Τράπεζες: Απολύσεις, συγχωνεύσεις και λουκέτα ζητούν οι ξένοι μέτοχοι

Για άλλη μια φορά, οι ελληνικές τράπεζες έχουν εισέλθει σε δύσκολη και κρίσιμη καμπή καθώς καλούνται να αναλάβουν σοβαρές πρωτοβουλίες για να αποφύγουν μια νέα -καταστροφική- ανακεφαλαιοποίηση, με τους ιδιώτες μετόχους τους να μην έχουν την παραμικρή διάθεση να συνεισφέρουν φρέσκα κεφάλαια.

Ήδη οι ξένοι επενδυτές που μπήκαν στο μετοχικό κεφάλαιο των ελληνικών τραπεζών, ποντάροντας σε σύντομη έξοδο από την κρίση, μετρούν τεράστιες ζημίες στις επενδύσεις τους.

Μεγάλα ονόματα του κόσμου των επενδύσεων, όπως οι Πρεμ Γουάτσα και Τζον Πόλσον, έχουν υποστεί δραστική μείωση στα κεφάλαιά τους και τώρα πιέζουν τις διοικήσεις των τραπεζών για εναλλακτικές λύσεις ώστε να αποφύγουν το ενδεχόμενο μιας ακόμα κεφαλαιακής ένεσης αυτών που πλήττονται από την προσπάθεια μείωσης των κόκκινων δανείων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ινδοκαναδός επενδυτής Πρεμ Γουάτσα της Fairfax φέρεται να έχει επενδύσει στη διάρκεια της κρίσης στη χώρα μας γύρω στο 1,3 δισ. σε συμμετοχές στη Eurobank, στην Grivalia, στον όμιλο Μυτιληναίου, στην Eurolife και στο Praktiker. Ομως από την επένδυσή του στη Eurobank και στα ελληνικά ομόλογα, όπως εκτιμάται στην αγορά, χάνει σήμερα περισσότερα από 600 εκατ. ευρώ.

Στην ίδια τροχιά και άλλος ένας μεγαλοεπενδυτής, ο Τζον Πόλσον, που έχει επενδύσει τα τελευταία χρόνια μόνο στην Τράπεζα Πειραιώς 500 εκατ., τα οποία με σημερινές αποτιμήσεις της αξίας των μετοχών του έχουν γίνει 35 εκατ. ευρώ. Επιπλέον σημαντικά κεφάλαια έχει επενδύσει και στην Alpha Bank, καταγράφοντας επίσης μεγάλες ζημίες.

Οι μέτοχοι αυτοί λόγω των μεγάλων απωλειών αρνούνται να βάλουν φρέσκα χρήματα στις τράπεζες και απαιτούν από τις διοικήσεις άμεσες λύσεις με πλειστηριασμούς και γενικότερα ρευστοποιήσεις κόκκινων δανείων, αδιαφορώντας για τις πολιτικές και κοινωνικές επιπτώσεις που θα προκύψουν. Στην ίδια κατεύθυνση πιέζει και η ΕΚΤ. Ετσι, πλέον η επιθετική ρευστοποίηση των κόκκινων δανείων θα εντείνεται και θα εξελίσσεται την επόμενη τριετία χωρίς κανένα έλεος και κοινωνικό κριτήριο.

Οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να υπολογίζουν και το τελευταίο ευρώ - είναι χαρακτηριστικό ότι η Τράπεζα Πειραιώς, κάνοντας χρήση του δικαιώματος που προβλέπει η σύμβαση, δεν πλήρωσε στο Δημόσιο φέτος το κουπόνι των 160 εκατ. ευρώ για τα μετατρέψιμα ομόλογα (CoCos) προκειμένου να ενισχύσει τα κεφάλαιά της κατά 0,36%.

Απολύσεις εργαζομένων

Την ίδια στιγμή, το δίπολο βασικοί μέτοχοι και ευρωπαϊκές αρχές πιέζει ασφυκτικά για μείωση του κόστους μέσω απολύσεων και δραστικής μείωσης του δικτύου των καταστημάτων. Οι διοικήσεις εξάντλησαν τα χρονικά περιθώρια με αλλεπάλληλα προγράμματα εθελουσίας. Ωστόσο, τα κίνητρα των προγραμμάτων αυτών δεν αποδίδουν καθώς οι πενηντάρηδες είναι πλέον σπάνιο είδος στις τράπεζες. Οι πληροφορίες φέρουν την Τράπεζα Πειραιώς και την Εθνική Τράπεζα να έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα μείωσης προσωπικού.

Συγκεκριμένα, γίνεται λόγος για περίπου 2.000 εργαζομένους σε καθεμία από τις παραπάνω τράπεζες και επιπλέον περίπου 1.000 εργαζόμενους από τις άλλες δύο συστημικές. Καθώς οι τράπεζες βάσει των χρονοδιαγραμμάτων έχουν καθυστερήσει στη μείωση του προσωπικού , το 2019 είναι η χρονιά που πρέπει να παρουσιάσουν υψηλές επιδόσεις σε αυτό τον τομέα.

Απολύσεις προσωπικού σε τόσο μαζική κλίμακα είναι κάτι εξαιρετικά δύσκολο - αν όχι αδύνατο. Γι’ αυτό οι τράπεζες υιοθετούν προγράμματα «εθελουσίας απόλυσης», δηλαδή απολύουν τους υπαλλήλους και προσπαθούν με δέλεαρ την αυξημένη αποζημίωση να τους παρηγορήσουν, να γλυκάνουν τα χάπι. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Τράπεζα Πειραιώς ενημέρωσε φιλικά τους συνδικαλιστές ότι αποφάσισε να θέσει σε ισχύ θεσμικό πλαίσιο που προβλέπει «εθελουσία άδεια άνευ αποδοχών» και «εθελοντική μερική απασχόληση». Μετά τη φιλική ενημέρωση οι συνδικαλιστές ξεσηκώθηκαν και η τράπεζα την επόμενη μέρα αναδιπλώθηκε αποσύροντας το πλαίσιο.

Στην Εθνική Τράπεζα, και συγκεκριμένα στο τμήμα Private Banking, οι περίπου 60 εργαζόμενοι ενημερώθηκαν ότι μπορούν να πάρουν οικειοθελώς την αποζημίωση της εθελουσίας και να αποχωρήσουν. Τους επισημάνθηκε ωστόσο ότι αν δεν το πράξουν άμεσα και το κάνουν ως τις 31 Μαρτίου, η αποζημίωση θα είναι μειωμένη κατά 30%, όσοι δε αγνοήσουν και τις δύο ευκαιρίες ρισκάρουν να απολυθούν με την προβλεπόμενη από τον νόμο αποζημίωση. Να σημειωθεί ότι η διοίκηση της Εθνικής ενημέρωσε τους αναλυτές ότι το 2019 προγραμματίζει να κλείσει 40 υποκαταστήματα από τα 540 που διαθέτει. Συνολικά εκτιμάται ότι οι τράπεζες ως το 2021 θα συρρικνώσουν τα δίκτυά τους τουλάχιστον κατά 300 καταστήματα.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το σενάριο συγχώνευσης της Τράπεζας Πειραιώς με την Alpha Bank που είδε το φως της δημοσιότητας την περασμένη εβδομάδα και διαψεύστηκε. Ο Τζον Πόλσον, που είναι μέτοχος και στις δύο τράπεζες, επιδιώκει μια τέτοια εξέλιξη προκειμένου να δημιουργήσει υπεραξίες και να ανακτήσει τα κεφάλαια που επένδυσε.

Η πρωτοβουλία Γουάτσα

Τα νερά τάραξε ο Πρεμ Γουάτσα με την πρωτοβουλία συγχώνευσης της Grivalia με τη Eurobank ( και στις δύο είναι στρατηγικός μέτοχος), μια κίνηση που βγάζει τη Eurobank από μελλοντικά αδιέξοδα και ταυτόχρονα δημιουργεί προϋποθέσεις να ανακτήσει το χαμένο επενδυτικό έδαφος και να ανταμειφθεί για την... υπομονή και επιμονή στο μέλλον της χώρας. Ομως το μείζον θέμα που παραμένει για τις τράπεζες δεν είναι άλλο από τα κόκκινα δάνεια. Πρόκειται για μια απειλή που μπορεί να προκαλέσει συστημικές αλλαγές που θα αλλάξουν τη φυσιογνωμία τους. Το μέγεθος του κινδύνου έχει γίνει αντιληπτό και όλοι τώρα τρέχουν να βρουν αποτελεσματικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της απειλής. Είναι ενδεικτικό ότι το τελευταίο διάστημα έχουν δει το φως της δημοσιότητας διαδοχικά διάφορα σχέδια, όπως αυτά της Τράπεζας της Ελλάδος, του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, αλλά και της Κομισιόν, χωρίς ουδείς να γνωρίζει τι ακριβώς θα συμβεί, ώστε να βοηθηθούν οι τράπεζες να μειώσουν τα χαρτοφυλάκια των κόκκινων δανείων χωρίς να μειωθεί η κεφαλαιακή τους επάρκεια.

Αρκεί να επισημανθεί ότι η ενίσχυση της Eurobank με 1 δισ. περίπου από το σχέδιο συγχώνευσης με την Grivalia θα της επιτρέψει να βγάλει από τα βιβλία της κόκκινα δάνεια αξίας 7 δισ. Το μεγάλο ερώτημα, τηρουμένων των αναλογιών, είναι πόσα λεφτά χρειάζονται για να μειωθούν τα 88 δισ. κόκκινα δάνεια που βρίσκονται στο τραπεζικό σύστημα.

Πάντως ανεξάρτητα από τις όποιες εξελίξεις, οι τράπεζες έχουν αποδυθεί σε ένα αδυσώπητο κυνήγι των κόκκινων δανειοληπτών. Οι πλειστηριασμοί που διενεργούνται τρεις φορές την εβδομάδα παίρνουν μορφή χιονοστιβάδας - ήδη υπολογίζεται ότι το 2019 θα πραγματοποιηθούν 32.000 πλειστηριασμοί. Ταυτόχρονα η έννοια προστασίας της πρώτης κατοικίας δεν λαμβάνεται καν υπόψη.

Το φαινόμενο μάλιστα αναμένεται να ενταθεί από τον Ιανουάριο, καθώς στον μακρύ κατάλογο των κόκκινων δανειοληπτών θα προστεθούν και αυτοί που δεν θα καλύπτονται από τον Νόμο Κατσέλη, ο οποίος παύει να ισχύει στις 31 Δεκεμβρίου. Και μπορεί η κυβέρνηση να διατείνεται πως εξετάζει τρόπους ώστε να προστατευθούν κάποιοι από τους δανειολήπτες που θα βγουν από την ομπρέλα του Ν. Κατσέλη, εντούτοις τίποτα δεν είναι βέβαιο. Επιπλέον, από τις πρώτες επαφές με τις τράπεζες αλλά και τους δανειστές διαφαίνεται ότι η αξία των ακινήτων που μπορεί να τύχει μερικής προστασίας ή το πιθανότερο κάποιου είδους επιδότησης είναι αυτά αξίας κάτω των 100.000 ευρώ.

Η επιθετική στάση των τραπεζών είναι τέτοια που πλέον δεν διστάζουν να εκδίδουν διαταγές πληρωμής ακόμα και σε κληρονόμους ανθρώπων που αυτοκτόνησαν λόγω χρεών, όπως συνέβη με συστημική τράπεζα που αρνείται τον συμψηφισμό του χρέους του αυτόχειρα με άλλα ακίνητα ίσης αξίας που της προσφέρουν οι κληρονόμοι και απαιτεί ρευστό.

Ο επίμονος επενδυτής κ. Γουάτσα

Ο Ινδοκαναδός fund μάνατζερ που επένδυσε στη διάρκεια της κρίσης πάνω από 1,3 δισ. ευρώ στη χώρα μας και έχασε περίπου 600 εκατ., δεν φαίνεται να πτοείται και συνεχίζει να στηρίζει τις επενδύσεις του και να κυνηγάει τα χρήματα που έχασε

«Ο άνθρωπος αυτός ξεκίνησε από την Ινδία με 8 δολάρια στην τσέπη και σήμερα είναι δισεκατομμυριούχος». Με τη φράση αυτή, το μακρινό πλέον 2014, ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας είχε συστήσει στους δημοσιογράφους τον Πρεμ Γουάτσα σε συνέντευξη Τύπου που είχε δώσει ο διάσημος επιχειρηματίας στο υπουργείο. Γνωστός στις αγορές και ως «ο Καναδός Γουόρεν Μπάφετ», o Γουάτσα πρωτοεμφανίστηκε επενδυτικά στην Ελλάδα τον Αύγουστο του 2012, όταν ο φόβος για τη χρεοκοπία της χώρας ήταν στα ύψη. Είχε αγοράσει το 14,7% της τότε Eurobank Properties.

Ακολούθησε η εξαγορά και άλλων ποσοστών της Eurobank Properties, που μετονομάστηκε σε Grivalia και εξελίχθηκε μέσα στην κρίση σε σημαντική εταιρεία επενδύσεων σε ακίνητα. Είναι η ίδια εταιρεία που ο ινδικής καταγωγής επιχειρηματίας επιστρέφει τώρα στη Eurobank, καθώς τη συγχωνεύει με την τράπεζα, με στόχο του να θωρακίσει την τελευταία κεφαλαιακά και να κλείσει την πόρτα στο ενδεχόμενο κρατικοποίησής της σε περίπτωση που η μείωση των κόκκινων δανείων χτυπήσει τα κεφάλαιά της.

Η συγχώνευση Eurobank-Grivalia

Το deal του βασικού μετόχου της Eurobank και αφεντικού του ομίλου της Fairfax σε περίοδο επενδυτικής ξηρασίας τάραξε τα νερά προσφέροντας διέξοδο και απαντήσεις σε μια συγκυρία όπου το τραπεζικό σύστημα δέχεται μεγάλες και ποικίλες πιέσεις. Tαυτόχρονα ανέδειξε την ανάγκη να υιοθετηθούν σύντομα δραστικές λύσεις που θα βοηθήσουν τις τράπεζες να απαλλαγούν από το βάρος των κόκκινων δανείων. Με μια απρόσμενη και σύνθετη συναλλαγή, που ουσιαστικά αποτελεί αύξηση κεφαλαίου σε είδος, η Grivalia επιστρέφει στη Eurobank για να ενισχυθεί η τράπεζα και να αποκτήσει προβάδισμα στην προσπάθεια μείωσης των κόκκινων δανείων.

Το πάντρεμα μιας τράπεζας με εταιρεία ακινήτων ασφαλώς και δεν αποτελεί συνηθισμένη κίνηση. Πολύ περισσότερο μάλιστα από τη στιγμή που οι ευρωπαϊκές αρχές έχουν υποχρεώσει τις ελληνικές τράπεζες να πουλήσουν όλες τις μη τραπεζικές δραστηριότητες (ξενοδοχεία, ασφαλιστικές, ακίνητα κ.λπ.). Ωστόσο, κάθε απόφαση πρέπει να αξιολογείται βάσει των συνθηκών υπό τις οποίες λαμβάνεται και η κίνηση του Γουάτσα ενισχύει καθοριστικά τη Eurobank και συμβάλλει στη σταθερότητα του κλάδου.

Συνοπτικά το σχέδιο Γουάτσα προβλέπει τα εξής:
■ Συγχώνευση της Eurobank με την Grivalia, κίνηση που προσθέτει 210 μονάδες βάσης στα κεφάλαια της τράπεζας.
■ Τιτλοποίηση NPEs 7 δισ. ευρώ, που αφαιρούνται από τον ισολογισμό της τράπεζας και μεταφέρονται σε εταιρεία ειδικού σκοπού (SPV), η οποία και εκδίδει ομόλογα.
■ Δημιουργία νέας εταιρείας (Eurobank Α.Ε.) στην οποία μεταφέρονται όλο το υπόλοιπο ενεργητικό και παθητικό της τράπεζας και ο αναβαλλόμενος φόρος (DTC).
■ Η Eurobank Ergasias Α.Ε., δηλαδή η σημερινή τράπεζα, παραμένει ως holding με περιουσιακά στοιχεία τη νέα εταιρεία (Eurobank Α.Ε.) και την εταιρεία ειδικού σκοπού. Η holding είναι η εισηγμένη στο Χρηματιστήριο εταιρεία.
■ Σε επόμενο στάδιο θα εξεταστεί η είσοδος στρατηγικού επενδυτή στη Financial Planning Services (FPS), θυγατρική της Eurobank, με άδεια διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων από την Τράπεζα της Ελλάδος.
■ Σύσταση νέας εταιρείας διαχείρισης ακινήτων, στην οποία ανατίθεται η διαχείριση του συνόλου των ακινήτων που προκύπτει από την ενοποίηση του χαρτοφυλακίου της Eurobank με εκείνο της Grivalia.

Νέα δεδομένα για τους μετόχους

Το deal διαμόρφωσε νέα δεδομένα για μια σειρά ζητημάτων που αφορούν τόσο την τράπεζα όσο και πρόσωπα. Η Eurobank χάρη στην Grivalia τιτλοποιεί 7 δισ. κόκκινα δάνεια ενώ ταυτόχρονα έχει ήδη δρομολογήσει για τον Ιούνιο τιτλοποίηση ακόμη 2 δισ. κόκκινων στεγαστικών. Παράλληλα από άλλες ενέργειες (πωλήσεις δανείων, πλειστηριασμούς κ.λπ.) θα μειώσει άλλο 1 δισ. τα NPLs. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα στο τέλος του 2019 ο δείκτης των προβληματικών δανείων να υποχωρήσει περίπου στο 15%, στόχο που η τράπεζα έπρεπε να εκπληρώσει στο τέλος του 2021.

Με τη συμφωνία το ποσοστό της Fairfax στη Eurobank θα ξεπεράσει ελαφρώς τα επίπεδα του 32,93%, από 17,3% που είναι σήμερα, καθώς η Fairfax Financial κατέχει το 51,4% της Grivalia. Οι υπόλοιποι μέτοχοι της τράπεζας θα απαλλαγούν από το άγχος της κρατικοποίησης, αλλά το αντίτιμο που θα πληρώσουν είναι ότι η αξία των μετοχών θα μεταβληθεί, καθώς η συμμετοχή τους εξαϋλώνεται (dilution) εξαιτίας της έκδοσης μεγάλου αριθμού νέων μετοχών.

Η συμφωνία έχει και άλλες παράπλευρες απώλειες. Η μειοψηφία των μετόχων της Grivalia που αγόρασαν μετοχές εταιρείας ακινήτων ξαφνικά θα διαθέτουν και τραπεζικές μετοχές. Επέλεξαν την Grivalia επειδή γενικώς το real estate έχει χαμηλό ρίσκο, ενώ προσέφερε μερισματική απόδοση της τάξης του 5,5%. Επιπλέον, οι μέτοχοι της Grivalia θυμούνται ότι ο βασικός μέτοχος είχε προχωρήσει σε δημόσια πρόταση στα 8,80 ευρώ, η οποία τελικά δεν έγινε δεκτή. Και δικαίως αναρωτιούνται πώς ο ίδιος μέτοχος τώρα αποφασίζει συγχώνευση σε τιμή χαμηλότερη από τη δημόσια πρόταση που ο ίδιος έκανε.

Αρνητική εξέλιξη για τους μετόχους της Grivalia χαρακτήρισε τη συμφωνία η Wood. Οπως αναφέρουν οι αναλυτές, η Eurobank προσφέρει 15,8 μετοχές για κάθε μετοχή της Grivalia. Με βάση, λοιπόν, το κλείσιμο όταν ανακοινώθηκε η συμφωνία μεταφράζουν την προσφορά σε τιμή 7,40 ευρώ/μετοχή για τους μετόχους της Grivalia, η οποία είναι 21% κάτω από το NAVPS (καθαρή αξία ενεργητικού ανά μετοχή) και είναι 9,38 ευρώ/μετοχή.

Το δεξί του χέρι στην Ελλάδα

Το δεξί χέρι του Γουάτσα για τις δουλειές του στην Ελλάδα είναι ο διευθύνων σύμβουλος της Grivalia Γιώργος Χρυσικός. Προσελήφθη το 2006 στη θέση του διευθυντή Επενδύσεων της Eurobank Properties ΑΕΕΑΠ και δύο χρόνια αργότερα ανέλαβε καθήκοντα γενικού διευθυντή της εταιρείας και στη συνέχεια διευθύνοντος συμβούλου. Θεωρείται ο αρχιτέκτονας για την εκτίναξη του χαρτοφυλακίου της Grivalia, η αξία του οποίου στο τέλος του 2017 έφτανε στα 954 εκατ. ευρώ.

Ο Γουάτσα είναι ένας σπάνιος εργοδότης. Αμείβει πολύ καλά τα στελέχη του και ενδιαφέρεται πραγματικά να είναι πλήρως ικανοποιημένα. Σε τέτοιον βαθμό μάλιστα που λέγεται ότι απαιτεί ακόμη και να κάνουν διακοπές για να είναι ξεκούραστα και να αποδίδουν καλύτερα. Σε αυτό το deal ο Γουάτσα έδειξε έμπρακτα την ικανοποίησή του για τη συνεργασία που έχει με τον Γ. Χρυσικό, ο οποίος από στέλεχος εξελίσσεται σε επιχειρηματία - κι αυτό γιατί βάσει της συμφωνίας θα είναι ο εκτελεστικός πρόεδρος της Grivalia Management Company και θα του ανήκει το 70% των μετοχών της. Η συγκεκριμένη εταιρεία θα έχει δεκαετή σύμβαση διαχείρισης όλων των ακινήτων και σε αυτή θα απασχοληθεί το προσωπικό της Grivalia.

Στη διάρκεια της κρίσης ο Γουάτσα επένδυσε πάνω από 1,3 δισ. ευρώ στη χώρα μας. Από την Grivalia, την ασφαλιστική Εurolife και τη συμμετοχή στον όμιλο Μυτιληναίου κέρδισε χρήματα. Αντίθετα, από τις επενδύσεις του σε ελληνικά ομόλογα και τη Εurobank έχασε. Το ιστορικό κόστος κτήσης του Fairfax στη Eurobank είναι 2,5 ευρώ και σήμερα η τιμή είναι περίπου 0,55 ευρώ. Στην αγορά εκτιμάται ότι συνολικά έχει χάσει περίπου 600 εκατ., αλλά αυτό, όπως και κατά το παρελθόν, δεν φαίνεται να τον πτοεί.

Είναι φυσιογνωμία του value investment, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πάει μόνο με τον σταυρό το χέρι. Κάποια περίοδο στην ασφαλιστική αγορά οι ανταγωνιστές δεν μπορούσαν να καταλάβουν πώς η ασφαλιστική του Γουάτσα έδινε εγγυημένες αποδόσεις ακόμη και 3% όταν οι άλλες εταιρείες περιορίζονταν στο 1%. Δεν άργησαν τελικά να καταλάβουν ότι τα ελληνικά ομόλογα που είχε αγοράσει έπιασαν τόπο.

Οπως αποδεικνύει το deal Eurobank - Grivalia, συνεχίζει να στηρίζει και να επιμένει στις επενδύσεις του. Οι μεγάλες τοποθετήσεις στη χώρα μας του έχουν δώσει και πολιτικό διαβατήριο. Μετά τις συναντήσεις που είχε στο Μαξίμου το 2014 και το 2015 δήλωσε εξίσου ενθουσιασμένος με τον Αντώνη Σαμαρά και τον Αλέξη Τσίπρα. Ηταν από τους πρώτους επιχειρηματίες που συνάντησε ο σημερινός πρωθυπουργός. Μάλιστα η «Αυγή» με την ευκαιρία της συνάντησης στο Μαξίμου τον είχε χαρακτηρίσει «έναν από τους σημαντικούς επενδυτές της ελληνικής οικονομίας».