετά από συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (τελευταία αξιολόγηση του μνημονίου) είχε ενσωματωθεί αναλογικά όσον αφορά τον προϋπολογισμό του στο capexτου δυνητικού παραχωρησιούχου της Εγνατίας Οδού, δείχνοντας ότι οι οικονομίες κλίμακας δεν είναι το μοναδικό πλεονέκτημα μιας τέτοιας εφαρμογής σε όλο το δίκτυο αυτοκινητοδρόμων της χώρας, αλλά και η απόσβεσή του μέσω των παραχωρήσεων, που ούτως ή άλλως θα έπρεπε να μεταβούν σε συστήματα αναλογικών και διαλειτουργικών διοδίων.
Τέλος, από τους παραχωρησιούχους έχουν εκφραστεί κάποιες επιφυλάξεις σχετικά με ποιοτικά χαρακτηριστικά του συστήματος στο σκέλος που αφορά τα διόδια και κατά πόσο θα οδηγήσουν σε τροποποίηση των συμβάσεων παραχώρησης.
Δίδεται, όμως, η εντύπωση ότι τόσο από το χρηματο – οικονομικό μοντέλο που το υπουργείο έχει στα χέρια του σχετικά με την θετική επίδραση της αρχιτεκτονικής του νέου συστήματος στο οικονομικό ισοζύγιο των παραχωρήσεων, ειδικά στην Ολυμπία Οδό, αλλά και από την πρόσφατη στάση της εν λόγω παραχώρησης προς ένα ανοικτό, αναλογικό και διαλειτουργικό σύστημα, ότι δεν θα υπάρξουν ουσιώδεις τροποποιήσεις που θα απαιτήσουν ενημέρωση φακέλων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και διαιτησίες.
