Φύση και άνθρωπος No 2

07/08/2018, 12:44
FYSH

Γράφει ο Δημήτρης Μπούκουρας, κλινικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπευτής

Η δύναμη καταστροφής της πύρινης λαίλαπας είχε στον τραγικό της απολογισμό δεκάδες νεκρούς και τραυματίες, ενώ καταστράφηκαν ολοσχερώς περιουσίες και αποδιοργανώθηκαν οι ψυχικές ισορροπίες όσων διασώθηκαν από αυτή τη συμφορά! Η άμεση αντίδραση των πολιτικών ομάδων να κηρύξουν ανακωχή από τον συνήθη και καθημερινό μεταξύ τους πόλεμο είχε ως αποτέλεσμα να νιώσουν οι κάτοικοι αυτής της χώρας ότι θα μαζευτούν όλοι, χωρίς αντιπαλότητα, ενωμένοι να δουλέψουν για τη βοήθεια που έχουν ανάγκη τα θύματα και οι πληγέντες παρατηρητές που βίωναν το πόσο αδύναμος είναι ο άνθρωπος απέναντι στην οργή της φύσης. Αλλά η ανακωχή κράτησε μόνο 24 ώρες και η απογοήτευση που προκάλεσε αυτό το γεγονός έμοιαζε με καταστροφικό στοιχείο της φύσης προερχόμενο, όμως, από την ανθρώπινη ασυνέπεια και αδυναμία να εκτιμήσουν ότι τα πολιτικά συμφέροντα (ποιοι θα ήταν πιο ικανοί να αντιμετωπίσουν την κρίση, άρα αυτό σημαίνει ότι θα έπρεπε να κυβερνούν) είναι ήσσονος σημασίας και πρώτη προτεραιότητα έχουν τα θύματα και οι υλικές ζημιές. Αξίζει να σχολιάσουμε ότι οι τηλεοπτικές εκπομπές και εν γένει τα μέσα τηλεοπτικής ενημέρωσης ανέπτυξαν έντονη δραστηριότητα και σπατάλησαν τον τηλεοπτικό χρόνο σε επικοινωνιακές μάχες που στόχευαν να πείσουν τον κόσμο πως για όλα αυτά φταίει η κακή οργάνωση ή η προετοιμασία της πολιτικής προστασίας, η ανικανότητα των στελεχών της κυβέρνησης και γενικά από οτιδήποτε αποπροσανατολίζει τον κόσμο από τη συμφορά που συνέβη στην ανατολική Αττική.

Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ στην πληθώρα των ειδημόνων που εμφανίστηκαν από το πουθενά, έλυναν προβλήματα, παρουσίαζαν σχέδια μεγαλειώδη για το μέλλον και για το πρόβλημα των πληγέντων δεν είχαν καμμία ουσιαστική τοποθέτηση.

Όσον αφορά το πρόβλημα των συνεπειών και καταστροφών (υλικές ζημιές, απώλεια περιουσιών, θάνατοι συγγενών κ.λ.π.) λειτούργησαν αστυνομικές περιπολίες για προστασία των καμένων σπιτιών, ταυτόχρονα υπήρξε έντονη επιφυλακή των πυροσβεστών για τυχόν αιφνίδια αναζωπύρωση της πυρκαγιάς ,επιπλέον συνεργεία εντόπισης πτωμάτων και αναζήτησης στοιχείων ταυτότητας (έργο επίπονο και ψυχοφθόρο), η δωρεάν προσφορά φαρμάκων από ομάδες γιατρών, η ψυχολογική στήριξη από ειδικούς ψυχολόγους που δεν επιβάλλεται στους πληγέντες αλλά προτείνεται ώστε όταν περάσει κάποιος χρόνος και το έντονο στρες (η πληθώρα των συγκινησιακών συναισθημάτων που δεν αφομοιώνεται από τον ψυχικό μηχανισμό και δημιουργείται ένα βάρος στο στήθος και στο μυαλό που κάνει το άτομο να υποφέρει) εξελιχθεί σε θυμό, απελπισία, άγχος κ.λ.π. να τον οδηγήσει στον ειδικό που καλό θα ήταν να βρίσκεται σε κοντινή απόσταση. Ωστόσο αυτό που θα έχει άμεσα θετικό αποτέλεσμα στην ψυχολογία είναι να πραγματοποιηθούν οι υποσχέσεις για οικονομική ενίσχυση των θυμάτων. Να τονίσω ως έμπειρος ψυχολόγος ότι η ενίσχυση αυτή είναι δραστικότατο και αποτελεσματικότατο φάρμακο.

Παραδόξως τη στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο πληροφορήθηκα ότι δίνουν επιδόματα οικονομικής ενίσχυσης στους πληγέντες άμεσα και χωρίς γραφειοκρατία και εδώ θέλω να δώσω έμφαση στο ότι η προσέγγισή μου δεν είναι πολιτική, κομματική, ιδεολογική αλλά συναισθηματική που σε κάθε άρθρο μου είναι κανόνας, δηλαδή ο ψυχολόγος εμφανίζει τις ανθρώπινες αντιδράσεις αναλυτικά σαν κατ’ εξοχήν γνώστης της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Σε αυτό το σημείο είναι πολύ σημαντικό να κάνουμε αυτοκριτική για να κατανοήσουμε τι φταίει. Όπως γνωρίζετε ήδη η προσπάθεια αποπροσανατολισμού από το πρόβλημα παραπλανά τον κόσμο διερευνώντας την ικανότητα της πολιτικής ή άλλης προστασίας να έχει κατάλληλα προετοιμαστεί ώστε να περιορίσει τον αριθμό των θυμάτων και τις καταστροφές περιουσιών. Έτσι λοιπόν αναζητήσαμε και διερευνήσαμε χώρες της Ευρώπης που έχουν καταρτισμένους επιστήμονες, ανεπτυγμένη βιομηχανία, παραγωγικό πλούτο, ικανούς ηγέτες, υψηλά εισοδήματα, με νοοτροπία που χαρακτηρίζεται από ομαδικότητα έτσι ώστε να προετοιμάζουν τέλειο σχεδιασμό πολιτικής προστασίας για αντιμετώπιση πλημμυρών, πάγων, πυρκαγιών. Όλη αυτή η γόνιμη δραστηριότητα έχει σαν αποτέλεσμα να βλέπουμε όταν ταξιδεύουμε στα δάση, στις κοιλάδες, στους οικισμούς και γενικότερα στην ύπαιθρο αυτών των χωρών εκπληκτικές αντιπυρικές ζώνες, δεξαμενές ύδατος σε πλήρη ετοιμότητα, δάση τετραγωνισμένα και σε απόσταση το ένα από το άλλο σαν σε μακέτα και χωροταξία οικισμών και πόλεων τόσο καλά σχεδιασμένη ώστε να μπορούν να αντέξουν τα στοιχεία της φύσης (κατακλυσμούς, σεισμούς, πυρκαγιές), αλλά παρ’ όλα αυτά συμβαίνουν καταστροφικές πυρκαγιές, παγετοί, πλημμύρες με πολλά θύματα. Ποια είναι η εξήγηση;

Η προσέγγισή μου οδηγεί στη διαπίστωση ότι πάντα η φύση βγαίνει νικητής απέναντι στον άνθρωπο, διότι ο ανθρώπινος παράγοντας παίζει καθοριστικό ρόλο στο αποτέλεσμα αυτό αφού ο άνθρωπος μπροστά στην καταστρεπτική δύναμη των στοιχείων της φύσης (πυρκαγιές, πλημμύρες κ.λ.π.) δειλιάζει, φοβάται, πανικοβάλλεται παρ’ όλη την εκπαίδευσή του ή εγκαταλείπει τη μάχη απέναντι σε αυτά τα στοιχεία της φύσης. Αναλυτικότερα σε κάθε προσπάθεια αντιμετώπισης πυρκαγιάς, παρ’ όλη την καλή προετοιμασία των πυροσβεστών ή των άλλων σωμάτων ασφαλείας και βοήθειας όταν αντιμετωπίζουν αντιξοότητες στον αγώνα τους αχρηστεύονται οι δυνατότητές τους και τα στοιχεία της φύσης ανεμπόδιστα καταστρέφουν.

Για ακόμη μία φορά προσπάθησα να αναλύσω με συναισθηματικές παραμέτρους τις αντιδράσεις μας απέναντι σε αυτά τα γεγονότα που πρωταγωνιστές είναι η φύση και ο άνθρωπος επειδή η επιστημονική μου κατάρτιση καθορίζει την παρουσίαση της εικόνας των ανθρωπίνων καταστάσεων και σαν ψυχοθεραπευτής σε κάθε παρόμοια προσπάθειά μου προτείνω λύσεις από τα συναισθηματικά αδιέξοδα που δημιουργούνται: όταν το συμπέρασμα είναι πως η φύση είναι πάντα νικήτρια απέναντι στον άνθρωπο (αυτό είναι το αδιέξοδο) η πρόταση του ψυχοθεραπευτή είναι ότι αν αυτή η διαπίστωση μας καθηλώσει ώστε να μην αντιδράσουμε και να τηρήσουμε παθητική στάση και ηττοπάθεια απέναντι στη φύση θα χάσουμε την ελπίδα μας για το μέλλον και θα χαθεί η προοπτική και το νόημα της ζωής. Για να υπάρξει ελπίδα πρέπει ο άνθρωπος να μη μείνει παθητικός. Η πρότασή μου έχει ήδη εφαρμοστεί από τον άνθρωπο στην καθημερινότητά του. Ο αθλητής που γυμνάζεται και προπονείται για ένα άθλημα στίβου (100, 200 μέτρα κ.λ.π.) στοχεύει να γίνει πρωταθλητής, λαμβάνει μέρος σε αγώνες, δεν βγαίνει πρώτος αλλά προσπαθεί έως ότου καταφέρει και την πρωτιά. Στη συνέχεια θα λάβει μέρος και σε άλλους αγώνες προσπαθώντας και πάλι να πετύχει πρωτιά. Το παράδειγμά μου εξηγεί αυτό που προτείνω σαν διέξοδο - λύση: να αγωνιζόμαστε πάντα, να είμαστε σε ετοιμότητα, να πετυχαίνουμε νίκες, να ξέρουμε να χάνουμε και σαν συνέπεια να αισθανόμαστε δυναμικοί και αγωνιστικοί. Αυτή είναι η ελπίδα, αυτό κάνει το μέλλον υπαρκτό, δηλαδή η συνεχής μας δράση. Θα προσθέσω κάτι που ζήσαμε όλοι σε αυτή την πύρινη λαίλαπα της συμφοράς που συνάδει με την τοποθέτησή μου: προτείνω να φτιαχτεί ένα μικρό μνημείο στο σημείο που κάηκαν 26 συνάνθρωποί μας όλων των ηλικιών (παππούδες, γιαγιάδες, μπαμπάδες, μαμάδες, παιδιά) αγκαλιασμένοι μπροστά στον θάνατο έτσι ώστε εμείς να εισπράττουμε το μήνυμά τους που είναι το αγκάλιασμα, η αγάπη. Για να θυμόμαστε πάντα η αγάπη είναι η ελπίδα και η διατήρηση του ανθρωπίνου είδους.