Ταμείο εγγυοδοσίας: Σώζονται οι μεγαλομέτοχοι, πληρώνουν οι φορολογούμενοι

Πέντε μήνες μετά τα τεστ αντοχής. Σαράντα τρεις ημέρες μετά την έξοδο από τα μνημόνια και λίγα 24ωρα μετά το τέλος των capital controls για το εσωτερικό της χώρας και οι τράπεζες βρίσκονται ξανά στο στόχαστρο. Αιτία, φυσικά, το μεγάλο «αγκάθι» των «κόκκινων» δανείων να «τρυπά» όλο και περισσότερο την μεγάλη πληγή των τραπεζών.
Το μίνι τραπεζικό κραχ έφερε ξεκάθαρα στο προσκήνιο αυτό ακριβώς το πρόβλημα: η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων είναι και δύσκολη, αλλά και χρονοβόρα υπόθεση. Με τους ισολογισμούς των τραπεζών να συρρικνώνονται συνεχώς, η κατάσταση δείχνει αν μη τι άλλο κρίσιμη.

Σώζονται οι μεγαλομέτοχοι, πληρώνουν οι φορολογούμενοι

Για ακόμα μία φορά οι τράπεζες θα χρειαστούν κεφάλαια. Και για ακόμα μία φορά το ερώτημα είναι από πού; Φαίνεται πως στις συζητήσεις που γίνονται στο παρασκήνιο το… μάρμαρο θα το πληρώσουν και πάλι οι φορολογούμενοι. Όπως και τις προηγούμενες φορές, που το κράτος δανείστηκε από την τρόικα για να στηρίξει το τραπεζικό σύστημα. Το στήριξε τρεις φορές και οι τρύπες παραμένουν. Οι επιλογές είναι περιπλοκές, αλλά ελάχιστες. Και όλες περνούν μέσα από το κράτος, δηλαδή από τον Έλληνα φορολογούμενο που (για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους) φορτώθηκε μνημόνια για να στηριχτούν κυρίως οι τράπεζες. Με το κράτος να δίνει εγγυήσεις (και όχι άμεσα χρήματα γιατί απαγορεύεται) οι τραπεζικές αξίες σώζονται, ενώ θα βγουν κερδισμένοι και οι μεγαλομέτοχοι που δεν θα βάλουν.. μία!

Ποιος θα βάλει τα λεφτά;

Αυτή ίσως είναι η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου (που λένε και οι Αμερικανοί). Ποιος θα βάλει λεφτά στις τράπεζες που η αξία τους είναι 40-65% κάτω από την προηγούμενη αύξηση κεφαλαίου και η κερδοφορία τους οριακή; Και θα επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης των NPEs στα 33 δισ. ευρώ έως το 2022, από τα 88 περίπου που είναι τώρα; Οι μεγαλομέτοχοι (Ross, Watsa, Paulson) έχουν ξεκαθαρίσει ότι δεν είναι διατεθειμένοι να βάλουν ξανά το χέρι στην τσέπη. Αυτό σημαίνει ότι κεφάλαια από τα υφιστάμενους κάνουν μετόχους δεν πρόκειται να δουν οι τράπεζες!
Εννοείται πως δεν θα επιτρέψουν να χαθεί περαιτέρω η επένδυσή τους στις τραπεζικές μετοχές, καθώς ήδη μετρούν ζημιές.

Το ταμείο εγγυοδοσίας

Οι τράπεζες «καίνε» συνεχώς κεφάλαια. Σ’ αυτό «συνεισφέρει» η απομόχλευση. Τα «κόκκινα» δάνεια μειώνονται, αλλά η μείωσή τους ανοίγει συνέχεια «τρύπες» στα κεφάλαια των τραπεζών. Γιαυτό επέστρεψε μια παλιά σκέψη: να δημιουργηθεί μια «bad bank» στην οποία θα μπουν τα δάνεια που δεν έχουν καμία… τύχη! Με βάση τις συσκέψεις επί συσκέψεων στο Μαξίμου, οι τράπεζες θα μπορέσουν μέσω του σχήματος αυτού να «ξεφορτώσουν» σε εταιρείες ειδικού σκοπού μέρος των «κόκκινων» δανείων τους.
Όπως εκτιμάται οι εταιρείες ειδικού σκοπού θα εκδώσουν ομόλογα που θα φέρουν κρατικές εγγυήσεις και θα μπορούν να διατεθούν σε επενδυτές και να διαπραγματεύονται στη δευτερογενή αγορά, δημιουργώντας έτσι μια πραγματική αγορά NPLs. Ωστόσο, οι τράπεζες θα πρέπει να βρουν κεφάλαια για να καλύψουν αυτές τις τρύπες. Και οι αγορές είναι μονόδρομος. Μόνο που η πόρτα είναι κλειστή για την ώρα. Μην ξεχνάμε ότι το τραπεζικό μίνι κραχ στο χρηματιστήριο έγινε από τη στιγμή που οι τράπεζες επιχείρησαν να βολιδοσκοπήσουν τις αγορές για το αν μπορούν να «σηκώσουν» κεφάλαια και διαπίστωσαν ότι τα επιτόκια είναι από «τσουχτερά» έως απαγορευτικά!



Τα σενάρια για τα «κόκκινα» δάνεια ύψους 20 δισ. ευρώ

Στο τραπέζι αυτήν την ώρα γράφονται και σβήνονται τα σενάρια για το πώς θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα που οδήγησε –εν πολλοίς– στο μίνι κραχ του χρηματιστηρίου.
Το ΤΧΣ φέρεται να έχει προτείνει και να επεξεργάζεται με την κυβέρνηση δύο βασικά σενάρια:
Σενάριο 1: Να δημιουργηθεί ένα όχημα τιτλοποίησης δανείων (SPV).
Πώς θα λειτουργεί. Για 20 δισ. προβληματικά δάνεια, έστω ότι τα μισά θα έχουν προβλέψεις. Για αυτά τα 10 δισ. θα υπάρχουν εξασφαλίσεις, άρα κανένας κίνδυνος για τις τράπεζες.
Από εκεί ξεκινά το πρόβλημα. Στα υπόλοιπα 10 δισ. ευρώ που δεν έχουν εξασφαλίσεις, τα 4 δισ. θα πωλούνται με μηχανισμό τιτλοποίησης και θα εκδίδονται ομόλογα. Κάποια απ’ αυτά τα ομόλογα θα τα εγγυάται το Ελληνικό Δημόσιο. Τα υπόλοιπα 6 δισ. θα τιτλοποιούνται, αλλά το Δημόσιο δεν θα εγγυάται για όλο το ποσό. Συνεπώς το κόστος των ζημιών θα περνά και στην τράπεζα και στους ιδιώτες.
Σενάριο 2: Οι τράπεζες θα εκδίδουν ομόλογα μέσω οχημάτων τιτλοποίησης Πώς θα λειτουργεί. Έστω ότι μία τράπεζα τιτλοποιήσει δάνεια 1 δισ., εκ των οποίων το κύριο ομόλογο θα είναι 500 εκατ. ευρώ. Αυτά τα θα τα εγγυάται το Ελληνικό Δημόσιο, συνεπώς θα μπορεί να πουληθεί με την «πλάτη» του κράτους. Μόνο που εδώ θα ενισχυθεί η ρευστότητα, αλλά όχι τα κεφάλαια της τράπεζας. Άρα, θα χρειαστεί λεφτά.

Νέοι όροι για τις τράπεζες με τους δανειστές;

Εδώ ανοίγει ένα μεγάλο θέμα. Με τις αγορές να έχουν κλείσει την πόρτα στις τράπεζες, αφού ούτε και το Δημόσιο μπορεί να βγει στις αγορές με επιτόκια 4%, οι τράπεζες ποιες λύσεις έχουν; Για την ακρίβεια, ποιες λύσεις έχει το κράτος; Θα μιλήσει ξανά με τους δανειστές για να ανοίξουν την κάνουλα; Θα υπάρξουν νέοι όροι και προϋποθέσεις; Γιατί ο μοναδικός Ευρωπαίος που μπορεί να το πράξει είναι ο ESM, όπως έγινε στην περίπτωση της Ισπανίας, ενώ υπάρχει και το ιταλικό «μοντέλο» που φαίνεται να προωθείται ως λύση.

Το ιταλικό και ισπανικό «μοντέλο»

Στην Ισπανία η Banco Sabadell πουλάει 10,8 δισ. προβληματικά δάνεια εκ των οποίων τα 6 δισ. ευρώ αποτελούν assets, που στην ουσία βρίσκονται υπό το καθεστώς εγγυοδοσίας περιουσιακών στοιχείων.
Η Ιταλία με 242 δισ. «κόκκινα» δάνεια ακολούθησε δύο μοντέλα:
• Τον μηχανισμό GAGS το 2016 ώστε οι τράπεζες να πουλάνε τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα μέσω οχημάτων τιτλοποίησης (SPV) παρέχοντας εγγύηση στις τράπεζες μόνο για τα κυρία ομόλογα (senior bonds). Αποτέλεσμα, να έχουν ήδη «ξεφορτωθεί» 45 δισ. κόκκινα δάνεια.
• Η Ιταλία το 2016 ίδρυσε την Atlante, ένα ταμείο ιδιωτικού δικαίου, το οποίο χορηγούσε κεφάλαια στις τράπεζες μεσω ΑΜΚ. Στην πράξη, αγόραζε τιτλοποιημένα δάνεια, (ομόλογα Mezzanine, Junio) τα οποία είναι χαμηλής έως μηδενικής αξίας.
Από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις στην Ιταλία είναι η Monte Dei Paschi που πούλησε το 2018 περί τα 25 δισ. ευρώ και επίσης 24,1 δισ. μέσω τιτλοποίησης. Η Unicredit πούλησε 17,7 δισ. ευρώ προβληματικά δάνεια και υλοποίησε και μεγάλη αύξηση κεφαλαίου 13 δισ. ευρώ.



Η Πειραιώς και τα σενάρια κρατικοποίησης διά της... πλαγίας!

Μαθαίνουμε ότι έπεσε στο τραπέζι η ιδέα, το κράτος να βάλει «χέρι» στο μαξιλάρι των 30 δισ. υπό μορφή προνομιούχων μετοχών ή με Cocos (ομόλογα μετατρέψιμα σε μετοχές) ώστε να μη δοθεί η εντύπωση ότι κρατικοποιούνται.
Αυτό για την Τράπεζα Πειραιώς που έγινε το παράδοξο: με κεφαλαιοποίηση 520 εκατ. της ζητούν να βρει έως το τέλος του 2018 κεφάλαια ύψους… 500 εκατ. ευρώ! Δηλαδή, να βρει σχεδόν όλη την κεφαλαιοποίησή της. Δεν θέλει πολύ ψάξιμο από τις αγορές για να αντιληφθούν το πρόβλημα… Αν και υπάρχει ακόμη χρόνος έως τα τέλη του έτους, η διοίκηση της τράπεζας εξετάζει ήδη εναλλακτικά σενάρια, όπως η μετατροπή των Cocos σε μετοχές, κάτι που ωστόσο θα σήμαινε ζημίες για το ΤΧΣ και το Δημόσιο. Όπως σημειώνει σε δημοσίευμά του το Bloomberg, οι εποπτικές αρχές δεν έχουν ακόμη απαντήσει στο αίτημα για παράταση, θεωρείται ωστόσο πολύ πιθανό να παρασχεθεί στην τράπεζα ευελιξία χρόνου, με δεδομένες τις κακές συνθήκες που επικρατούν στις αγορές.Η διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς έχει συμφωνήσει με τις εποπτικές αρχές, μετά την ολοκλήρωση των stress tests, για την υλοποίηση ενός σχεδίου κεφαλαιακής ενίσχυσης, αρχής γενομένης από το 2018 με την έκδοση ομολόγου (Tier II) ύψους 500 εκατ. ευρώ. Η άνοδος, ωστόσο, των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων, μετά και τη νέα κρίση στην Ιταλία, μεταθέτει χρονικά αυτές τις κινήσεις, στον βαθμό που το κόστος άντλησης κεφαλαίων από τις αγορές για την έκδοση ομολόγων καθίσταται απαγορευτικό για την τράπεζα. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι υπάρχει «κίνδυνος» για κρατικοποίηση της Πειραιώς, έστω και σε κάποιο βαθμό. Στα εναλλακτικά σενάρια για την κεφαλαιακή ενίσχυση της τράπεζας που έχουν πέσει στο τραπέζι, εκτός από τη μετατροπή των Cocos, είναι το «πάγωμα» της καταβολής του κουπονιού για δύο χρόνια, σενάρια πάντως που πηγές της τράπεζας επιμένουν ότι «δεν εξετάζονται». Όπως εξηγούν, η μετατροπή των Cocos δεν συνιστά όφελος για τα κεφάλαιά της, ενώ το «πάγωμα» της καταβολής του κουπονιού θα έχει περιορισμένο όφελος.

Πώς φτάσαμε ως εδώ

Το πρόβλημα ξεκίνησε το 2015, όταν αρνηθήκαμε να πάρουμε τα 15 δισ. ευρώ που προέβλεπε το τρίτο μνημόνιο για τις τράπεζες. Έγινε τότε το παν (για πολιτικούς κυρίως λόγους) να μη χρησιμοποιηθούν όλα τα κεφάλαια που προέβλεπε η συμφωνία και… αρκεστήκαμε στα 5 δισ. που έβγαλαν τα τεστ αντοχής, ως ελάχιστα κεφάλαια που χρειάζεται το τραπεζικό σύστημα. Σε μια περίοδο που είχαν μπει τα capital controls, οι τραπεζικές αξίες στο χρηματιστήριο ήταν στα… τάρταρα, η Ελλάδα είχε περάσει τη… βαρουφακιάδεια περίοδο και οι ρυθμοί ανάπτυξης ήταν ανύπαρκτοι.

Ο «πόλεμος» των τραπεζιτών

Το έχουμε γράψει επανειλημμένα στην «axianews». Τα αλληλοκαρφώματα των τραπεζιτών, ΝΥΝ και πρώην, στοίχισαν στο εγχώριο banking. Με επιστολές στις οποίες ο ένας υπονόμευε τον άλλο, που έφτασαν στα χέρια και στα αυτιά των τροϊκανών. Με τα λάθη που έκαναν στη διαχείριση των δανείων, που συνέχιζαν να λειτουργούν με τις λογικές... του χθες. Έκαναν «χαλαρές» ρυθμίσεις και «νταραβέρια» για να κρατήσουν τις θέσεις τους και να «βολέψουν» τα δάνεια των… δικών τους. Οι παρεμβάσεις των εισαγγελέων για το θέμα των «κόκκινων» δανείων, που έβλεπαν τι συμβαίνει. Λεφτά που στο τέλος τα πληρώνει ο Έλληνας φορολογούμενος.

Οι συναντήσεις Τσίπρα και το τηλέφωνο με τον Ρος

Ο πρωθυπουργός συναντήθηκε στη ΔΕΘ με τον υπουργό Εμπορίου των ΗΠΑ. Είχαν ξανασυναντηθεί επί ελληνικού εδάφους και πριν ελάχιστα χρόνια, με φόντο τις ΑΜΚ του 2015. Μαθαίνουμε πως προ ημερών «έπεσε» και τηλεφώνημα ανάμεσα στο Μαξίμου και τον υπουργό Εμπορίου των ΗΠΑ (και μεγαλομέτοχο στη Eurobank) για το θέμα των τραπεζών και του μίνι κραχ στο χρηματιστήριο. Το τι συζητήθηκε κανείς δεν γνωρίζει, ωστόσο θεωρείται βέβαιο πως το μέλλον των τραπεζών και τα κεφάλαια που αναζητούνται ήταν στο «μενού» της τηλεφωνικής επικοινωνίας.



Οι κλειστές πόρτες

Το πρόβλημα εμφανίστηκε ξανά από τη στιγμή που οι τράπεζες επιχείρησαν να βολιδοσκοπήσουν τις αγορές για το αν μπορούν να «σηκώσουν» κεφάλαια. Σύντομα κατάλαβαν ότι το πολιτικό - οικονομικό - τραπεζικό τίμημα είναι μεγάλο.
Τα επιτόκια που προσφέρουν οι αγορές είναι απογοητευτικά για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Η πολιτική αβεβαιότητα παραμένει, μιας και έχουμε μπει άτυπα σε μια μακρά προεκλογική περίοδο. Η οικονομική αβεβαιότητα παραμένει με τους μικρούς ρυθμούς ανάπτυξης, ενώ την ίδια ώρα η Ελλάδα εμφανίζεται με έναν… διπλό προϋπολογισμό με επίκεντρο τις συντάξεις, μια κατάσταση που μπερδεύει τους επενδυτές. Τραπεζικό γιατί οι διοικήσεις έκαναν πολλά λάθη, παραλείψεις και κακοδιαχειρίσεις στο ζήτημα των «κόκκινων» δανείων. Με την Ελλάδα να βρίσκεται εκτός μνημονίου, τα επιτόκια είναι τσουχτερά έως απαγορευτικά. Υπάρχει το μαξιλάρι των 24 δισ. που της δίνει ρευστότητα μέχρι το 2020, έτος που θα πρέπει να εκλεγεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Γιατί το επισημαίνουμε αυτό; Διότι το 2015 οι εκλογές στην Ελλάδα έγιναν με αφορμή αυτή την εκλογή και οι αγορές τα συνυπολογίζουν όλα! Με μια Ιταλία να ταρακουνά την Ευρώπη, τα επιτόκια για τη χώρα είναι υψηλά. Αποτέλεσμα να βρίσκονται στα ύψη και τα αντίστοιχα επιτόκια για τις τράπεζες που θέλουν να «σηκώσουν» ρευστό από το εξωτερικό για να ενισχύσουν τα κεφάλαιά τους. Βρίσκουν πόρτες κλειστές, τουλάχιστον προς τα παρόν…

Με σχέδιο Ιταλίας και με «πονοκέφαλο»… Ρώμης

Το μεγάλο πρόβλημα στο οποίο καλούνται να δώσουν λύση κυβέρνηση και τράπεζες είναι το πού θα βρουν τα κεφάλαια για να καλυφθούν οι πωλήσεις των «κόκκινων» δανείων στην εταιρεία ειδικού σκοπού. Από το μαξιλάρι των 24 δισ. δεν επιτρέπεται. Το Δημόσιο δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει κανένα από τα κεφάλαια που διαθέτει, γιατί θα θεωρηθεί κρατική στήριξη. Φαίνεται πως στο τραπέζι έχει πέσει μια σκέψη… με προηγούμενο. Η Ιταλία έδωσε στήριξη στις τράπεζές της πριν από κάποιους μήνες, χωρίς να αντιδράσει η Ευρώπη και η ΕΚΤ. Φυσικά, αυτό έγινε γιατί αν «έσκαγαν» οι ιταλικές τράπεζες, το ντόμινο των εξελίξεων θα ήταν τεράστιο σε όλη την Ευρώπη. Από τη στιγμή που έγινε στην Ιταλία μπορούμε να επικαλεστούμε το... προηγούμενο και να το περάσει και η Ελλάδα χωρίς αντιδράσεις.
Ωστόσο, το πρόβλημα παραμένει η Ιταλία, που το πολιτικό της ρίσκο είναι υψηλό και εκτινάσσει συνεχώς τις αποδόσεις στα ελληνικά ομόλογα και κατ’ επέκταση στα τραπεζικά. Αποτέλεσμα, οι αγορές να προσφέρουν απαγορευτικά επιτόκια δανεισμού. Πόσο μάλλον αν το πρόβλημα της Ιταλίας γίνει ακόμα πιο βαθύ, δηλαδή φτάσει στα άκρα το μείζον τραπεζικό πρόβλημα που διαθέτει.

Οι εταιρείες που «φυτοζωούν» με τα «πορτοκαλί» δάνεια

Εδώ θα πρέπει να θυμίσουμε όμως κάτι πολύ σημαντικό. Υπάρχει μια μεγάλη κατηγορία δανείων που είναι σε… γκρίζα ζώνη! Είναι τα δάνεια που εμφανίζονται «πράσινα», αλλά όλοι γνωρίζουν πως στην πράξη είναι «κόκκινα». Για να μην πάμε μακριά, υπάρχει π.χ. μια εισηγμένη στον κλάδο του αυτοκινήτου, με τεράστια δάνεια που έχει κάνει ρύθμιση με της τράπεζες. Θα πληρώνει για 10 χρόνια μόνο τους τόκους των τεράστιων δανείων που έχει και μετά από μια 10ετια θα πρέπει να πληρώσει 200 και πλέον εκατομμύρια ευρώ!
Οι περισσότεροι αναρωτιούνται πού θα βρει τόσα χρήματα. Προφανώς, αυτό το ερώτημα δεν ενδιαφέρει ούτε τις τράπεζες ούτε τους εποπτικούς μηχανισμούς. Και δεν είναι μόνο αυτή η εταιρεία με τις ρυθμίσεις «ballon». Υπάρχουν πολλές ακόμα αντίστοιχες περιπτώσεις.
Έχουν… κλωτσήσει το τενεκεδάκι παραπέρα (όπως λένε οι αναλυτές) και μετά από 10 χρόνια… βλέπουμε! Υπάρχει δηλαδή μια μεγάλη κατηγορία δανείων, στην οποία οι τράπεζες έχουν αφήσει τις εταιρείες να «φυτοζωούν» για να μη «σκάσουν» στα χέρια τους αυτή την κρίσιμη περίοδο.